BÜTÜN LABORATOR TESTLƏR

Sinonim: Compound S

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: <8 ng/mL

İstifadəsi: 11 β-hidroksilaza çatış­maz­lığı ilə əlaqədar adrenokortikal hiperplaziya, adrenal karsinomalar və ACTH səviyyəsinin artdığı hal­larda serumda 11-deoksikortizolun səviyyəsi də artır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq rit­mi var. Səhərlər 17-OH proqesteron səviyyəsi maksimum olur

İş prinsipi: Ekstraksiya + RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 17-Hidroksiproqesteron ilə eyni

İstifadəsi: Xüsusilə körpə yeni do­ğulan mərhələdə digər hormonların çarpaz reaksiya verməsi ilə əlaqədar olaraq 17-Hidroksiproqesteronun eks­­trak­­siyadan sonra təyini fay­da­lıdır. Ekstraksiya sayəsində yalançı yüksək nəticələrin qarşısı alınır

Sinonim: 17-OH progesteron

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı:200 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi var. Səhərlər 17-OH pro­qesteron səviyyəsi maksimum olur

İş prinsipi: RIA

Referens:

Göbək ciyəsi qanı	9.0-50.0 ng/mL
Yenidoğulan	0.3-5.6 ng/mL
<7 gün	0.2-2.3 ng/mL
7 gün-5 yaş	0.1-0.9 ng/mL
6-15 yaş	0.1-1.0 ng/mL
16-50	0.2-1.0 ng/mL
>50 yaş	0.2-0.5 ng/mL
Hamilə	0.2-1.0 ng/mL
Menopauza	0.1-0.5 ng/mL
Follikulyar faza	0.2-1.0 ng/mL
Pik	0.2-1.0 ng/mL
Lüteal faza	0.2-3.0 ng/mL

İstifadəsi: 11-Hidroksilaza və ya 21-Hidroksilaza çatışmazlığı ilə əlaqəli olan kongenital adrenal hiper­pla­zi­yalar üçün ən əlverişli skrininq test­dır. Hirşutizm və ya sonsuzluğu olan qadınlarda, adult-onset kongenital ad­renal hiperplaziyaların qiymətlən­diril­məsində və kongenital adrenal hiperplaziya səbəbi ilə qliko­kor­tikoid müalicəsi alan xəstələrin müşahidəsində istifadə olunur

Sinonim: 17-KS

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə toplanmalıdır. 6N HCL və ya bor turşusu üzərinə toplanan nümu­nələr də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidik miqdarı bildirilməlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens:

<1 yaş	<1 mg/gün
2-5 yaş	1-2 mg/gün
6-11 yaş	1-4 mg/gün
	Kişi	Qadın
12-15 yaş	5-12 mg/gün	3-10 mg/gün
16-30 yaş	9-22 mg/gün	6-15 mg/gün
>30 yaş	8-20 mg/gün	6-15 mg/gün

İstifadəsi: Kişilərdə androgen mən­şəli adrenal və testikuliyar, qadın­larda isə androgen mənşəli adrenal hormon sintezinin qiymətləndi­ril­mə­sində istifadə olunur. Bununla yanaşı adrenal androgen sintezinin qiymət­ləndirilməsində qanda DHEA-S miq­darının təyini daha qiymətlidir. Testikulyar şişlər, lütein hüceyrəli yümürtalıq karsinoması, Cushing xəstəliyi, ektopik ACTH sintez edən şişlər, adrenal şişlər, stres, hami­lə­liyin son trimesteri və Stein-Le­venthall sindromunda 17-KS sə­viy­yəsi artır, ikincili qadın hipoqo­nadizmi, hipotiroidizim və birincili hipoqonadizmində (Kleinifelter sind­romu, kastrasiya və s.) 17-KS səviyyəsi azalır

Sinonim: 17-KS

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə toplanmalıdır. 6N HCL və ya bor turşusu üzərinə toplanan nümu­nələr də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidik miqdarı bildirilməlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens:

