11-DEOKSİKORTİZOL

Sinonim: Compound S

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: <8 ng/mL

İstifadəsi: 11 β-hidroksilaza çatış­maz­lığı ilə əlaqədar adrenokortikal hiperplaziya, adrenal karsinomalar və ACTH səviyyəsinin artdığı hal­larda serumda 11-deoksikortizolun səviyyəsi də artır

C-PEPTID

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

17-HİDROKSİPPRO­GES­TERON, EKSTRAKSİYALI

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq rit­mi var. Səhərlər 17-OH proqesteron səviyyəsi maksimum olur

İş prinsipi: Ekstraksiya + RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 17-Hidroksiproqesteron ilə eyni

İstifadəsi: Xüsusilə körpə yeni do­ğulan mərhələdə digər hormonların çarpaz reaksiya verməsi ilə əlaqədar olaraq 17-Hidroksiproqesteronun eks­­trak­­siyadan sonra təyini fay­da­lıdır. Ekstraksiya sayəsində yalançı yüksək nəticələrin qarşısı alınır

17-HİDROKSİPROGESTERON

Sinonim: 17-OH progesteron

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı:200 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi var. Səhərlər 17-OH pro­qesteron səviyyəsi maksimum olur

İş prinsipi: RIA

Referens:

Göbək ciyəsi qanı 9.0-50.0 ng/mL
Yenidoğulan 0.3-5.6 ng/mL
<7 gün 0.2-2.3 ng/mL
7 gün-5 yaş 0.1-0.9 ng/mL
6-15 yaş 0.1-1.0 ng/mL
16-50 0.2-1.0 ng/mL
>50 yaş 0.2-0.5 ng/mL
Hamilə 0.2-1.0 ng/mL
Menopauza 0.1-0.5 ng/mL
Follikulyar faza 0.2-1.0 ng/mL
Pik 0.2-1.0 ng/mL
Lüteal faza 0.2-3.0 ng/mL

İstifadəsi: 11-Hidroksilaza və ya 21-Hidroksilaza çatışmazlığı ilə əlaqəli olan kongenital adrenal hiper­pla­zi­yalar üçün ən əlverişli skrininq test­dır. Hirşutizm və ya sonsuzluğu olan qadınlarda, adult-onset kongenital ad­renal hiperplaziyaların qiymətlən­diril­məsində və kongenital adrenal hiperplaziya səbəbi ilə qliko­kor­tikoid müalicəsi alan xəstələrin müşahidəsində istifadə olunur

17-KETOSTEROİDLER

Sinonim: 17-KS

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə toplanmalıdır. 6N HCL və ya bor turşusu üzərinə toplanan nümu­nələr də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidik miqdarı bildirilməlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens:

<1 yaş <1 mg/gün
2-5 yaş 1-2 mg/gün
6-11 yaş 1-4 mg/gün
Kişi Qadın
12-15 yaş 5-12 mg/gün 3-10 mg/gün
16-30 yaş 9-22 mg/gün 6-15 mg/gün
>30 yaş 8-20 mg/gün 6-15 mg/gün

İstifadəsi: Kişilərdə androgen mən­şəli adrenal və testikuliyar, qadın­larda isə androgen mənşəli adrenal hormon sintezinin qiymətləndi­ril­mə­sində istifadə olunur. Bununla yanaşı adrenal androgen sintezinin qiymət­ləndirilməsində qanda DHEA-S miq­darının təyini daha qiymətlidir. Testikulyar şişlər, lütein hüceyrəli yümürtalıq karsinoması, Cushing xəstəliyi, ektopik ACTH sintez edən şişlər, adrenal şişlər, stres, hami­lə­liyin son trimesteri və Stein-Le­venthall sindromunda 17-KS sə­viy­yəsi artır, ikincili qadın hipoqo­nadizmi, hipotiroidizim və birincili hipoqonadizmində (Kleinifelter sind­romu, kastrasiya və s.) 17-KS səviyyəsi azalır

17-KS (17-KETOSTEROİDLER)

Sinonim: 17-KS

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə toplanmalıdır. 6N HCL və ya bor turşusu üzərinə toplanan nümu­nələr də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidik miqdarı bildirilməlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens:

<1 yaş <1 mg/gün
2-5 yaş 1-2 mg/gün
6-11 yaş 1-4 mg/gün
Kişi Qadın
12-15 yaş 5-12 mg/gün 3-10 mg/gün
16-30 yaş 9-22 mg/gün 6-15 mg/gün
>30 yaş 8-20 mg/gün 6-15 mg/gün

İstifadəsi: Kişilərdə androgen mən­şəli adrenal və testikuliyar, qadın­larda isə androgen mənşəli adrenal hormon sintezinin qiymətləndi­ril­mə­sində istifadə olunur. Bununla yanaşı adrenal androgen sintezinin qiymət­ləndirilməsində qanda DHEA-S miq­darının təyini daha qiymətlidir. Testikulyar şişlər, lütein hüceyrəli yümürtalıq karsinoması, Cushing xəstəliyi, ektopik ACTH sintez edən şişlər, adrenal şişlər, stres, hami­lə­liyin son trimesteri və Stein-Le­venthall sindromunda 17-KS sə­viy­yəsi artır, ikincili qadın hipoqo­nadizmi, hipotiroidizim və birincili hipoqonadizmində (Kleinifelter sind­romu, kastrasiya və s.) 17-KS səviyyəsi azalır

5-HİDROKSİ TRİPTAMİN (SEROTONİN)

Sinonim:5-OH triptamin

Nümunə növü: Serum

Nümunə< qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Xəstənin hazırlanması: Serotonin tərkilbi qoz, banan, badımcan, po­midor, fındıq, fıstıq, avokado və s. bəzi meyvə və tərəvəzlər son 72 saat ərzində yeyilməməlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Serum >15 yaş 50-230 ng/mL

İstifadəsi: Karsinoid şişlərin di­aq­noz və müalicəsinin  müşahidəsində istifadə olunur. Karsinoid sindrom, miqren, şizofreniya, esensial hiper­ten­ziya, Huntington xəstəliyi və Duchenne əzələ distrofiyasında se­rumda serotonin miqdarıartır. Dum­ping sindromu, kəskin bağırsaq obstruksiyası, kistik fibrozis və kəs­kin miokard infarktında da se­rotonin səviyyəsində yüngül yüksəlmə ola bilər. Litium, MAO inhibitorları, me­tildopa, morfin və rezerpin isti­fadəsi serotonin səviyyəsinə tesir edə bilər

ACTH (ADRENOKORTİKOTROP HORMON)

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Referens:

Səhər <100 pg/ml
Axşam <80 pg/ml

ADH (ANTİDİURETİK HORMON)

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

COMPOUND F (KORTİZOL)

Sinonim: Hidrokortizon; Compound F

Nümunə növü: Serum və ya EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), bənövşəyi qa­paqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma)

Nümunə miqdarı: 400μL

Nümunənin alınma qaydası: Sut­kalıq variasiyası olduğundan qan al­ma zamanı əhəmiyyətlidir. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksi­mum, günortadan sonra saat 16.00-a isə minimum səviyyədə olur. Nümu­nənin alındığı saat laboratoriyaya bildirilməlidir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarı­lıq

Referens:

Səhər 7.0-29.0 μg/dL
Axşam 7.0-17.5 μg/dL

İstifadəsi: Hipotalamus-hipofiz-ad­re­nal korteks əks əlaqəsinin qiymət­lən­­dirilməsində istifadə olunur. Cushing xəstəliyi, böyrəküstü vəzin adenomaları və karsinomaları, ekto­pik ACTH sindromu, hamiləlik və eksternal esterogen istifadəsi ilə se­rumda kortizolun səviyyəsi artır, Ad­dison  xəstəliyi, kongenital adrenal hiperplaziya və hipopituiterizmdə kortizolun səviyyəsi azalır. Kəskin stress, alkoqolizm, depressiya və bəzi dərmanlar normal sutkalıq va­riyasiyanı pozaraq bazal səviyyəyə təsir edir

CİNSİ HORMON-BİRLƏŞ­DİRİCİ QLOBULİN

Sinonim:SHBG; Testosteron-estra­diol-binding globulin; TeBG

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırzımı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi:FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

1-12 yaş 4.9-9.0 mg/L
13-15 yaş 1.8-9.0 mg/L
Kişi Qadın
16-50 yaş 0.9-6.3 mg/L 1.8-9.0 mg/L
51-60 yaş 0.6-4.7 mg/L 1.2-7.7 mg/L
>60 yaş 0.6-4.5 mg/L

İstifadəsi: Testesteron və estero­gen­lər mənşəli cinsi hormonlar SHBG tərəfindən birləşdirilirək qanda da­şınır. Hipertiroidizim, anoreksiya  ner­vosa, hamiləlik və sirrozda SHBG səviyyəsi azalır, hipoti­roidizim, hirşutizm, piylənmə və yu­murtalıqların polikistoz sindromunda isə bu göstərici artır

CEA

Sinonim: Karsinoembirionik antigen

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <4 ng/mL

İstifadəsi: Yoğun və düz bağırsaq, ağciyər, süd vəzi, qaraciyər, pan­kreaz, prostat, mədə və yumurtalıq xərçənglərində CEA səviyyəsi artır. Əsasən kolorektal xərçənglər və süd vəzi xərçənglərinin gec dövrlərinin müşahidəsində istifadə edilir. Xoş­xassəli qaraciyər xəstəlikləri, xoralı kolit və polipoz kimi bəzi xoşxassəli mədə-bağırsaq prosesləri, xoşxassəli süd vəzi xəstəlikləri, ağciyər in­fek­siyaları, emfizema və böyrək çatış­mazlıqlarında da CEA səviyyəsi arta bilər. Həmçinin siqaret çəkənlərdə də CEA səviyyəsində mülayim yük­səlmə qeyd edilir. Buna görə də skrininq testi kimi istifadə olun­mamalıdır

CA 72-4

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

CA 19-9

Sinonim: Xərçəng antigeni 19-9; Karbohidrat antigeni 19-9

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <37 U/mL

İstifadəsi: Bütün qastrointestinal sistem xərçəngləri (mədəaltı vəz xərçəngləri, xolangiokarsinomalar, yogun bağırsaq xərçəngləri və s.) və digər adenokarsinomalarda  CA19-9-un səviyyəsi artır. Mədəaltı vəz xərçənglərində həssaslığı 70-80 %-dir. CA19-9 səviyyəsi ilə şişin kütləsi arasında əlaqə yoxdur. CEA ilə bərabər istifadə olunduqda mədə xərcənginin təkrarlanmasının təyi­nində həsaslığı 94 %-ə qədər yük­səlir. Həmçinin xroniki pankreatit, xolangit və sirroz kimi bəzi xoş­xa­sə­li proseslərdə də CA19-9 səviy­yə­sində yüksəlmə müşahidə oluna bi­lər. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

CA 15-3

Sinonim: Canser antigen 15-3, Xərçəng antigeni 15-3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <29 U/mL

İstifadəsi: Süd vəzi xərçənginin diaq­no­zunda, xəstəliyin təkrarlan­masının və müalicəsinin müşahi­dəsində isti­fa­də olunur. Xüsusilə metastatik süd və­zi xərçənglərinin 80%-də CA 15-3 sə­viyyəsi artır. Həmçinin bəzi bədxassəli törəmələr (mədəaltı vəz, ağciyər, yu­mur­talıq, yoğun bağırsaq, qaraciyər və s.), hepatit, sirroz, sarkoidoz, vərəm və SLE-də də CA 15-3 səviyyəsi yük­səlir. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

CA 125

Sinonim: Canser antigen 125, Xərçəng antigeni125

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Ovul­yasiya və menstruasiya mərhələləri nəzərə alınmalıdır

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <35 U/mL

İstifadəsi: Əsasən yumurtalıq xər­çənglərinin müşahidəsində istifadə olunan onkomarkerdir. Seroz, endo­metrial, şəffaf hüceyrəli və dif­fe­ren­siasiya etməyən yumurtalıq karsino­maları, endometrium və ya fallop bo­ru­larının adenokarsinomaları, bəzi qey­ri-genikoloji bədxassəli törəmələr və bəzi xoş xassəli hallarda (hami­lə­lik, menstruasiya, peritoneal və ya plev­ral iltihabi proseslər, yumurtalıq kistaları, endometrioz) CA 125-in sə­viy­yəsi artır. Həmçinin sağlam insanların 1%-də də CA 125 sə­viyyəsi yüksək ola bilər. Buna görə də normal hallarda skrininq məq­sədilə istifadə olunma­malıdır

C-21 STEROİD (PROQESTERON)

Sinonim: C-21 steroid; P4

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <12 yaş 0.10-0.31 ng/mL
>12 yaş 0.10-1.00 ng/mL
Follikulyar faza 0.10-1.10 ng/mL
Pik 0.10-1.10 ng/mL
Lüteal faza 3.00-20.00 ng/mL
Kişi <12 yaş 0.10-0.31 ng/mL
>12 yaş 0.10-1.00 ng/mL

İstifadəsi:  Ovulyasiya, sarı cisimin funksiyaları və hamiləlikdə plasental funksiyaların qiymətləndirilməsi, in­duk­siyanın müşahidəsi, proqes­teron müalicəsinin və erkən abort riski olan xəstələrin müşahidəsində istifadə olu­nur. Anadangəlmə ad­re­nal hiper­pla­ziya, lipoid yumurtalıq şişləri, teka lütein kistası, molyar hamiləlik və yumurtalıq xorioepi­teliomalarında pro­qesteron səviyyəsi artır, düşük (abortus) riskində, bi­rin­cili və ya ikincili hipoqonadizm və qısa lüteal faza sindromunda isə azalır

BORUCUQ FOSFAT REABSORBSİYASI

Sinonim: Tubulyar fosfat reabsorb­siyası, TRP

Nümunə növü:  Səhər 2-4 saatlıq  sidik və eyni zamanda alınan serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum). Yığılan sidik so­yuq şəraitdə saxlanılmalı və gön­dərilməlidir

Nümunə miqdarı: 500 μL serum və 10 mL sidik

Xəstənin hazırlanması: Xəstə müa­yinədən  əvvəlki 5 gün ərzində nor­mal kalsium və fosfor tərkibli pəhriz qəbul etməlidir

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 78-91 %

İstifadəsi: Paratiroid vəzi funksi­ya­larının qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Hipoparatiroidizm və psev­dohipoparatiroidizmdə TRP ar­tır, hiperparatiroidizmdə isə azalır. Hiperparatiroidizmi olan xəstələrin 25 %-də yalançı neqativ nəticə əldə oluna bilər.
TRP %=100x(1– sidik fosforu x serum kreatinini / sidik kreatinini serum fosforu)

BGP (OSTEOKALSİN)

Sinonim: Sümük gla proteini; BGP

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Səhər aclığı məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

6 ay-5 yaş 10-40 ng/mL
6-15 yaş 5-60 ng/mL
16-60 yaş 2-15 ng/mL
<50 yaş Kişi: 2-10 ng/mL
Qadın: 2-22 ng/mL

İstifadəsi: Serumda osteokalsin sə­viy­yəsi sümük sintezi ilə əlaqəlidir. Bu baxımdan osteokalsin səviy­yə­sinin yüksəlməsi osteoblastik aktiv­li­yin artdığını göstərir. Serumda os­teokalsin səviyyəsi qələvi fosfataza səviyyəsi ilə paralel dəyişir. Paget xəstəliyi, böyrək mənşəli os­teodistrofiya, birincili və ikincili hipertiroidizim, skelet metastazları və xroniki böyrək çatışmazlığında osteokalsinin səviyyəsi artır, birincili biliar sirroz, hamiləlik, qliko­kor­ti­koid müalicəsi və GH çatışmaz­lı­ğında isə bu göstərici azalır. Os­teoparozda isə osteokalsin səviyyəsi yüksək və ya aşağı ola bilər. Həmçinin kalsitriol müalicəsinin müşahidəsində də osteokalsin istifa­də oluna bilər

BETA-KAROTİN

Sinonim: β-karoten; Karoten

Nümunə növü: Serum (işıqdan qo­ru­naraq göndərilməlidir)

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. 0-6 ay arası yaş qrupu son 24 saat ərzində, daha böyüklər isə son 48 saat ərzində vitamin və ya A vitamini ilə zəngin olan yeməklərdən istifadə etməməlidirlər

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, daşınma müddətində nümu­nənin işığa məruz qalması

Referens: 60-200 μg/dL

İstifadəsi: Malabrosbsiya sind­ro­ma­ları və A vitaminin  hipervita­mi­no­zu­nun diaqnostikasında istifadə olu­nur. Qaraciyər xəstəlikləri, diabetes mellitus, hipotiroidizim, pəhriz ilə həddən artıq A vitaminin qəbulu, hiperlipidemiya, hamiləlik, yarım­kəskin tiroidit, miksedema, xroniki nefrit və nefrotik sindromda serumda β-karotinin səviyyəsi artır, yüksək temperatur, enteritlər, mukovissidoz və ağır malabsorsiyada isə bu gös­tərici azalır

BETA-hCG (Sidik)

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Birdəfəlik sidik (sə­hər ilk sidik məsləhət görülür)

Nümunə miqdarı: 2 mL

Nümunənin alınma qaydası: Soyuq şəraitdə saxlanılmalı və göndəril­mə­lidir

İş prinsipi: Strip

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Hamiləliyin təyinində is­ti­fadə edilir

BETA-hCG (Kəmiyyət)

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA / MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

Qadın <12 yaş 2 mIU/mL
>12 yaş 6 mIU/mL
Kişi <2 mIU/mL

İstifadəsi: Hamiləliyin təyini, ekto­pik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik süb­həsinin qiymətləndirilməsi və in vitro fertilizasiya xəstələrinin müşa­hidəsində istifadə olunur. Həmçinin mol hidatiform, koryo karsinoması, xayaların şişləri, yumurtalığın rü­şeym hüceyrəli şişlərinin qiymət­ləndirilməsi və müşahidəsində də istifadə olunur

BETA-2 MİKROGLOBULİN (Sidik)

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, Bir­dəfəlik sidik

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Si­diyin pH-ı <6.0 olarsa üzərinə 1M NaOH əlavə edilərək β2M-nin sta­billiyi qorunmalıdır. Soyuq şəraitdə saxlanılmalıdır. 24 saatlıq sidik nü­mu­nələrinin götürülməsi daha əlve­riş­lidir. Sidik nümunələri menstu­ra­siya dövründə götürülməməlidir, 24 saatlıq sidiyin həcmi bildirilməlidir

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: pH-ı <6.0 olan sidik nümunələri

Referens: 0.02-0.25 mg/L

İstifadəsi: Normal insanlarda β2M sabit sürətlə sintez olunur. Sonra böy­rəklərdə öncə filtirasiya olunur və ardınca reabsorbsiya edilir. Son olaraq β2M proksimal tubulyar hü­ceyrələrdə katabolizmə uğrayır. Nor­mal halda sidikdə β2M-in miqdarı çox az olur, lakin dərman, müxtəlif xəstəliklər, ağır metallar və s. səbəb­lərdən proksimal tubulyar hüceyrə zədələnməsi baş verdikdə sidiklə β2M-in ifrazı artır. Bu baxımdan böy­rəklərin tubulyar funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur

BETA-2 MİKROGLOBULİN (BOM)

Nümunə növü: BOM

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: MEIA

Referens: <2.4 mg/L

İstifadəsi: Mərkəzi sinir sistemini əhatə edən kəskin leykoz və limfo­malarda BOM-da β2M arta bilər. Eyni zamanda serumdakı səviyyə­si­nin də təyin olunması daha məqsə­dəuyğundur

BETA-2 MİKROGLOBULİN

Sinonim: β2M; Timotaksin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.6-3.8 mg/L

İstifadəsi: İltihab, autoimmun xəs­tlə­­liklər, limfa vəzilərinin bədxassəli şişləri (Məs. multiple myleoma) və vi­rus infeksiyalarında serumda β2M səviyyəsi arta bilər. Xüsusilə, mul­tiple myelomada proqnostik əhə­miy­yətə malikdir. 4 mg/L-dən yüksək nəticələr mənfi proqnozu bildirir. Həmçinin tubulyar funksiya poz­ğunluğu olan xəstələrdə serumda β2M miqdarı azalır, sidikdə β2M miq­darı yüksək olur

AVP (ANTİDİURETİK HORMON)

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

ANTİDİURETİK HORMON (Sidik)

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə saxla­nılmalı və göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 sa­at­lıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: RIA

Referens: 30-95 ng/gün

ANTİDİURETİK HORMON

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

ANGİOTENZİN II

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşüsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğ­ramadan soyuq şəraitdə tez ayrıl­ma­lı və soyuq şəraitdə göndə­rilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Nümunə alın­­mazdan əvvəl xəstə 30 dəqiqə istirahət etməlidir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rı­lıq, nümunənin soyuq şəraitdə gön­də­rilməməsi və tam qan olaraq gön­dərilməsi

Referens:

1 ay-5 yaş 2-25 pmol/L
6-11 yaş 15-40 pmol/L
>12 yaş 20-40 pmol/L

İstifadəsi: Renin-angiotenzin siste­mi­nin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Hipertoniya, renin ifraz edən şiş­lər, həcmin yükləməsi, konjestiv (dur­ğunluq) ürək çatışmazlığı və sirrozda plazmada angiotenzin II-nin miqdarı artır. Birincili aldoste­ro­nizm, Cushing sindromu və ACE in­hibitorları isə angiotenzin II-nin miq­darını azaldır

ANDROSTENEDİON

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Gün­dəlik variasiyası var. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksimum, günortadan sonra saat 16.00-da isə minumum səviyyədə olur

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya və yaxın zamanda radioizotop istifadəsi

Referens: 0.4-4.5 ng/mL

İstifadəsi: Androstenedion androgen və esterogenlərin sintezində əsas pre­kursordur. Androgen pozğunluq­la­rının diaqnoqnozu və müşahidə­sində digər hormon testləri ilə bərabər isti­fadə olunur. Yumurtalıqların poli­kis­toz  sindromu, tüklənmə (hirşutizim), anadangəlmə adrenal hiper­plaziya, Cushing sindromu, ektopik ACTH sintez edən bədxassəli törəmələr və yumurtalıq şişlərində androstenedion səviyyəsi artır, əksinə oraq hüceyrəli anemiya, adrenal çatışmazlıq və yu­murtalıq çatıçmazlıqlarında isə aza­lır. Androstenedion nəticələri qiy­mət­lən­dirilərkən xəstənin digər kli­nik əlamətlərini də nəzərə almaq lazımdır

ALFA-FETOPROTEİN

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

< 7 gün 100-270 mg/dL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik)

ALDOSTERON (Sidikdə)

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: 24 saatlıq sidik ase­tat turşusu üzərinə yığılaraq  göndə­rilməlidir. Bor turşusu və 6 N HCl üzərinə yığılan sidik nümunələri, həm­çinin yığıldıqdan sonra soyuq şəraitdə saxlanan sidiklər də qəbul edilə bilər. Nümunələr labora­to­riya­ya soyuq şə­raitdə göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunə gö­türülməzdən əvvəl xəstə normal duzlu pəhriz saxlamalıdır

İş prinsipi: RİA

Referens:

< 12 yaş 1.0-11.0 μg/gün
 >12 yaş 2.8-30.0 μg/gün

İstifadəsi: Böyrək funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xüsusilə hipertenziyanın qiy­mət­lən­dirilməsində və renal hiper­ten­ziya diaqnozunun təyinində əhə­miyyətlidir. Həmçinin birincili və ikincili aldosteronizmin tədqiqində istifadə olunur

ALDOSTERON

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Normal duz­lu pəhriz verilən xəstə  son iki saat ey­ni vəziyyətdə durmalıdır (ayaqüstə və ya istirahət vəziyyətində). Bundan baş­qa son iki həftədə diuretik, esterogen və siklik progestasional dərmanlar  istifadə etməməlidir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

< 6 ay 20-1600 pg/mL
7-12ay 20-760 pg/mL
1-3 yaş 20-500 pg/mL
> 3yaş 20-240 pg/mL
İstirahət 10-180 pg/mL
Stresdən sonra < 1 ay 50-300 pg/mL
2-12ay 50-1600 pg/mL
>12 ay 50-300 pg/mL

İstifadəsi: Böyrək funksiyalarının qiymətləndrilməsində istifadə olu­nur. Aldosteron ifraz edən adeno­ma­lar, karsinomalar, pseudoprimer al­dosteronizm və ikincili aldoste­ro­nizmdə serumda aldosteron səviy­yə­si artır. İzolə aldosteron çatışmazlığı, Addison xəstəliyi və renin çatışmaz­lığında isə aldosteron səviyyəsi aza­lır. Aldosteron və renin miqdarının eyni zamanda təyini birincili-ikincili (primer-sekonder) hiperaldoste­ro­niz­­min differensiasiyası üçün əhə­miy­yətlidir

AGRİNİN VAZOPRESSİN HORMON (ANTİDİURETİK HORMON)

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

AFP (ALFA-FETOPROTEİN)

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

>6ay <14ng/mL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik).

AFP (ALFA-FETOPROTEİN)

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

>6ay <14ng/mL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik).