<1 yaş	<1 mg/gün
2-5 yaş	1-2 mg/gün
6-11 yaş	1-4 mg/gün
	Kişi	Qadın
12-15 yaş	5-12 mg/gün	3-10 mg/gün
16-30 yaş	9-22 mg/gün	6-15 mg/gün
>30 yaş	8-20 mg/gün	6-15 mg/gün

İstifadəsi: Kişilərdə androgen mən­şəli adrenal və testikuliyar, qadın­larda isə androgen mənşəli adrenal hormon sintezinin qiymətləndi­ril­mə­sində istifadə olunur. Bununla yanaşı adrenal androgen sintezinin qiymət­ləndirilməsində qanda DHEA-S miq­darının təyini daha qiymətlidir. Testikulyar şişlər, lütein hüceyrəli yümürtalıq karsinoması, Cushing xəstəliyi, ektopik ACTH sintez edən şişlər, adrenal şişlər, stres, hami­lə­liyin son trimesteri və Stein-Le­venthall sindromunda 17-KS sə­viy­yəsi artır, ikincili qadın hipoqo­nadizmi, hipotiroidizim və birincili hipoqonadizmində (Kleinifelter sind­romu, kastrasiya və s.) 17-KS səviyyəsi azalır

Nümunə növü: Birdəfəlik sidik

Nümunə miqdarı:5 mL

Nümunənin alınma qaydası: Soyuq şəraitdə saxlanılmalı və göndə­ril­məlidir

İş prinsipi: Qaz xromatoqrafiya (GC)

Referens: <0.5 mg/L

İstifadəsi: n-hegzan ilə işləyən şəxs­lərə bu maddənin nə qədər təsir et­diyini təyin etmək üçün istifadə olunur

Sinonim: 25-Hidroksi xolekal­si­ferol; 25 (OH) Kalsiferol; Kalsiferol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı:200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 10-40 ng/mL

İstifadəsi: Kalsium və fosfor me­tobolizması üçün çox əhəmiyyətlidir. Plazmadakı səviyyəsi şəxsin qida ilə qəbul etdiyi D vitamininin səviy­yəsini göstərir. Qida ilə az qəbulu, bəzi qaraciyər xəstəlikləri, Vit D 25 hidroksilaza fermentinin aktivliyinin azalması və qeyri tropik sprue ilə əlaqəli malabsorbsiyalarda serumda vitamin D səviyyəsi azalır (Həm­çi­nin Bax1,25-dihidroksi vitamin D₃)

Sinonim: 25-Hidroksi xolekal­si­ferol; 25 (OH) Kalsiferol; Kalsiferol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı:200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 10-40 ng/mL

İstifadəsi: Kalsium və fosfor me­tobolizması üçün çox əhəmiyyətlidir. Plazmadakı səviyyəsi şəxsin qida ilə qəbul etdiyi D vitamininin səviy­yəsini göstərir. Qida ilə az qəbulu, bəzi qaraciyər xəstəlikləri, Vit D 25 hidroksilaza fermentinin aktivliyinin azalması və qeyri tropik sprue ilə əlaqəli malabsorbsiyalarda serumda vitamin D səviyyəsi azalır (Həm­çi­nin Bax1,25-dihidroksi vitamin D₃)

Sinonim:  5-HIAA; 5-OH-indolase­tat turşusu

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə miqdarı: 5 mL

Nümunənin alınma qaydası: Asetat turşusu üzərinə toplanılmalıdır. 6N HCl və Bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilə bilər

Xəstənin hazırlanması: Tərkibində serotonin olan badımcan, pomidor, qoz, banan, fındıq, fısdıq, avakado və s. kimi bəzi qidalar son 72 saat müd­dətində qəbul edilməməlidir. Həm­çinin son 72 saat ərzində isti­fa­də olunan dərmanlar haqqında məlu­mat verilməlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens: 10.4-31.2 μmol/gün

İstifadəsi: Karsinoid şişlərin diaq­nozunda istifadə olunur. Həmçinin celiac sprue, whipple xəstəliyi və bronx karsinomalarında 5-HIAA sə­viyyəsi artır, depressiya, nazik bağır­sağın rezeksiyası, fenilke­tonuriya və Hartnup xəstəliyində isə bu göstərici azalır