ADRENOKORTİKOTROP HORMON

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­siz hemoliz, lipemiya, nümunənin tam qan formasında göndərilməsi

Referens:

Səhər <100 pg/ml
Axşam <80 pg/ml

İstifadəsi: Hipofiz vəzinin fun­kiyasını göstərir. Hiperkortizolizm (Cushing sindromu, ektopik ACTH sindromu və ektopik CRH ifrazı), hipokortizolizm (Addison xəstəliyi, ikincili  adrenal çatışmazlıq, hipota­lamus hormonlarının çatışmazlığı), kongenital adrenal hiperplaziya və adrenal karsinomaların differensial diaqnostikasında istifadə olunur

COMPOUND S (11-DEOKSİKORTİZOL)

Sinonim: Compound S

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: <8 ng/mL

İstifadəsi: 11 β-hidroksilaza çatış­maz­lığı ilə əlaqədar adrenokortikal hiperplaziya, adrenal karsinomalar və ACTH səviyyəsinin artdığı hal­larda serumda 11-deoksikortizolun səviyyəsi də artır

DEHİDROEPİANDROSTERON SULFAT

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO4; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş Kişi Qadın
1-12 yaş 100-835 ng/mL 100-995 ng/mL
13-15 yaş 700-2500 ng/mL 200-2500 ng/mL
16-20 yaş 700-4500 ng/mL 200-3500 ng/mL
21-30 yaş 700-4700 ng/mL 480-4000 ng/mL
31-40 yaş 540-2800 ng/mL 200-3400 ng/mL
41-50 yaş 520-2800 ng/mL 100-2800 ng/mL
51-60 yaş 215-2000 ng/mL 100-2500 ng/mL
>60 yaş 100-2000 ng/mL 100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

DHEA SULFAT (DEHİDROEPİANDROSTERON SULFAT)

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO4; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş Kişi Qadın
1-12 yaş 100-835 ng/mL 100-995 ng/mL
13-15 yaş 700-2500 ng/mL 200-2500 ng/mL
16-20 yaş 700-4500 ng/mL 200-3500 ng/mL
21-30 yaş 700-4700 ng/mL 480-4000 ng/mL
31-40 yaş 540-2800 ng/mL 200-3400 ng/mL
41-50 yaş 520-2800 ng/mL 100-2800 ng/mL
51-60 yaş 215-2000 ng/mL 100-2500 ng/mL
>60 yaş 100-2000 ng/mL 100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

DHEA-SO4 (DEHİDROEPİANDROSTERON SULFAT)

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO4; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş Kişi Qadın
1-12 yaş 100-835 ng/mL 100-995 ng/mL
13-15 yaş 700-2500 ng/mL 200-2500 ng/mL
16-20 yaş 700-4500 ng/mL 200-3500 ng/mL
21-30 yaş 700-4700 ng/mL 480-4000 ng/mL
31-40 yaş 540-2800 ng/mL 200-3400 ng/mL
41-50 yaş 520-2800 ng/mL 100-2800 ng/mL
51-60 yaş 215-2000 ng/mL 100-2500 ng/mL
>60 yaş 100-2000 ng/mL 100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

E2 (ESRTADİOL)

Sinonim: E2 ; 17-β-estradiol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <12 yaş 2-18 pg/mL
13-15 yaş 11-38 pg/mL
16-50 yaş 30-119 pg/mL
>50 yaş 10-35 pg/mL
Menopauza 10-35 pg/mL
Follikulyar faza 30-119 pg/mL
Pik 149-350 pg/mL
Luteal faza 97-216 pg/mL
Ovulasiya müşahidəsi 29-97 pg/mL
Kişi <12 yaş 2-18 pg/mL
>12 yaş 11-38 pg/mL

İstifadəsi: Orqanizimdəki ən təsirli endogen esterogendir. Puberte pre­koks, amenoreya,  ovulyasiya  in­duk­siyasının müşahidəsi və kişilərdə gineko­mastiyanın qiymətlən­diril­mə­sində isitifadə olunur

E3 (ESTRİOL)

Sinonim: E3 ; Unkonjuge E3 ; uE3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildiriləcəkdir

İstifadəsi: Fetoplasental dövrün qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur. Sərbəst E3 miqdarı ümumi E3-lə  mü­qa­yisədə daha spesifikdir. Nəticələr xəstədən asılı olaraq dəyişə bil­di­yindən bir neçə ardıcıl müayinə apa­rılmalıdır. Bundan başqa, səhərlər konsentrasiyası daha yüksək olur. Hamiləlik müddətində sərbəst Edaim yüksəlir, doğuşun başlaması ilə birlikdə daha kəskin yüksəlmə baş verir. Diabetli hamilələr, post-date hestasiya və bətndaxili inkişafın ge­dişinin qiymətləndirilməsində sər­bəst Eistifadə oluna bilər. Döldə mərkəzi sinir sisteminin malfor­ma­siyası, anadangəlmə qapaq xəstə­lik­ləri və ya Daun sindromunda se­rum­da sərbəst E3  səviyyəsində azal­ma müşahidə oluna bilər. Hami­lə­liyin 35-36-cı həftələrində dölün yaşının hesablanmasında da sərbəst Eisti­fadə oluna bilər. Həmçinin II tri­mes­terdə hCG və AFP ilə birgə istifadə olunaraq risk skrininqi aparıla bilər

ESRTADİOL

Sinonim: E2 ; 17-β-estradiol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<tdrowspan=’9′>Qadın</tdrowspan=’9′><tdrowspan=’2′>Kişi</tdrowspan=’2′>

<12yaş 2-18pg/mL
13-15yaş 11-38pg/mL
16-50yaş 30-119pg/mL
>50yaş 10-35pg/mL
Menopauza 10-35pg/mL
Follikulyarfaza 30-119pg/mL
Pik 149-350pg/mL
Lutealfaza 97-216pg/mL
Ovulasiyamüşahidəsi 29-97pg/mL
<12yaş 2-18pg/mL
>12yaş 11-38pg/mL

İstifadəsi: Orqanizimdəki ən təsirli endogen esterogendir. Puberte pre­koks, amenoreya,  ovulyasiya  in­duk­siyasının müşahidəsi və kişilərdə gineko­mastiyanın qiymətlən­diril­mə­sində isitifadə olunur

RENİN

Sinonim: Plazma renin aktivliyi; PRA

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Az duzlu pəhriz, ayaq üstə durmaq, diuretiklər və hamiləlik plazmada reninin səviyyəsini artırır, yüksək duzlu pəhriz isə renin səviyyəsini azaldır

İş prinsipi:RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən attıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin soyuq şəraitdə göndərilməməsi

Referens:

<1 yaş 2.4-37.0 ng/mL/saat
2-3 yaş 1.7-11.2 ng/mL/saat
4-5 yaş 1.0-6.5 ng/mL/saat
6-12 yaş 0.5-5.9 ng/mL/saat
13-15 yaş 0.5-5.0 ng/mL/saat
>15 yaş 0.2-3.4 ng/mL/saat

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində istifadə olunur. Böyrək parenximasının xəstəlikləri, renin ifraz edən şişlər, oral kon­traseptiv mənşəli hipertenziya, feo­xro­masitoma, sirroz, hepatit, ürək ça­tışmazlığı, Bartter sindromu və elektrolit itkisi olan hallarda plaz­mada renin aktivliyi artır, birincili al­dosteronizm, psevdohipe­raldos­te­ro­nizm və hiperkalemiyada isə azalır

PTH (PARATİROİD HORMON (İNTAKT))

Sinonim: PTH; Parathyrin; Pa­rathormon

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma, serum

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma), qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum)

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin 1 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlanılması

Referens:10-65 pg/mL

İstifadəsi: Sadəcə bioloji baximdan intakt olan PTH molekulları ölçülür. İlkin hiperparatiroidizm və bəd­xas­səli törəmə mənşəli hiperkal­se­mi­yanın differensasiyasında istifadə olunur. İonlaşmış kalsium tərəfindən tənzimlənir

PSA (PROSTAT-SPESİFİK ANTİGEN)

Sinonim: PSA; f/t PSA; Sər­bəst/total PSA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Test içeriği: Total və sərbəst PSA və onların bir-birinə nisbəti

Nümunənin alınma qaydası: Rektal müayinə və kateter istifadə­sindən sonra nümunənin alınması üçün 72 saat gözləmək lazımdır

Xəstənin hazırlanması: PSA sə­viyyəsi gündən-günə dəyişə bilər və yaşla birlikdə artır. Həmçinin ar­xasıüstdə vəziyyət PSA səviyyəsini azaldır, prostat manipulyasiyaları isə PSA səviyyəsində artıma səbəb olur

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

>20 yaş Total PSA <4 ng/mL
Sərbəst PSA <1 ng/mL

İstifadəsi: Prostat xəstəliklərinin (xüsusilə prostat karsinomaları və xoşxassəli prostat hiperplaziyası) diaqnoz və müşahidəsində istifadə olunur

PROSTATİK TURŞ FOSFATAZA

Sinonim: PAP; Prostat spesifik turş fosfataza

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Rek­tal müayinə və kateter istifadəsin­dən sonra nümunə alınması üçün 72 saat gözləmək lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq və radioizotop istifadəsi

Referens: <3 ng/mL

İstifadəsi: Prostatdan ifraz olunan qlikoproteindir. Prostat vəzinin bəd­xassəli şişləri, biopsiya, kate­teri­zasiya, əlaqədən sonra, əməliyyatdan sonrakı dövr, xoşxassəli prostat hiperplaziyası, prostatit, prostat infarktı və s. hallarda prostatik turş fosfataza səviyyəsi artır. Prostat xərçəngləri üçün skrininq məqsədilə istifadə etmək olmaz. Klinik istifadəsi metastatik prostat vəzi xərçənglərinin təsdiqlənməsi və dərəcələndərilməsi ilə məhduddur. Həmçinin radikal prostatektomiyalı xəstələrdə təkrarlanmanın (rekur­rens) müşahidəsi və müalicəyə cavabın müşahidəsində də köməkçi testdir

PROSTAT-SPESİFİK ANTİGEN

Sinonim: PSA; f/t PSA; Sər­bəst/total PSA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Test içeriği: Total və sərbəst PSA və onların bir-birinə nisbəti

Nümunənin alınma qaydası: Rektal müayinə və kateter istifadə­sindən sonra nümunənin alınması üçün 72 saat gözləmək lazımdır

Xəstənin hazırlanması: PSA sə­viyyəsi gündən-günə dəyişə bilər və yaşla birlikdə artır. Həmçinin ar­xasıüstdə vəziyyət PSA səviyyəsini azaldır, prostat manipulyasiyaları isə PSA səviyyəsində artıma səbəb olur

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

>20 yaş Total PSA <4 ng/mL
Sərbəst PSA <1 ng/mL

İstifadəsi: Prostat xəstəliklərinin (xüsusilə prostat karsinomaları və xoşxassəli prostat hiperplaziyası) diaqnoz və müşahidəsində istifadə olunur

PROQESTERON

Sinonim: C-21 steroid; P4

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <12 yaş 0.10-0.31 ng/mL
>12 yaş 0.10-1.00 ng/mL
Follikulyar faza 0.10-1.10 ng/mL
Pik 0.10-1.10 ng/mL
Lüteal faza 3.00-20.00 ng/mL
Kişi <12 yaş 0.10-0.31 ng/mL
>12 yaş 0.10-1.00 ng/mL

İstifadəsi:  Ovulyasiya, sarı cisimin funksiyaları və hamiləlikdə plasental funksiyaların qiymətləndirilməsi, in­duk­siyanın müşahidəsi, proqes­teron müalicəsinin və erkən abort riski olan xəstələrin müşahidəsində istifadə olu­nur. Anadangəlmə ad­re­nal hiper­pla­ziya, lipoid yumurtalıq şişləri, teka lütein kistası, molyar hamiləlik və yumurtalıq xorioepi­teliomalarında pro­qesteron səviyyəsi artır, düşük (abortus) riskində, bi­rin­cili və ya ikincili hipoqonadizm və qısa lüteal faza sindromunda isə azalır

PROLAKTİN

Sinonim: PRL

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Yuxu, stress, idman, hamiləlik və cinsi əlaqədən (koitus) sonra prolaktin səviyyəsi artır. Səhərlər prolaktin səviyyəsi maksimum olur. Buna görə də xəstə oyandıqdan 3-4 saat sonra nümunə alınmalıdır.  Həmçinin xəs­tənin acqarına  olması məsləhətdir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Göbək ciyəsi qanı <5650 ng/mL
Yenidoğulmuş <330 ng/mL
<7 gün <495 ng/mL
7 gün-1 ay <125 ng/mL
Yaş Qadın Kişi
2-12 ay 8.25-41.25 ng/mL 8.25-24.75 ng/mL
1-3 yaş 3.00-19.75 ng/mL 4.60-16.50 ng/mL
4-15 yaş 5.25-29.50 ng/mL 4.60-18.00 ng/mL
16-60 yaş 6.50-30.00 ng/mL 3.50-20.00 ng/mL
>60 yaş 4.50-25.00 ng/mL 3.50-20.00 ng/mL
Follikulyar faza 6.50-30.00 ng/mL
Pik 6.50-30.00 ng/mL
Lüteal faza 6.50-33.00 ng/mL

İstifadəsi: Prolaktin ifraz edən şişlər, hipotalamo-hipofizar xəstəlik­lər, birincili hipotiroidizim, ano­reksiya nervosa, yumurtalıqların po­likistoz sindromu, böyrək çatış­mazlığı, insulin mənşəli hipo­qli­ke­miya və böyrəküstü vəzin çatışmaz­lığında serumda prolaktin səviyyəsi artır, Sheehan sindromunda isə prolaktin səviyyəsi azalır. Prolaktin ifraz edən şişlərdə müalicənin müşahidəsində əhəmiyyətlidir

PRL (PROLAKTİN)

Sinonim: PRL

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Yuxu, stress, idman, hamiləlik və cinsi əlaqədən (koitus) sonra prolaktin səviyyəsi artır. Səhərlər prolaktin səviyyəsi maksimum olur. Buna görə də xəstə oyandıqdan 3-4 saat sonra nümunə alınmalıdır.  Həmçinin xəs­tənin acqarına  olması məsləhətdir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Göbək ciyəsi qanı <5650 ng/mL
Yenidoğulmuş <330 ng/mL
<7 gün <495 ng/mL
7 gün-1 ay <125 ng/mL
Yaş Qadın Kişi
2-12 ay 8.25-41.25 ng/mL 8.25-24.75 ng/mL
1-3 yaş 3.00-19.75 ng/mL 4.60-16.50 ng/mL
4-15 yaş 5.25-29.50 ng/mL 4.60-18.00 ng/mL
16-60 yaş 6.50-30.00 ng/mL 3.50-20.00 ng/mL
>60 yaş 4.50-25.00 ng/mL 3.50-20.00 ng/mL
Follikulyar faza 6.50-30.00 ng/mL
Pik 6.50-30.00 ng/mL
Lüteal faza 6.50-33.00 ng/mL

İstifadəsi: Prolaktin ifraz edən şişlər, hipotalamo-hipofizar xəstəlik­lər, birincili hipotiroidizim, ano­reksiya nervosa, yumurtalıqların po­likistoz sindromu, böyrək çatış­mazlığı, insulin mənşəli hipo­qli­ke­miya və böyrəküstü vəzin çatışmaz­lığında serumda prolaktin səviyyəsi artır, Sheehan sindromunda isə prolaktin səviyyəsi azalır. Prolaktin ifraz edən şişlərdə müalicənin müşahidəsində əhəmiyyətlidir

PRA (RENİN)

Sinonim: Plazma renin aktivliyi; PRA

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Az duzlu pəhriz, ayaq üstə durmaq, diuretiklər və hamiləlik plazmada reninin səviyyəsini artırır, yüksək duzlu pəhriz isə renin səviyyəsini azaldır

İş prinsipi:RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən attıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin soyuq şəraitdə göndərilməməsi

Referens:

<1 yaş 2.4-37.0 ng/mL/saat
2-3 yaş 1.7-11.2 ng/mL/saat
4-5 yaş 1.0-6.5 ng/mL/saat
6-12 yaş 0.5-5.9 ng/mL/saat
13-15 yaş 0.5-5.0 ng/mL/saat
>15 yaş 0.2-3.4 ng/mL/saat

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində istifadə olunur. Böyrək parenximasının xəstəlikləri, renin ifraz edən şişlər, oral kon­traseptiv mənşəli hipertenziya, feo­xro­masitoma, sirroz, hepatit, ürək ça­tışmazlığı, Bartter sindromu və elektrolit itkisi olan hallarda plaz­mada renin aktivliyi artır, birincili al­dosteronizm, psevdohipe­raldos­te­ro­nizm və hiperkalemiyada isə azalır

PLAZMA RENİN AKTİVLİYİ (RENİN)

Sinonim: Plazma renin aktivliyi; PRA

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Az duzlu pəhriz, ayaq üstə durmaq, diuretiklər və hamiləlik plazmada reninin səviyyəsini artırır, yüksək duzlu pəhriz isə renin səviyyəsini azaldır

İş prinsipi:RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən attıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin soyuq şəraitdə göndərilməməsi

Referens:

<1 yaş 2.4-37.0 ng/mL/saat
2-3 yaş 1.7-11.2 ng/mL/saat
4-5 yaş 1.0-6.5 ng/mL/saat
6-12 yaş 0.5-5.9 ng/mL/saat
13-15 yaş 0.5-5.0 ng/mL/saat
>15 yaş 0.2-3.4 ng/mL/saat

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində istifadə olunur. Böyrək parenximasının xəstəlikləri, renin ifraz edən şişlər, oral kon­traseptiv mənşəli hipertenziya, feo­xro­masitoma, sirroz, hepatit, ürək ça­tışmazlığı, Bartter sindromu və elektrolit itkisi olan hallarda plaz­mada renin aktivliyi artır, birincili al­dosteronizm, psevdohipe­raldos­te­ro­nizm və hiperkalemiyada isə azalır

PİTUİTAR GONADOTROPİN (FOLLİKUL STİMULLAŞTIRICI HORMON)

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
13-15 yaş 1.0-8.0 mIU/mL
16-50 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
51-60 yaş 20.0-140.0 mIU/mL
>60 yaş 30.0-118.0 mIU/mL
Follikulyar faza 2.0-10.0 mIU/mL
Pik 8.5-30.0 mIU/mL
Lüteal faza 2.0-10.0 mIU/mL
Hamilə 2.0-10.0 mIU/mL
Menopauza 20.0-140.0 mIU/mL
Kişi <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7 ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
>12 yaş 1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

PARATİROİD HORMON (İNTAKT)

Sinonim: PTH; Parathyrin; Pa­rathormon

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma, serum

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma), qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum)

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin 1 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlanılması

Referens:10-65 pg/mL

İstifadəsi: Sadəcə bioloji baximdan intakt olan PTH molekulları ölçülür. İlkin hiperparatiroidizm və bəd­xas­səli törəmə mənşəli hiperkal­se­mi­yanın differensasiyasında istifadə olunur. İonlaşmış kalsium tərəfindən tənzimlənir

PARATHYRİN (PARATİROİD HORMON (İNTAKT))

Sinonim: PTH; Parathyrin; Pa­rathormon

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma, serum

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma), qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum)

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin 1 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlanılması

Referens:10-65 pg/mL

İstifadəsi: Sadəcə bioloji baximdan intakt olan PTH molekulları ölçülür. İlkin hiperparatiroidizm və bəd­xas­səli törəmə mənşəli hiperkal­se­mi­yanın differensasiyasında istifadə olunur. İonlaşmış kalsium tərəfindən tənzimlənir

P4 (PROQESTERON)

Sinonim: C-21 steroid; P4

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <12 yaş 0.10-0.31 ng/mL
>12 yaş 0.10-1.00 ng/mL
Follikulyar faza 0.10-1.10 ng/mL
Pik 0.10-1.10 ng/mL
Lüteal faza 3.00-20.00 ng/mL
Kişi <12 yaş 0.10-0.31 ng/mL
>12 yaş 0.10-1.00 ng/mL

İstifadəsi:  Ovulyasiya, sarı cisimin funksiyaları və hamiləlikdə plasental funksiyaların qiymətləndirilməsi, in­duk­siyanın müşahidəsi, proqes­teron müalicəsinin və erkən abort riski olan xəstələrin müşahidəsində istifadə olu­nur. Anadangəlmə ad­re­nal hiper­pla­ziya, lipoid yumurtalıq şişləri, teka lütein kistası, molyar hamiləlik və yumurtalıq xorioepi­teliomalarında pro­qesteron səviyyəsi artır, düşük (abortus) riskində, bi­rin­cili və ya ikincili hipoqonadizm və qısa lüteal faza sindromunda isə azalır

OSTEOKALSİN

Sinonim: Sümük gla proteini; BGP

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Səhər aclığı məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

6 ay-5 yaş 10-40 ng/mL
6-15 yaş 5-60 ng/mL
16-60 yaş 2-15 ng/mL
<50 yaş Kişi: 2-10 ng/mL
Qadın: 2-22 ng/mL

İstifadəsi: Serumda osteokalsin sə­viy­yəsi sümük sintezi ilə əlaqəlidir. Bu baxımdan osteokalsin səviy­yə­sinin yüksəlməsi osteoblastik aktiv­li­yin artdığını göstərir. Serumda os­teokalsin səviyyəsi qələvi fosfataza səviyyəsi ilə paralel dəyişir. Paget xəstəliyi, böyrək mənşəli os­teodistrofiya, birincili və ikincili hipertiroidizim, skelet metastazları və xroniki böyrək çatışmazlığında osteokalsinin səviyyəsi artır, birincili biliar sirroz, hamiləlik, qliko­kor­ti­koid müalicəsi və GH çatışmaz­lı­ğında isə bu göstərici azalır. Os­teoparozda isə osteokalsin səviyyəsi yüksək və ya aşağı ola bilər. Həmçinin kalsitriol müalicəsinin müşahidəsində də osteokalsin istifa­də oluna bilər

NORMETANEFRİN (METANAFERİNLƏR)

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, bir­dəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə top­lanılmalıdır. Asetat turşusu üzərinə toplanan sidiklər də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Test içeriği: Metanefrin, Norme­tanefrin

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Yaş Metanefrin Normetanefrin
3 ay 5.9-37.0 μg/gün 47.0-156.0 μg/gün
4-6 ay 6.1-42.0 μg/gün 31.0-111.0 μg/gün
7-12 ay 8.5-101.0 μg/gün 23.0-103.0 μg/gün
1-3 yaş 6.7-52-0 μg/gün 32.0-118.0 μg/gün
4-5 yaş 11.0-99.0 μg/gün 50.0-111.0 μg/gün
6-12 yaş 54.0-198.0 μg/gün 47.0-176.0 μg/gün
13-15 yaş 39.0-243.0 μg/gün 53.0-290.0 μg/gün
15 yaş 52.0-341.0 μg/gün 88.0-444.0 μg/gün

İstifadəsi: Feoxromasitoma və nev­rogen şişlərin diaqnoz və müşa­hidəsində istifadə olunur. Feoxro­masitoma üçün skrininq test kimi istifadə oluna biləcək ən əlverişli test­dir. Hipertenziv şəxslərdə də si­diklə ifraz olunan metanefrin səviy­yəsi artır. Stres, buspiron, MAO inhibitorları, amfetaminlər, kofein, klonidin, deksametazon, diure­tiklər, metildopa, tsiklik antidepressantlar və vazodilatatorlar yalançı yüksək nəticələrə səbəb ola bilər

NEONATAL TSH

Nümunə növü: Xüsusi kağıza hopdurulmuş qan

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin doğuşdan 3 gün sonra alınması daha əlverişlidir. Yenidoğulanlarda do­ğuş­dan sonra 15-ci günə qədər neotanal TSH təyin oluna bilər. Bu müddətdən sonra TSH-ın serumda təyini məsləhət görülür

İş prinsipi: ELISA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­parinli və ya EDTA-lı kapillyar sı­naq şüşələrindən xüsusi kağıza hopdurulmuş nümunələr, qanın mü­vafiq şəkildə kağıza hopdurulması

Referens: <20 mIU/L

İstifadəsi: Anadan gəlmə hipotiroid skrinqində istifadə olunur. Pozitiv nəticələr, klinik əlamətlər və digər biokimyəvi testlər ilə dəqiqləş­dirilməlidir

METANAFERİNLƏR

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, bir­dəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə top­lanılmalıdır. Asetat turşusu üzərinə toplanan sidiklər də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Test içeriği: Metanefrin, Norme­tanefrin

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Yaş Metanefrin Normetanefrin
3 ay 5.9-37.0 μg/gün 47.0-156.0 μg/gün
4-6 ay 6.1-42.0 μg/gün 31.0-111.0 μg/gün
7-12 ay 8.5-101.0 μg/gün 23.0-103.0 μg/gün
1-3 yaş 6.7-52-0 μg/gün 32.0-118.0 μg/gün
4-5 yaş 11.0-99.0 μg/gün 50.0-111.0 μg/gün
6-12 yaş 54.0-198.0 μg/gün 47.0-176.0 μg/gün
13-15 yaş 39.0-243.0 μg/gün 53.0-290.0 μg/gün
15 yaş 52.0-341.0 μg/gün 88.0-444.0 μg/gün

İstifadəsi: Feoxromasitoma və nev­rogen şişlərin diaqnoz və müşa­hidəsində istifadə olunur. Feoxro­masitoma üçün skrininq test kimi istifadə oluna biləcək ən əlverişli test­dir. Hipertenziv şəxslərdə də si­diklə ifraz olunan metanefrin səviy­yəsi artır. Stres, buspiron, MAO inhibitorları, amfetaminlər, kofein, klonidin, deksametazon, diure­tiklər, metildopa, tsiklik antidepressantlar və vazodilatatorlar yalançı yüksək nəticələrə səbəb ola bilər

METANAFERİN (METANAFERİNLƏR)

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, bir­dəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə top­lanılmalıdır. Asetat turşusu üzərinə toplanan sidiklər də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Test içeriği: Metanefrin, Norme­tanefrin

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Yaş Metanefrin Normetanefrin
3 ay 5.9-37.0 μg/gün 47.0-156.0 μg/gün
4-6 ay 6.1-42.0 μg/gün 31.0-111.0 μg/gün
7-12 ay 8.5-101.0 μg/gün 23.0-103.0 μg/gün
1-3 yaş 6.7-52-0 μg/gün 32.0-118.0 μg/gün
4-5 yaş 11.0-99.0 μg/gün 50.0-111.0 μg/gün
6-12 yaş 54.0-198.0 μg/gün 47.0-176.0 μg/gün
13-15 yaş 39.0-243.0 μg/gün 53.0-290.0 μg/gün
15 yaş 52.0-341.0 μg/gün 88.0-444.0 μg/gün

İstifadəsi: Feoxromasitoma və nev­rogen şişlərin diaqnoz və müşa­hidəsində istifadə olunur. Feoxro­masitoma üçün skrininq test kimi istifadə oluna biləcək ən əlverişli test­dir. Hipertenziv şəxslərdə də si­diklə ifraz olunan metanefrin səviy­yəsi artır. Stres, buspiron, MAO inhibitorları, amfetaminlər, kofein, klonidin, deksametazon, diure­tiklər, metildopa, tsiklik antidepressantlar və vazodilatatorlar yalançı yüksək nəticələrə səbəb ola bilər