Sinonim:5-OH triptamin

Nümunə növü: Serum

Nümunə< qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Xəstənin hazırlanması: Serotonin tərkilbi qoz, banan, badımcan, po­midor, fındıq, fıstıq, avokado və s. bəzi meyvə və tərəvəzlər son 72 saat ərzində yeyilməməlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Serum

>15 yaş

50-230 ng/mL

İstifadəsi: Karsinoid şişlərin di­aq­noz və müalicəsinin  müşahidəsində istifadə olunur. Karsinoid sindrom, miqren, şizofreniya, esensial hiper­ten­ziya, Huntington xəstəliyi və Duchenne əzələ distrofiyasında se­rumda serotonin miqdarıartır. Dum­ping sindromu, kəskin bağırsaq obstruksiyası, kistik fibrozis və kəs­kin miokard infarktında da se­rotonin səviyyəsində yüngül yüksəlmə ola bilər. Litium, MAO inhibitorları, me­tildopa, morfin və rezerpin isti­fadəsi serotonin səviyyəsinə tesir edə bilər

Sinonim:  5-HIAA; 5-OH-indolase­tat turşusu

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə miqdarı: 5 mL

Nümunənin alınma qaydası: Asetat turşusu üzərinə toplanılmalıdır. 6N HCl və Bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilə bilər

Xəstənin hazırlanması: Tərkibində serotonin olan badımcan, pomidor, qoz, banan, fındıq, fısdıq, avakado və s. kimi bəzi qidalar son 72 saat müd­dətində qəbul edilməməlidir. Həm­çinin son 72 saat ərzində isti­fa­də olunan dərmanlar haqqında məlu­mat verilməlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens: 10.4-31.2 μmol/gün

İstifadəsi: Karsinoid şişlərin diaq­nozunda istifadə olunur. Həmçinin celiac sprue, whipple xəstəliyi və bronx karsinomalarında 5-HIAA sə­viyyəsi artır, depressiya, nazik bağır­sağın rezeksiyası, fenilke­tonuriya və Hartnup xəstəliyində isə bu göstərici azalır

Sinonim: 5-NT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 2-10 U/L

İstifadəsi: Hepatobiliar xəstəliklərin qiymətləndirilməsində istifadə olunur. İntra və ya ekstrahepatik biliar obstruksiyalar, qaraciyərin bəd xassəli törəmələri, biliar sirroz və hamiləliyin son trimesterində 5-NT səviyyəsi yüksəlir

Sinonim: 5-NT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 2-10 U/L

İstifadəsi: Hepatobiliar xəstəliklərin qiymətləndirilməsində istifadə olunur. İntra və ya ekstrahepatik biliar obstruksiyalar, qaraciyərin bəd xassəli törəmələri, biliar sirroz və hamiləliyin son trimesterində 5-NT səviyyəsi yüksəlir

Sinonim: A₁AT; AAT; ∞_1-Anti­trip­sin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens:

< 7 gün	100-270 mg/dL
7gün-5yaş	80-20 mg/dL
> 5 yaş	80-200 mg/dL

İstifadəsi: Pozitiv kəskin faza rea­gentlərindəndir. Protein elektro­fo­rezində ∞₁ lentinin böyük hissəsini təşkil edir. Həmçinin serumda ən yük­sək konsentrasiyada olan proteza inhibitorudur. Hər cür infeksiya, to­xuma nekrozu, travmalar, oral kon­tra­septivlərin istifadəsi və hamiləlik zamanı AAT səviyyəsi yüksəlir. AAT-nin  səviyyəsinin həddən artıq düş­məsi zamanı xroniki ağciyər və qaraciyər xəstəlikləri inkişaf edə bilər. Ağır dərəcəli irsi AAT çatış­mazlıqları zamanı xüsusilə uşaqlarda neonatal hepatit sindromu və infantil sirroz kimi ağır klinik mənzərələr inkişaf edə bilər. Böyüklərdə isə em­fizema və xroniki bronxit kimi  xro­niki ağciyər xəstəliklərinin inkişafına şərait yarada bilər.