MAKROPROLAKTİN SKRİNİNQİ

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

İş prinsipi: PEG çöktürmə+ ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Klinik əlamətlərlə uyğun olmayan hiperprolaktinemiyalı xəs­tə­lərdə makroprolaktinin təyinində istifadə olunur.  Prolaktinin IgG ilə əlaqəli olan və fizioloji baximdan inaktiv formasıdır. Əhali arasında makroprolaktin rastgəlmə tezliyi 1,5% olsa da, hiperprolaktinemiyası olan şəxslərdə bu rəqəm daha yüksəkdir. Hiperprolaktinemiyanın deferensial diaqnozunda makro­prolaktin varlığı inkar edilməlidir

LÜTEİNLƏŞDİRİCİ HORMON

Sinonim: LH; Lutotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı:Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq variasiyası  var. Xüsusilə pubertat dövründə yuxuda ifraz olunan LH miqdarı yüksək olur

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <6ay 1.0-18.0 mIU/mL
7 ay-5 yaş 0.2-5.0 mIU/mL
6-12 ya 0.1-5.0 mIU/mL
>12 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
13-15 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
16-50 yaş 2.0-15.0 mIU/mL
>50 yaş 20.0-90.0 mIU/mL
Hamilə 2.0-15.0 mIU/mL
Menopauza 10.0-90.0 mIU/mL
Follikulyar faza 2.0-15.0 mIU/mL
Pik 12.0-80.0 mIU/mL
Luteal faza 5.0-20.0 mIU/mL
Ovulyasiyanın müşahidəsi 2.0-15.0 mIU/mL
Kişi <6 ay 1.0-18.0 mIU/mL
6 ay-12 yaş 0.2-5.0 mIU/mL
>12 yaş 2.0-10.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipotalamus və hipofizin funksiyalarının qiymətlən­diril­mə­sin­də və birincili-ikincili cinsi çatışmaz­lığın differensasiyasında istifadə olu­nur. Birincili qonadal disfunksiyalar, PKOS və postmeno­pauzada LH sə­viyyəsi artır, hipofiz və ya hipo­talamusun zədələnməsi, Kallmann sindromu (izolyasiya olunmuş qona­dotropik çatışmazlıq), anoreksiya ner­voza, stress, malnutrisiya və xroniki xəstəliklərdə LH-ın səviyyəsi azalır

LUTOTROPİN (LÜTEİNLƏŞDİRİCİ HORMON)

Sinonim: LH; Lutotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı:Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq variasiyası  var. Xüsusilə pubertat dövründə yuxuda ifraz olunan LH miqdarı yüksək olur

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <6ay 1.0-18.0 mIU/mL
7 ay-5 yaş 0.2-5.0 mIU/mL
6-12 ya 0.1-5.0 mIU/mL
>12 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
13-15 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
16-50 yaş 2.0-15.0 mIU/mL
>50 yaş 20.0-90.0 mIU/mL
Hamilə 2.0-15.0 mIU/mL
Menopauza 10.0-90.0 mIU/mL
Follikulyar faza 2.0-15.0 mIU/mL
Pik 12.0-80.0 mIU/mL
Luteal faza 5.0-20.0 mIU/mL
Ovulyasiyanın müşahidəsi 2.0-15.0 mIU/mL
Kişi <6 ay 1.0-18.0 mIU/mL
6 ay-12 yaş 0.2-5.0 mIU/mL
>12 yaş 2.0-10.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipotalamus və hipofizin funksiyalarının qiymətlən­diril­mə­sin­də və birincili-ikincili cinsi çatışmaz­lığın differensasiyasında istifadə olu­nur. Birincili qonadal disfunksiyalar, PKOS və postmeno­pauzada LH sə­viyyəsi artır, hipofiz və ya hipo­talamusun zədələnməsi, Kallmann sindromu (izolyasiya olunmuş qona­dotropik çatışmazlıq), anoreksiya ner­voza, stress, malnutrisiya və xroniki xəstəliklərdə LH-ın səviyyəsi azalır

LH (LÜTEİNLƏŞDİRİCİ HORMON)

Sinonim: LH; Lutotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı:Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq variasiyası  var. Xüsusilə pubertat dövründə yuxuda ifraz olunan LH miqdarı yüksək olur

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <6ay 1.0-18.0 mIU/mL
7 ay-5 yaş 0.2-5.0 mIU/mL
6-12 ya 0.1-5.0 mIU/mL
>12 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
13-15 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
16-50 yaş 2.0-15.0 mIU/mL
>50 yaş 20.0-90.0 mIU/mL
Hamilə 2.0-15.0 mIU/mL
Menopauza 10.0-90.0 mIU/mL
Follikulyar faza 2.0-15.0 mIU/mL
Pik 12.0-80.0 mIU/mL
Luteal faza 5.0-20.0 mIU/mL
Ovulyasiyanın müşahidəsi 2.0-15.0 mIU/mL
Kişi <6 ay 1.0-18.0 mIU/mL
6 ay-12 yaş 0.2-5.0 mIU/mL
>12 yaş 2.0-10.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipotalamus və hipofizin funksiyalarının qiymətlən­diril­mə­sin­də və birincili-ikincili cinsi çatışmaz­lığın differensasiyasında istifadə olu­nur. Birincili qonadal disfunksiyalar, PKOS və postmeno­pauzada LH sə­viyyəsi artır, hipofiz və ya hipo­talamusun zədələnməsi, Kallmann sindromu (izolyasiya olunmuş qona­dotropik çatışmazlıq), anoreksiya ner­voza, stress, malnutrisiya və xroniki xəstəliklərdə LH-ın səviyyəsi azalır

KORTİZOL (Sidik)

Sinonim: Sidikdə sərbəst kortizol

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik

Nümunə miqdarı: 5 mL

Nümunənin alınma qaydası: Bor turşusu üzərinə toplanılmalıdır. Asetat turşusu üzətinə yığılan və yığılma ərəfəsində soyuq şəraitdə saxlanılan sidiklər də qəbul edilir. Soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: RIA

Referens:

<12 yaş 2-27 μg/gün
13-15 yaş 5-55 μg/gün
Koproporfirin III 75 mg/gün
>15 yaş 10-100 μg/gün

KORTİZOL

Sinonim: Hidrokortizon; Compound F

Nümunə növü: Serum və ya EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), bənövşəyi qa­paqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma)

Nümunə miqdarı: 400μL

Nümunənin alınma qaydası: Sut­kalıq variasiyası olduğundan qan al­ma zamanı əhəmiyyətlidir. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksi­mum, günortadan sonra saat 16.00-a isə minimum səviyyədə olur. Nümu­nənin alındığı saat laboratoriyaya bildirilməlidir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarı­lıq

Referens:

Səhər 7.0-29.0 μg/dL
Axşam 7.0-17.5 μg/dL

İstifadəsi: Hipotalamus-hipofiz-ad­re­nal korteks əks əlaqəsinin qiymət­lən­­dirilməsində istifadə olunur. Cushing xəstəliyi, böyrəküstü vəzin adenomaları və karsinomaları, ekto­pik ACTH sindromu, hamiləlik və eksternal esterogen istifadəsi ilə se­rumda kortizolun səviyyəsi artır, Ad­dison  xəstəliyi, kongenital adrenal hiperplaziya və hipopituiterizmdə kortizolun səviyyəsi azalır. Kəskin stress, alkoqolizm, depressiya və bəzi dərmanlar normal sutkalıq va­riyasiyanı pozaraq bazal səviyyəyə təsir edir

KORTİKOTROPİN (ADRENOKORTİKOTROP HORMON)

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Referens:

Səhər <100 pg/ml
Axşam <80 pg/ml

KATEXOLAMİNLƏR (Sidik)

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə yığılmalıdır. 6N HCl və bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul olunur

Nümunə miqdarı: 10 mL

Testin tərkibi: Epinefrin, Nore­pinefrin, Dopamin

undefined

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

Xəstənin hazırlanması: Əgər müm­künsə bir həftə əvvəlcədən isifadə olunan bütün dərmanlar kəsilməlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Epinefrin <1yaş 2.5 mg/gün
1-3 yaş 3.5 mg/gün
4-5 yaş 6.0 mg/gün
6-11 yaş 10.0 mg/gün
>11 yaş 20.0 mg/gün
Norepinefrin <1 yaş 10 mg/gün
1-3 yaş 1-17 mg/gün
4-5 yaş 4-29 mg/gün
6-11 yaş 13-65 mg/gün
>11 yaş 15-80 mg/gün
Dopamin <1 yaş 85 mg/gün
2-3 yaş 10-140 mg/gün
4-5 yaş 40-260 mg/gün
>5 yaş 60-400 mg/gün

İstifadəsi: Katexolamin sintezinin qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. İdman hərəkətləri, stres, siqaret istifadəsi və ağrı sidiklə ifraz olunan katexolomin səviyyəsini artırır. Ka­texolamin ifrazı gecələr minumum səviyyədə olur. Həmçinin menstrual tsiklin luteal fazasında epinefrin və norepinefrin ifrazı artdığı halda, ovul­yasion fazada ən aşağı sə­viyyəyə enir. Kəskin hipertonik krizin qiymətləndirilməsi üçün kriz zamanı alınan birdəfəlik sidikdə müayinə məsləhətdir

KATEXOLAMİNLƏR

Nümunə növü: Heparinli plazma

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 3 mL

Testin tərkibi: Epinefrin, Nore­pinefrin, Dopamin

Nümunənin alınma qaydası:  Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün xəstə acqarına ol­malıdır. Qan alma stresi və ayaqüstə durma ilə plazmada katexolamin səviyyəsi artır. Bu səbəbdən venoz kateter ilə səhər 30 dəqiqə istirahətin ardından uzanmış vəziyyətdə qan alınmalıdır. Həmçinin trisiklik anti-depressantların iki həftə əvvəlcədən, L-dopa, katexolamin tərkibli bəzi dərmanlar (məs. dekongestanlar), amtefaminlər, buspion, psixoaktiv dərmanlar, metildopa, etanol və benzodiazepinlərin qəbulu isə bir həftə əvvəlcədən dayandırılmalıdır. Amfetaminlər və amfetaminə bənzər birləşmələr, iştah kəsicilər, brom­kriptin, buspiron, kafein, karbidopa-levadopa, klonidin, deksametazon, diuretiklər, etanol, izoprotenol, lebo­tolol, metildopa, MAO inhibitorları, nikotin, burun damcıları, rezerpin, pro­pafenone, teofillin, trisiklik anti­depressantlar və vazodilatatorların ka­texolaminlərin təyinində (ölçül­məsində) interferensiyaya səbəb ola bilmə ehtimalı nəzərə alınmalıdır. Bununla yanaşı, bu dərmanların katexolamin səviyyəsinə təsiri öncə­dən təxmin edilə bilməz

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Epinefrin <60 pg/mL
Norepinefrin 120-680 pg/mL
Dopamin <87 pg/mL

Referens aralığı bir müddət oturaq vəziyyətdə dincəlmiş şəxslər üçün keçərlidir. Ayaq üstə duranlarda norepinefrin səviyyəsinin 700 pg/mL, epinefrin səviyyəsinin isə 900 pg/mL-ə qədər yüksələ biləcəyi nəzərə alınmalıdır. Dopamin səviy­yəsi isə vəziyyətə görə dəyişmir. Həm­çinin qan alma zamanı streslə əla­qəli olaraq katexolamin səviyyə­sində artım baş verə bilər

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində və feoxroma­sitoma, neyroblastoma və qanqlioney­ro­ma­ların diaqnoz və müalicə­sinin mü­şahidəsində istifadə olunur. Selektiv venoz nümunələmə ilə şişin loka­li­zasiyasında da qiymətlidir. Orto­statik hipotenziyalı xəstə­lərin diaq­nozunda isə plazmadakı norepinefrin səviyyəsinin ölçülməsi faydalıdır. Ayaq üsdə durmaqla norepinefrin səviyyəsinin artmaması simpatik si­nir sistemində pozğunluq olduğunu göstərir. Neyroblas­toma, qanqlioney­roblastoma və paraqanqliomalar, AMI, stres, idman hərəkətləri, ayaq üstə dayanma, hipotiroidizim və diabetik ketoasi­dozda plazmada ka­texolamin səviyyəsi artdığı halda, avtonom neyropatiyalarda plazmada katexolomin səviyyəsi azalır

KARSİNOEMBRİONİK ANTİGEN (CEA)

Sinonim: Karsinoembirionik antigen

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <4 ng/mL

İstifadəsi: Yoğun və düz bağırsaq, ağciyər, süd vəzi, qaraciyər, pan­kreaz, prostat, mədə və yumurtalıq xərçənglərində CEA səviyyəsi artır. Əsasən kolorektal xərçənglər və süd vəzi xərçənglərinin gec dövrlərinin müşahidəsində istifadə edilir. Xoş­xassəli qaraciyər xəstəlikləri, xoralı kolit və polipoz kimi bəzi xoşxassəli mədə-bağırsaq prosesləri, xoşxassəli süd vəzi xəstəlikləri, ağciyər in­fek­siyaları, emfizema və böyrək çatış­mazlıqlarında da CEA səviyyəsi arta bilər. Həmçinin siqaret çəkənlərdə də CEA səviyyəsində mülayim yük­səlmə qeyd edilir. Buna görə də skrininq testi kimi istifadə olun­mamalıdır

KANSER ANTİGEN 72-4 (CA 72-4)

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

KANSER ANTİGEN 19-9 (CA 19-9)

Sinonim: Xərçəng antigeni 19-9; Karbohidrat antigeni 19-9

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <37 U/mL

İstifadəsi: Bütün qastrointestinal sistem xərçəngləri (mədəaltı vəz xərçəngləri, xolangiokarsinomalar, yogun bağırsaq xərçəngləri və s.) və digər adenokarsinomalarda  CA19-9-un səviyyəsi artır. Mədəaltı vəz xərçənglərində həssaslığı 70-80 %-dir. CA19-9 səviyyəsi ilə şişin kütləsi arasında əlaqə yoxdur. CEA ilə bərabər istifadə olunduqda mədə xərcənginin təkrarlanmasının təyi­nində həsaslığı 94 %-ə qədər yük­səlir. Həmçinin xroniki pankreatit, xolangit və sirroz kimi bəzi xoş­xa­sə­li proseslərdə də CA19-9 səviy­yə­sində yüksəlmə müşahidə oluna bi­lər. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

KANSER ANTİGEN 15-3 (CA 15-3)

Sinonim: Canser antigen 15-3, Xərçəng antigeni 15-3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <29 U/mL

İstifadəsi: Süd vəzi xərçənginin diaq­no­zunda, xəstəliyin təkrarlan­masının və müalicəsinin müşahi­dəsində isti­fa­də olunur. Xüsusilə metastatik süd və­zi xərçənglərinin 80%-də CA 15-3 sə­viyyəsi artır. Həmçinin bəzi bədxassəli törəmələr (mədəaltı vəz, ağciyər, yu­mur­talıq, yoğun bağırsaq, qaraciyər və s.), hepatit, sirroz, sarkoidoz, vərəm və SLE-də də CA 15-3 səviyyəsi yük­səlir. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

KANSER ANTİGEN 125 (CA 125)

Sinonim: Canser antigen 125, Xərçəng antigeni125

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Ovul­yasiya və menstruasiya mərhələləri nəzərə alınmalıdır

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <35 U/mL

İstifadəsi: Əsasən yumurtalıq xər­çənglərinin müşahidəsində istifadə olunan onkomarkerdir. Seroz, endo­metrial, şəffaf hüceyrəli və dif­fe­ren­siasiya etməyən yumurtalıq karsino­maları, endometrium və ya fallop bo­ru­larının adenokarsinomaları, bəzi qey­ri-genikoloji bədxassəli törəmələr və bəzi xoş xassəli hallarda (hami­lə­lik, menstruasiya, peritoneal və ya plev­ral iltihabi proseslər, yumurtalıq kistaları, endometrioz) CA 125-in sə­viy­yəsi artır. Həmçinin sağlam insanların 1%-də də CA 125 sə­viyyəsi yüksək ola bilər. Buna görə də normal hallarda skrininq məq­sədilə istifadə olunma­malıdır

KALSİTONİN

Sinonim: Tirokalsitonin; hCT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Tiroid müayinəsindən sonra nümunə alın­ma­malıdır

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin bir gecəlik aclıqdan sonra alınması məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­mo­liz, lipemiya, sarılıq (xüsusilə hemoliz yalançı yüksək nəticələrə səbəb olur)

Referens: <30 pg/mL

İstifadəsi: Medullyar tiroid karsino­ma­­larının diaqnoz və kalsium me­ta­bo­lizminin qiymətləındirilməsində isti­fa­də olunur. Bəzi ağciyər, süd vəzi və mə­dəaltı vəz xərçəngləri, Zollinger-Elli­son sindromu, per­nisioz anemiya, xroniki böyrək ça­tışmazlığı, psevdo­hi­popa­ratiroidizm, APUD hüceyrəli şiş­lər, karsinoid sindrom, alkoqol mən­şəli sirroz, ha­miləlik və xoşxassəli ağciyər xəs­təliklərində serumda kal­sitoninin səviyyəsi yüksəlir

İNSULİN

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Müalicə hə­­kiminin istəyindən asılı olaraq ac və ya toxqarına işlənilə bilər. Ac­qarına insulin miqdarının təyinində nümu­nənin alınması üçün 8-12 sa­at­lıq aclıq tələb olunur. Eyni za­manda xəstə oral hipoqlikemik dər­man və insulin istifadə etməmiş olmalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Aclıq <7 gün 3-20 μIU/mL
>7 gün 5-25 μIU/mL
Toxluq 16-166 μIU/mL

İstifadəsi: I və II tip şəkərli diabet, hipoqlikemiya, insulinoma və insu­linə rezistent diabetin qiymətləndiril­məsində istifadə olunur. İnsulinoma, reaktiv hipoqlikemiya, həddindən ar­tıq insulin qəbulu, Cushing sind­romu, I tip şəkərli diabet, feoxro­masitoma və akromeqaliya zamanı insulin miqdarı artır, pankreas beta-hüceyrə zədələnməsində isə insulin miqdarı azalır. Acqarına insulin testi ilə yanaşı acqarına qanda şəkər testi də istənildikdə insulin rezistentliyi üçün HOMA-IR dəyəri hesablanaraq verilir

İLSULİN-LİKE GROWTH FAKTOR (SOMATOMEDİN C)

Sinonim: IGF-14 İnsulin-like gro­wth faktor; Growth faktor 1; GF-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Growth hor­monun əksinə gün ərzində və yeməklərdən sonra somatomedin C səviyyəsi sabit olur

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<3 yaş 50-143 ng/mL
4-5 yaş 51-218 ng/mL
6-12 yaş 106-250 ng/mL
13-15 yaş 140-496 ng/mL
16-20 yaş 150-562 ng/mL
21-25 yaş 84-376 ng/mL
26-30 yaş 90-271 ng/mL
31-35 yaş 90-226 ng/mL
36-50 yaş 90-210 ng/mL
>50 yaş 70-197 ng/mL

İstifadəsi: GH sekresiyasını və təsi­rini təqib etmək üçün istifadə olunur. IGFBP3 ilə birlikdə istifadə olun­duqda klinik həssaslıq və spesifikliyi GH funksiya testlərindən daha yüksək olur. IGF-1 akromeqaliyada yüksək, GH çatışmazlığı, anoreksiya nervosa və malnutrisiyası olan şəxs­lərdə isə aşağı olur. Qidalanma və­ziyyətinin qiymətləndirilməsində prealbumin, RBP və ya transfer­rin­dən daha həssas olması Soma­to­medin C-nin başqa bir xüsusiy­yətidir

HUMAN CHORIONIC GONADOTROPIN (BETA-hCG)

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA / MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

Qadın <12 yaş 2 mIU/mL
>12 yaş 6 mIU/mL
Kişi <2 mIU/mL

İstifadəsi: Hamiləliyin təyini, ekto­pik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik süb­həsinin qiymətləndirilməsi və in vitro fertilizasiya xəstələrinin müşa­hidəsində istifadə olunur. Həmçinin mol hidatiform, koryo karsinoması, xayaların şişləri, yumurtalığın rü­şeym hüceyrəli şişlərinin qiymət­ləndirilməsi və müşahidəsində də istifadə olunur

HOMA (İNSULİN)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Müalicə hə­­kiminin istəyindən asılı olaraq ac və ya toxqarına işlənilə bilər. Ac­qarına insulin miqdarının təyinində nümu­nənin alınması üçün 8-12 sa­at­lıq aclıq tələb olunur. Eyni za­manda xəstə oral hipoqlikemik dər­man və insulin istifadə etməmiş olmalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Aclıq <7 gün 3-20 μIU/mL
>7 gün 5-25 μIU/mL
Toxluq 16-166 μIU/mL

İstifadəsi: I və II tip şəkərli diabet, hipoqlikemiya, insulinoma və insu­linə rezistent diabetin qiymətləndiril­məsində istifadə olunur. İnsulinoma, reaktiv hipoqlikemiya, həddindən ar­tıq insulin qəbulu, Cushing sind­romu, I tip şəkərli diabet, feoxro­masitoma və akromeqaliya zamanı insulin miqdarı artır, pankreas beta-hüceyrə zədələnməsində isə insulin miqdarı azalır. Acqarına insulin testi ilə yanaşı acqarına qanda şəkər testi də istənildikdə insulin rezistentliyi üçün HOMA-IR dəyəri hesablanaraq verilir

HİDROKORTİZON (KORTİZOL)

Sinonim: Hidrokortizon; Compound F

Nümunə növü: Serum və ya EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), bənövşəyi qa­paqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma)

Nümunə miqdarı: 400μL

Nümunənin alınma qaydası: Sut­kalıq variasiyası olduğundan qan al­ma zamanı əhəmiyyətlidir. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksi­mum, günortadan sonra saat 16.00-a isə minimum səviyyədə olur. Nümu­nənin alındığı saat laboratoriyaya bildirilməlidir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarı­lıq

Referens:

Səhər 7.0-29.0 μg/dL
Axşam 7.0-17.5 μg/dL

İstifadəsi: Hipotalamus-hipofiz-ad­re­nal korteks əks əlaqəsinin qiymət­lən­­dirilməsində istifadə olunur. Cushing xəstəliyi, böyrəküstü vəzin adenomaları və karsinomaları, ekto­pik ACTH sindromu, hamiləlik və eksternal esterogen istifadəsi ilə se­rumda kortizolun səviyyəsi artır, Ad­dison  xəstəliyi, kongenital adrenal hiperplaziya və hipopituiterizmdə kortizolun səviyyəsi azalır. Kəskin stress, alkoqolizm, depressiya və bəzi dərmanlar normal sutkalıq va­riyasiyanı pozaraq bazal səviyyəyə təsir edir

hCG (BETA-hCG)

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA / MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

Qadın <12 yaş 2 mIU/mL
>12 yaş 6 mIU/mL
Kişi <2 mIU/mL

İstifadəsi: Hamiləliyin təyini, ekto­pik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik süb­həsinin qiymətləndirilməsi və in vitro fertilizasiya xəstələrinin müşa­hidəsində istifadə olunur. Həmçinin mol hidatiform, koryo karsinoması, xayaların şişləri, yumurtalığın rü­şeym hüceyrəli şişlərinin qiymət­ləndirilməsi və müşahidəsində də istifadə olunur

GROWTH HORMON

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

GROWTH FAKTORU 1 (SOMATOMEDİN C)

Sinonim: IGF-14 İnsulin-like gro­wth faktor; Growth faktor 1; GF-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Growth hor­monun əksinə gün ərzində və yeməklərdən sonra somatomedin C səviyyəsi sabit olur

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<3 yaş 50-143 ng/mL
4-5 yaş 51-218 ng/mL
6-12 yaş 106-250 ng/mL
13-15 yaş 140-496 ng/mL
16-20 yaş 150-562 ng/mL
21-25 yaş 84-376 ng/mL
26-30 yaş 90-271 ng/mL
31-35 yaş 90-226 ng/mL
36-50 yaş 90-210 ng/mL
>50 yaş 70-197 ng/mL

İstifadəsi: GH sekresiyasını və təsi­rini təqib etmək üçün istifadə olunur. IGFBP3 ilə birlikdə istifadə olun­duqda klinik həssaslıq və spesifikliyi GH funksiya testlərindən daha yüksək olur. IGF-1 akromeqaliyada yüksək, GH çatışmazlığı, anoreksiya nervosa və malnutrisiyası olan şəxs­lərdə isə aşağı olur. Qidalanma və­ziyyətinin qiymətləndirilməsində prealbumin, RBP və ya transfer­rin­dən daha həssas olması Soma­to­medin C-nin başqa bir xüsusiy­yətidir

GH (GROWTH HORMON)

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

FT4(SƏRBƏST T4)

Sinonim: FT4; Sərbəst tiroksin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yeni doğulmuş 18.0-40.0 pmol/L
<7 gün 8.5-40.5 pmol/L
>7gün 9.0-25.0 pmol/L

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzi funk­siyalarının qiymətləndirilməsində is­tifadə olunur. Hipertiroidizimdə se­rumda FTsəviyyəsi yüksəlir, hipo­ti­roidizimdə azalır. Total T4 miqda­rının təxminən 0.02-0.04%-i FT4-dür

FT3(SƏRBƏST T3)

Sinonim: FT3; Sərbəst triyodotironin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 3-9 pmol/L

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzi funk­siyalarının qiymətləndirilməsində is­ti­fadə olunur. Hipertiroidizim və T3 tirotoksikozunda serumda FTsə­viyyəsi yüksəlir, hipotiroidizimdə isə azalır. Həmçinin xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış şəxslər eutiroid olsalar belə FT3 səviyyəsi aşağı ola bilər. Total T3 miqdarının təxminən 0.2-0.5 %-i FT3-dür

FSH (FOLLİKUL STİMULLAŞTIRICI HORMON)

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
13-15 yaş 1.0-8.0 mIU/mL
16-50 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
51-60 yaş 20.0-140.0 mIU/mL
>60 yaş 30.0-118.0 mIU/mL
Follikulyar faza 2.0-10.0 mIU/mL
Pik 8.5-30.0 mIU/mL
Lüteal faza 2.0-10.0 mIU/mL
Hamilə 2.0-10.0 mIU/mL
Menopauza 20.0-140.0 mIU/mL
Kişi <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7 ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
>12 yaş 1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

FOLLİTROPİN (FOLLİKUL STİMULLAŞTIRICI HORMON)

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
13-15 yaş 1.0-8.0 mIU/mL
16-50 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
51-60 yaş 20.0-140.0 mIU/mL
>60 yaş 30.0-118.0 mIU/mL
Follikulyar faza 2.0-10.0 mIU/mL
Pik 8.5-30.0 mIU/mL
Lüteal faza 2.0-10.0 mIU/mL
Hamilə 2.0-10.0 mIU/mL
Menopauza 20.0-140.0 mIU/mL
Kişi <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7 ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
>12 yaş 1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