Sinonim: A₁AT; AAT; ∞_1-Anti­trip­sin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens:

< 7 gün	100-270 mg/dL
7gün-5yaş	80-20 mg/dL
> 5 yaş	80-200 mg/dL

İstifadəsi: Pozitiv kəskin faza rea­gentlərindəndir. Protein elektro­fo­rezində ∞₁ lentinin böyük hissəsini təşkil edir. Həmçinin serumda ən yük­sək konsentrasiyada olan proteza inhibitorudur. Hər cür infeksiya, to­xuma nekrozu, travmalar, oral kon­tra­septivlərin istifadəsi və hamiləlik zamanı AAT səviyyəsi yüksəlir. AAT-nin  səviyyəsinin həddən artıq düş­məsi zamanı xroniki ağciyər və qaraciyər xəstəlikləri inkişaf edə bilər. Ağır dərəcəli irsi AAT çatış­mazlıqları zamanı xüsusilə uşaqlarda neonatal hepatit sindromu və infantil sirroz kimi ağır klinik mənzərələr inkişaf edə bilər. Böyüklərdə isə em­fizema və xroniki bronxit kimi  xro­niki ağciyər xəstəliklərinin inkişafına şərait yarada bilər.

Sinonim: ABO qrupları

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Xəs­tə­nin adı mütləq sınaq şüşəsinin üzə­rində olmalıdır

İş prinsipi: Sınaq şüşəsində aglu­tinasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

İstifadəsi: Qan qrupları və Rh tip­lən­dirilməsində istifadə olunur

Sinonim: irin kultivasiyası

Nümunə növü: Abses materialı

Nümunə qabı: Steril qab və ya trans­port qidalı mühiti

Nümunənin alınma qaydası: Abse­sin kapsulasından içəriyə daxil ola­raq material alınır

Xəstənin hazırlanması: Absesin sət­­hi antiseptik maddə ilə təmizlən­məlidir

İş prinsipi: Kultivasiya

İstifadəsi: Abses əmələ gəlməsinə səbəb ola bilən aerob bakteriyaların izolə olunması

Sinonim: AC globulin; Labil faktor; Plazma akselerator globulin; Pro­akselerin

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­munə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi:Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nü­munələr

Referens: Normal aktivliyin  50-150 %-i

İstifadəsi: V faktorun  irsi çatı­ş­maz­lığı olan xəstələrdə (parahe­mofiliya) anormal qanaxmalar müşahidə olu­nur və laxtalanma zamanı, PT və APTT testlərində uzanmalar müəy­yən edilir. Hamiləlik zamanı bir sıra laxtalanma faktorları kimi V faktor­da da az miqdarda artım baş verə bilər. Kəskin qaraciyər çatışmazlı­ğında sintezin zəifləməsi, DDL za­manı isə sərf olunmanın artması ilə əlaqədar olaraq V faktorun miqdarı azalır. V faktorun təyini qaraciyər xəstəliyi və K vitamini çatışmaz­lığının differensiasiyasında istifadə olunur. Parenximal qaraciyər xəstə­lik­lərində V faktor və K vita­mi­nin­dən asılı sintez olunan laxtalanma faktorları (II, VII, IX və X faktorlar) azaldığı halda, K vitamini çatış­maz­lığında V faktor normal, digər fak­torların miqdarı isə aşağı olur. Bu məq­sədlə V və VII faktorların aktiv­liyi təyin oluna bilər