FOLLİKUL STİMULLAŞTIRICI HORMON

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
13-15 yaş 1.0-8.0 mIU/mL
16-50 yaş 2.0-10.0 mIU/mL
51-60 yaş 20.0-140.0 mIU/mL
>60 yaş 30.0-118.0 mIU/mL
Follikulyar faza 2.0-10.0 mIU/mL
Pik 8.5-30.0 mIU/mL
Lüteal faza 2.0-10.0 mIU/mL
Hamilə 2.0-10.0 mIU/mL
Menopauza 20.0-140.0 mIU/mL
Kişi <6 ay 1.0-4.0 mIU/mL
7 ay-12 yaş 0.2-3.0 mIU/mL
>12 yaş 1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

ESTRİOL (Sərbəst)

Sinonim: E3 ; Unkonjuge E3 ; uE3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildiriləcəkdir

İstifadəsi: Fetoplasental dövrün qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur. Sərbəst E3 miqdarı ümumi E3-lə  mü­qa­yisədə daha spesifikdir. Nəticələr xəstədən asılı olaraq dəyişə bil­di­yindən bir neçə ardıcıl müayinə apa­rılmalıdır. Bundan başqa, səhərlər konsentrasiyası daha yüksək olur. Hamiləlik müddətində sərbəst Edaim yüksəlir, doğuşun başlaması ilə birlikdə daha kəskin yüksəlmə baş verir. Diabetli hamilələr, post-date hestasiya və bətndaxili inkişafın ge­dişinin qiymətləndirilməsində sər­bəst Eistifadə oluna bilər. Döldə mərkəzi sinir sisteminin malfor­ma­siyası, anadangəlmə qapaq xəstə­lik­ləri və ya Daun sindromunda se­rum­da sərbəst E3  səviyyəsində azal­ma müşahidə oluna bilər. Hami­lə­liyin 35-36-cı həftələrində dölün yaşının hesablanmasında da sərbəst Eisti­fadə oluna bilər. Həmçinin II tri­mes­terdə hCG və AFP ilə birgə istifadə olunaraq risk skrininqi aparıla bilər

s-TSH (TİROİD-STİMULƏ EDİCİ HORMON)

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün 0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş 0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş 0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş 0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş 0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

SHBG (CİNSİ HORMON-BİRLƏŞ­DİRİCİ QLOBULİN)

Sinonim:SHBG; Testosteron-estra­diol-binding globulin; TeBG

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırzımı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi:FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

1-12 yaş 4.9-9.0 mg/L
13-15 yaş 1.8-9.0 mg/L
Kişi Qadın
16-50 yaş 0.9-6.3 mg/L 1.8-9.0 mg/L
51-60 yaş 0.6-4.7 mg/L 1.2-7.7 mg/L
>60 yaş 0.6-4.5 mg/L

İstifadəsi: Testesteron və estero­gen­lər mənşəli cinsi hormonlar SHBG tərəfindən birləşdirilirək qanda da­şınır. Hipertiroidizim, anoreksiya  ner­vosa, hamiləlik və sirrozda SHBG səviyyəsi azalır, hipoti­roidizim, hirşutizm, piylənmə və yu­murtalıqların polikistoz sindromunda isə bu göstərici artır

TPO ANTİCİSİMLƏRİ (TİROİD PEROKSİDAZA ANTİCİSİMLƏRİ)

Sinonim: TPO anticisimləri; Anti-Tpo

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <60 U/mL

İstifadəsi: Autoimmun tiroid xəstə­liklərinin (Xaşimoto tiroiditi, idio­pa­tik miksödem, Graves xəstəliyi və s.) təyinində istifadə olunur. Auto­im­mun tiroid xəstəliyi olan şəxslərdə, TPO konsentrasiyası xəstəliyin şid­dəti ilə düz mütənasibdir. Həmçinin digər bəzi autoimmun xəstəliklər za­manı da (Addison xəstəliyi, perni­sitoz  anemiya, I tip şəkərli diabet və s.) pozitiv nəticələr əldə oluna bilər

TOTAL TRİYODOTİRONİN (TOTAL T3)

Sinonim: Total triiodothyronine; TT3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<1 yaş 0.79-2.60 ng/mL
2-12 yaş 0.79-2.80 ng/mL
13-15 yaş 0.70-2.40 ng/mL
>15 yaş 0.60-1.95 ng/mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT3 hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış xəstələr eutiroid olsalar belə TT3 səviyyəsi aşağı ola bilər. Həmçinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s.) serum TT3 səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azaldığı hallarda (genetik TBG çatışmazlığı, nefrotik sindrom və s.) aşağı enə bilər. T3 autoanticisimlərinin olduğu haıllarda isə TT3  yüksək, TT4 nor­mal təyin oluna bilər

TOTAL TRİYODOTİRONİN (TOTAL T3)

Sinonim: Total triiodothyronine; TT3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<1 yaş 0.79-2.60 ng/mL
2-12 yaş 0.79-2.80 ng/mL
13-15 yaş 0.70-2.40 ng/mL
>15 yaş 0.60-1.95 ng/mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT3 hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış xəstələr eutiroid olsalar belə TT3 səviyyəsi aşağı ola bilər. Həmçinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s.) serum TT3 səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azaldığı hallarda (genetik TBG çatışmazlığı, nefrotik sindrom və s.) aşağı enə bilər. T3 autoanticisimlərinin olduğu haıllarda isə TT3  yüksək, TT4 nor­mal təyin oluna bilər

TOTAL TİROKSİN (TOTAL T4)

Sinonim: Total tiroksin; TT4

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş 7.40-13.00 μg/dL
<7 gün 11.80-22.60 μg/dL
7gün-1 yaş 7.80-17.85 μg/dL
2-12 yaş 7.00-15.50 μg/dL
13-15 yaş 5.85-14.00 μg/dL
>15 yaş 5.00-11.50 μg/dL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT3 hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Tiroksin əvəzedici müalicə alan şəxs­lərdə TT4 yüksək ola bilər. Həm­çinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s) serum TT4 səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azal­dığı hallarda (genetik TBG çatış­mazlığı, nefrotik sindrom və s.) TT4 səviyyəsi enə bilər. T4  autoan­tici­simlərinin olduğu haıllarda isə TT4  yüksək, TT3 normal təyin oluna bilər

TOTAL T4

Sinonim: Total tiroksin; TT4

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş 7.40-13.00 μg/dL
<7 gün 11.80-22.60 μg/dL
7gün-1 yaş 7.80-17.85 μg/dL
2-12 yaş 7.00-15.50 μg/dL
13-15 yaş 5.85-14.00 μg/dL
>15 yaş 5.00-11.50 μg/dL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT3 hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Tiroksin əvəzedici müalicə alan şəxs­lərdə TT4 yüksək ola bilər. Həm­çinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s) serum TT4 səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azal­dığı hallarda (genetik TBG çatış­mazlığı, nefrotik sindrom və s.) TT4 səviyyəsi enə bilər. T4  autoan­tici­simlərinin olduğu haıllarda isə TT4  yüksək, TT3 normal təyin oluna bilər

TOTAL T3

Sinonim: Total triiodothyronine; TT3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<1 yaş 0.79-2.60 ng/mL
2-12 yaş 0.79-2.80 ng/mL
13-15 yaş 0.70-2.40 ng/mL
>15 yaş 0.60-1.95 ng/mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT3 hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış xəstələr eutiroid olsalar belə TT3 səviyyəsi aşağı ola bilər. Həmçinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s.) serum TT3 səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azaldığı hallarda (genetik TBG çatışmazlığı, nefrotik sindrom və s.) aşağı enə bilər. T3 autoanticisimlərinin olduğu haıllarda isə TT3  yüksək, TT4 nor­mal təyin oluna bilər

TİROTROPİN (TİROİD-STİMULƏ EDİCİ HORMON)

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün 0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş 0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş 0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş 0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş 0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

TİROQLOBULİN ANTİCİSİMLƏRİ (ANTİ-TİROQLOBULİN)

Sinonim: Tiroqlobulin anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:  <60 U/mL

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzin au­to­immun xəstəliklərinin qiymət­ləndi­rilməsində istifadə olunur. TPO anti­cisimləri ilə müqayisədə əhə­miyyəti azdır. Hashimito ti­roiditi, Graves xəs­təliyi, qalxa­na­bənzər vəz karsino­maları, idiopatik miksedema, per­nisioz anemiya, SLE və de-Quervain yarımkəskin ti­roiditində anti-tiro­qlobulin an­ti­cism­lərinin miqdarı ar­tır. Normal poulyasiyanın 10%-də az mirdarda yüksək ola bilər. Həmçinin ti­ro­qlobulin səviyyəsi aşağı olan xəs­tələrdə də anti-tiroqlobulin sə­viy­yə­­si­nə baxılmalıdır. Tiro­qlo­bulin anti­ci­simlərinin olması, ti­roqlo­bu­linin ölçülməsində in­ter­ferensiyaya (dəyi­şikliyə) səbəb ola bilər

TİROQLOBULİN

Sinonim: Tg

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Qal­xa­nabənzər vəzin müayinəsindən sonra nümunə alınmamalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <85 ng/mL

İstifadəsi: Qalxana bənzər vəzin xər­çəngi olan xəstələrin müşa­hi­dəsində istifadə olunur. Follikulyar və papilyar tiroid karsinomaları, hipertiroidizim və yarımkəskin tiro­iditdə tiroqlobulin səviyyəsi artır. Bu xəstələrdə müalicə ilə tiroqlobulin səviyyəsi azaldığı halda, metastazın baş verməsi ilə yenidən yüksəlir

TİROKSİN-BİRLƏŞDİRİCİ QLOBULİN

Sinonim: TBG

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş 36-96 μg/mL
<1 ay 36-66 μg/mL
2-12 ay 31-56 μg/mL
1-5 yaş 29-54 μg/mL
6-12 yaş 25-50 μg/mL
13-15 yaş 21-46 μg/mL
>15 yaş 15-34 μg/mL
Hamiləlik 21-70 μg/mL

İstifadəsi: T3 və T4 hormonlərının plazmada birləşdiyi daşıyıcı zülaldır. Əsasən TSH səviyyəsi ilə uyğun olmayan TT3 və TT4 səviyyələrinin, TT4 və FT4 səviyyələri arasındakı uyğunsuzluq hallarının, həddindən çox artmış və ya azalmış TT4 səviy­yələrinin və anadangəlmə TBG ça­tışmazlıqlarının qiymətləndiril­mə­sin­də istifadə olunur. İnfeksion hepa­titlər, kəskin fasiləli porfiriya, ha­miəlik və hipotiroidizmdə TBG sə­viyyəsi artır, xroniki xəstəliklər, cərrahi stres və nefrotik sindromda isə TBG səviyyəsi azalır

TİROKALSİTONİN (KALSİTONİN)

Sinonim: Tirokalsitonin; hCT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Tiroid müayinəsindən sonra nümunə alın­ma­malıdır

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin bir gecəlik aclıqdan sonra alınması məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­mo­liz, lipemiya, sarılıq (xüsusilə hemoliz yalançı yüksək nəticələrə səbəb olur)

Referens: <30 pg/mL

İstifadəsi: Medullyar tiroid karsino­ma­­larının diaqnoz və kalsium me­ta­bo­lizminin qiymətləındirilməsində isti­fa­də olunur. Bəzi ağciyər, süd vəzi və mə­dəaltı vəz xərçəngləri, Zollinger-Elli­son sindromu, per­nisioz anemiya, xroniki böyrək ça­tışmazlığı, psevdo­hi­popa­ratiroidizm, APUD hüceyrəli şiş­lər, karsinoid sindrom, alkoqol mən­şəli sirroz, ha­miləlik və xoşxassəli ağciyər xəs­təliklərində serumda kal­sitoninin səviyyəsi yüksəlir

TİROİD-STİMULƏ EDİCİ HORMON

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün 0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş 0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş 0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş 0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş 0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

TİROİD PEROKSİDAZA ANTİCİSİMLƏRİ

Sinonim: TPO anticisimləri; Anti-Tpo

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <60 U/mL

İstifadəsi: Autoimmun tiroid xəstə­liklərinin (Xaşimoto tiroiditi, idio­pa­tik miksödem, Graves xəstəliyi və s.) təyinində istifadə olunur. Auto­im­mun tiroid xəstəliyi olan şəxslərdə, TPO konsentrasiyası xəstəliyin şid­dəti ilə düz mütənasibdir. Həmçinin digər bəzi autoimmun xəstəliklər za­manı da (Addison xəstəliyi, perni­sitoz  anemiya, I tip şəkərli diabet və s.) pozitiv nəticələr əldə oluna bilər

TG (TİROQLOBULİN)

Sinonim: Tg

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Qal­xa­nabənzər vəzin müayinəsindən sonra nümunə alınmamalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <85 ng/mL

İstifadəsi: Qalxana bənzər vəzin xər­çəngi olan xəstələrin müşa­hi­dəsində istifadə olunur. Follikulyar və papilyar tiroid karsinomaları, hipertiroidizim və yarımkəskin tiro­iditdə tiroqlobulin səviyyəsi artır. Bu xəstələrdə müalicə ilə tiroqlobulin səviyyəsi azaldığı halda, metastazın baş verməsi ilə yenidən yüksəlir

TESTOSTERON-ESTRADİOL-BİRLƏŞDİRİCİ QLOBULİN (CİNSİ HORMON-BİRLƏŞ­DİRİCİ QLOBULİN)

Sinonim:SHBG; Testosteron-estra­diol-binding globulin; TeBG

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırzımı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi:FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

1-12 yaş 4.9-9.0 mg/L
13-15 yaş 1.8-9.0 mg/L
Kişi Qadın
16-50 yaş 0.9-6.3 mg/L 1.8-9.0 mg/L
51-60 yaş 0.6-4.7 mg/L 1.2-7.7 mg/L
>60 yaş 0.6-4.5 mg/L

İstifadəsi: Testesteron və estero­gen­lər mənşəli cinsi hormonlar SHBG tərəfindən birləşdirilirək qanda da­şınır. Hipertiroidizim, anoreksiya  ner­vosa, hamiləlik və sirrozda SHBG səviyyəsi azalır, hipoti­roidizim, hirşutizm, piylənmə və yu­murtalıqların polikistoz sindromunda isə bu göstərici artır

TESTOSTERON (Total)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Total tes­tes­teron səviyyəsi saat 07.00 da mak­simum, 20.00 da isə minimum sə­viyyədə olur. İdmandan sonra total testesteron səviyyəsi artır, immo­bi­li­zasiya və şəkər yükləməsindən sonra isə azalır. 50 yaşından yuxarı şəxs­lərdə isə proqressiv azalma baş verir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Kişi <12 yaş 0.1-0.2 ng/mL
13-15 yaş 1.0-6.0 ng/mL
16-20 yaş 3.0-6.0 ng/mL
>20 yaş 3.0-10.0 ng/mLL
Qadın <12 yaş 0.1-0.2 ng/mLL
13-15 yaş 0.1-0.4 ng/mL
>15 yaş 0.1-0.9 ng/mL

İstifadəsi: Adrenal hiperplaziya, ad­re­nokortikal şişlər, testikulyar femi­nizasiya, idiopatik hirşutizm və vi­rilizasiya edici yumurtalıq şişlərində total testesteron səviyyəsi artdığı halda, Down sindromu, birincili və ikincili hipoqonadizm, uremiya, mio­tonik distrofiya, qaraciyər çatış­mazlığı, kriptorxizm və cinsi yetiş­kənliyin gecikməsində isə total testesteron səviyyəsi azalır

TESTOSTERON (Sərbəst)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 150 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Kişi <5 yaş 0.15-0.60 pg/mL
6-12 yaş 0.60-5.70 pg/mL
>12 yaş 12.00-30.00 pg/mL
Qadın <3 ay 0.10-0.60 pg/mL
4 ay-12yaş 0.15-0.60 pg/mL
>12 yaş 1.10-3.10 pg/mL

İstifadəsi: Sərbəst testosteron sə­viyyəsi, testosteron daşıyıcı zülal olan SHBG konsentrasiyalarındakı dəyişkənliklərdən asılı deyil. Buna görə də SHBG səviyyəsinin yüksək (hipertiroidizim, hamiləlik, oral kon­traseptiv istifadəsi və s.) və aşağı (hipotiroidizim, androgen çatış­maz­lığı, piylənmə və s.) olduğu hallarda sərbəst testosteronun təyini total testosterondan daha əhəmiyyətlidir. Hirşutizm, böyrəküstü vəzin virili­zasiya edici şişlərində, yumurtaqların polikistozu sindromunda və andro­gen rezistentlik hallarında sərbəst testosteron səviyyəsi artır, hipo­qo­nadizm və P-450 fermentinin çatış­mazlıqlarında isə sərbəst testosteron səviyyəsi azalır

TBG (TİROKSİN-BİRLƏŞDİRİCİ QLOBULİN)

Sinonim: TBG

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş 36-96 μg/mL
<1 ay 36-66 μg/mL
2-12 ay 31-56 μg/mL
1-5 yaş 29-54 μg/mL
6-12 yaş 25-50 μg/mL
13-15 yaş 21-46 μg/mL
>15 yaş 15-34 μg/mL
Hamiləlik 21-70 μg/mL

İstifadəsi: T3 və T4 hormonlərının plazmada birləşdiyi daşıyıcı zülaldır. Əsasən TSH səviyyəsi ilə uyğun olmayan TT3 və TT4 səviyyələrinin, TT4 və FT4 səviyyələri arasındakı uyğunsuzluq hallarının, həddindən çox artmış və ya azalmış TT4 səviy­yələrinin və anadangəlmə TBG ça­tışmazlıqlarının qiymətləndiril­mə­sin­də istifadə olunur. İnfeksion hepa­titlər, kəskin fasiləli porfiriya, ha­miəlik və hipotiroidizmdə TBG sə­viyyəsi artır, xroniki xəstəliklər, cərrahi stres və nefrotik sindromda isə TBG səviyyəsi azalır

TAG 72 (CA 72-4)

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

SƏRBƏST T4

Sinonim: FT4; Sərbəst tiroksin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yeni doğulmuş 18.0-40.0 pmol/L
<7 gün 8.5-40.5 pmol/L
>7gün 9.0-25.0 pmol/L

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzi funk­siyalarının qiymətləndirilməsində is­tifadə olunur. Hipertiroidizimdə se­rumda FTsəviyyəsi yüksəlir, hipo­ti­roidizimdə azalır. Total T4 miqda­rının təxminən 0.02-0.04%-i FT4-dür

SÜMUK GLA PROTEİNİ (OSTEOKALSİN)

Sinonim: Sümük gla proteini; BGP

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Səhər aclığı məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

6 ay-5 yaş 10-40 ng/mL
6-15 yaş 5-60 ng/mL
16-60 yaş 2-15 ng/mL
<50 yaş Kişi: 2-10 ng/mL
Qadın: 2-22 ng/mL

İstifadəsi: Serumda osteokalsin sə­viy­yəsi sümük sintezi ilə əlaqəlidir. Bu baxımdan osteokalsin səviy­yə­sinin yüksəlməsi osteoblastik aktiv­li­yin artdığını göstərir. Serumda os­teokalsin səviyyəsi qələvi fosfataza səviyyəsi ilə paralel dəyişir. Paget xəstəliyi, böyrək mənşəli os­teodistrofiya, birincili və ikincili hipertiroidizim, skelet metastazları və xroniki böyrək çatışmazlığında osteokalsinin səviyyəsi artır, birincili biliar sirroz, hamiləlik, qliko­kor­ti­koid müalicəsi və GH çatışmaz­lı­ğında isə bu göstərici azalır. Os­teoparozda isə osteokalsin səviyyəsi yüksək və ya aşağı ola bilər. Həmçinin kalsitriol müalicəsinin müşahidəsində də osteokalsin istifa­də oluna bilər

STH (GROWTH HORMON)

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

SOMATOTROPİN (GROWTH HORMON)

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

TSH (TİROİD-STİMULƏ EDİCİ HORMON)

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün 0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş 0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş 0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş 0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş 0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

TSH RESEPTOR ANTİCİSİMİ

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İşləmə zamanı: Çərşənbə axşamı, Cümə

Nəticə vermə zamanı: Həmin gün saat 18.00

İş prinsipi: Radio receptor assay

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <10 U/L

İstifadəsi: Hipertiroidizm səbəbinin araşdırılmasında istifadə olunur. Xü­­su­silə Graves xəstəliyi ilə hiper­tiroidizmin differensasiyası və anti-tiroid dərman müalicəsinə cavabın qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur

TUMOR ASSOCIATED GLYCOPROTEİN 72 (CA 72-4)

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

UNKONJUGE E3 (ESTRİOL)

Sinonim: E3 ; Unkonjuge E3 ; uE3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildiriləcəkdir

İstifadəsi: Fetoplasental dövrün qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur. Sərbəst E3 miqdarı ümumi E3-lə  mü­qa­yisədə daha spesifikdir. Nəticələr xəstədən asılı olaraq dəyişə bil­di­yindən bir neçə ardıcıl müayinə apa­rılmalıdır. Bundan başqa, səhərlər konsentrasiyası daha yüksək olur. Hamiləlik müddətində sərbəst Edaim yüksəlir, doğuşun başlaması ilə birlikdə daha kəskin yüksəlmə baş verir. Diabetli hamilələr, post-date hestasiya və bətndaxili inkişafın ge­dişinin qiymətləndirilməsində sər­bəst Eistifadə oluna bilər. Döldə mərkəzi sinir sisteminin malfor­ma­siyası, anadangəlmə qapaq xəstə­lik­ləri və ya Daun sindromunda se­rum­da sərbəst E3  səviyyəsində azal­ma müşahidə oluna bilər. Hami­lə­liyin 35-36-cı həftələrində dölün yaşının hesablanmasında da sərbəst Eisti­fadə oluna bilər. Həmçinin II tri­mes­terdə hCG və AFP ilə birgə istifadə olunaraq risk skrininqi aparıla bilər

VAZOPRESSİN (ANTİDİURETİK HORMON)

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

CONNECTİNG PEPTİDE (C-PEPTİD)

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

CPR (C-PEPTID)

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

GF-1 (SOMATOMEDİN C)

Sinonim: IGF-14 İnsulin-like gro­wth faktor; Growth faktor 1; GF-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Growth hor­monun əksinə gün ərzində və yeməklərdən sonra somatomedin C səviyyəsi sabit olur

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<3 yaş 50-143 ng/mL
4-5 yaş 51-218 ng/mL
6-12 yaş 106-250 ng/mL
13-15 yaş 140-496 ng/mL
16-20 yaş 150-562 ng/mL
21-25 yaş 84-376 ng/mL
26-30 yaş 90-271 ng/mL
31-35 yaş 90-226 ng/mL
36-50 yaş 90-210 ng/mL
>50 yaş 70-197 ng/mL

İstifadəsi: GH sekresiyasını və təsi­rini təqib etmək üçün istifadə olunur. IGFBP3 ilə birlikdə istifadə olun­duqda klinik həssaslıq və spesifikliyi GH funksiya testlərindən daha yüksək olur. IGF-1 akromeqaliyada yüksək, GH çatışmazlığı, anoreksiya nervosa və malnutrisiyası olan şəxs­lərdə isə aşağı olur. Qidalanma və­ziyyətinin qiymətləndirilməsində prealbumin, RBP və ya transfer­rin­dən daha həssas olması Soma­to­medin C-nin başqa bir xüsusiy­yətidir

HAGEMAN FAKTORU (FAKTOR XII)

Sinonim: Hageman faktoru

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiymətləndirmə aparıldıqdan sonra heparin müalicəsi müayinədən 2 gün əvvəl kəsilməlidir

İş prinsipi:Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nümunələr

Referens:

Normal aktivliyin %-i <7gün 25-50
7gün-1ay 30-70
2-3ay 40-100
4-6ay 50-130
>60ay 50-150

İstifadəsi: İrsi XII faktor çatış­maz­lığı olan xəstələrin əksəriyyətində qan­axma problemləri olmadığı hal­da, trombembolik problemlər daha çox rast gəlinir. Bu xəstələrdə PT normal, APTT uzanmış olur

İNSULİN C-PEPTİD (C-PEPTİD)

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

NEYRON SPESİFİK ENOLAZA

Sinonim: NSE

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250μL

Nümunənin alınma qaydası:  Nü­munə alındıqdan sonra hemolizə uğramadan serum dərhal ayrılmalıdır

İş prinsipi: IRMA

Referens: <12.5 μg/dL

İstifadəsi: APUD hüceyrəli neyro­endokrin şişlərə (məs. neyro­blas­toma, retinoblastoma, tiroid medullar karsinoması, karsinoid şişlər, feoxro­mositoma və kiçik hüceyrəli ağciyər karsinoması) spesifik markerdir. Bu şişlərin diaqnoz və müşahidəsində NSE istifadə olunur. Xüsusilə neyro­blastoma və ağciyər ca üçün həs­saslığı yüksəkdir. Həmçinin septik şok, pnevmoniya və sinir travmaları da NSE səviyyəsində yüksəlməyə səbəb ola bilər

TRP (BORUCUQ FOSFAT REABSORBSİYASI)

Sinonim: Tubulyar fosfat reabsorb­siyası, TRP

Nümunə növü:  Səhər 2-4 saatlıq  sidik və eyni zamanda alınan serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum). Yığılan sidik so­yuq şəraitdə saxlanılmalı və gön­dərilməlidir

Nümunə miqdarı: 500 μL serum və 10 mL sidik

Xəstənin hazırlanması: Xəstə müa­yinədən  əvvəlki 5 gün ərzində nor­mal kalsium və fosfor tərkibli pəhriz qəbul etməlidir

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 78-91 %

İstifadəsi: Paratiroid vəzi funksi­ya­larının qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Hipoparatiroidizm və psev­dohipoparatiroidizmdə TRP ar­tır, hiperparatiroidizmdə isə azalır. Hiperparatiroidizmi olan xəstələrin 25 %-də yalançı neqativ nəticə əldə oluna bilər.
TRP %=100x(1– sidik fosforu x serum kreatinini / sidik kreatinini serum fosforu)

Hormones test group

Sizə necə kömək edə bilərik?
Don`t copy text!