Sinonim: ACA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: EIA

Referens: Neqativ

İstifadəsi: “Antifosfolipid antici­simi” termini ümumiyyətlə neqativ yüklü fosfolipidlərə qarşı əmələ gə­lən anticisimlər üçün istifadə olu­nur. Bu fosfolipidlərdən ən çox kar­dio­lipinə qarşı əmələ gələn anticismlər yoxlanılır. Antikardiolipin antisi­cim­ləri SLE, lupusa bənzər xəstəliklər, bəd xassəli törəmələr, infeksiyalar, dərman mənşəli lupus sindromları və yaşlılarda müşahidə oluna bilər. Rev­­matik xəstəliklərdə tapılan anti­posfolipid anticisimləri adətən IgG tipində və yüksək titrdə olur. İn­fek­siya, dərman və bəd xassəli törəmə mənşəli anticisimlər isə adətən IgM tipində olur. Həmçinin venoz və ar­te­rial tromboz, trombositopeniya, se­rebral-vaskulyar proseslər və tək­rar­lanan fetal düşüklərlə müşayiət olu­nan antifosfolipid sindromunda da qanda antikardiolipin anticisimləri ta­pılır. Anticisim səviyyələri zaman keçdikcə, tədricən dəyişmədiyindən müşahidəsi tövsiyə olunmur. Sərhəd dəyərlərə yaxın nəticələr və tək­ba­şı­na IgM pozitivliyi diqqətlə qiymət­ləndirilməlidir. Antifosfolipid sind­romu olan xəstələrin çoxunda orta və yüksək dərəcədə IgG pozitivliyi və ya IgM və IgG pozitivliyi birlikdə olur (Bax Antifosfatidilserin və be­ta-2 qlikoprotein 1 anticisimləri)

Sinonim: ACE (Angiotensin Con­verting Enzyme)

Nümunə növü: Heparinli plazma, BOM, bronxoalveolyar lavaj mayesi

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şü­şəsi (plazma), gelsiz düz sınaq şü­şəsi (maye)

Nümunə miqdarı: 1 mL

Xəstənin hazırlanması: Qan alın­maz­dan 12 saat əvvəl ACE inhibi­torlarının istifadəsi kəsilməlidir

İş prinsipi: Türbidimetrik, kinetik

Referens: 8-52 U/L (plazma)

İstifadəsi: Sarkoidozun diaqnos­tika­sında istifadə olunur. Aktiv sar­koidoz zamanı ACE səviyyəsi >35 U/L olur. Həmçinin kəskin və xro­ni­ki bronxit, ağciyər fibrozu, revmo­toid artrit, servikal adenit, birləşdirici toxuma xəstəlikləri, Gaucher xəstə­liyi, hipertiroidizim, histoplazmoz və digər göbələk xəstəlikləri zamanı ACE miqdarı arta bilər

Sinonim: AChR

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: Radio receptor assay

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <0.5 nmol/L

İstifadəsi: Myasteniya Gravis-in di­aq­nozunda istifadə olunur. Myas­te­niya Gravis-in generalizə olunmuş və okulyar formalarının, xəstəliyin remis­siyasının və immunsupressiv müa­licənin müşahidəsi üçün əhə­miy­yətlidir. Bununla bərabər xəstəliyin şiddətinin qiymətləndirilməsində is­ti­fadə olun­mur. Həmçinin timoma, amiotrofik lateral skleroz və auto­im­mun qaraciyər xəstəliklərində də AChR səviyyəsi yüksək ola bilər

Sinonim: Aclıq qan şəkəri; AQŞ

Nümunə növü: Serum, florid/ok­sa­latlı plazma

Nümunə qabı: Boz qapaqlı sınaq şüşəsi (florid/oksalatlı plazma), Qır­mızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum)

Nümunə miqdarı: 200μL

Nümunənin alınma qaydası: Qır­mı­zı qapaqlı sınaq şüşəsinə qan alı­nıbsa gecikmədən sentrifuqadan ke­çi­rilərək serumu tez ayrılmalıdır

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 8 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­men­tativ, kinetik

Nümunədən imtina səbəbləri: Se­rum ayrılmadan qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsində saxlanılmış qan

Referens:

Göbək ciyəsi qanı	45-96 mg/dL
Yarımçıq doğulan	20-60 mg/dL
<7 gün	40-60 mg/dL
7 gün-1 ay	50-80 mg/dL
2 ay-15 yaş	60-100 mg/dL
16-60 yaş	70-100 mg/dL
>60 yaş	80-115 mg/dL

İstifadəsi: Karbohidrat metobo­liz­mi­nin qiymətləndirilməsiondə istifadə olunur

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Referens:

Səhər	<100 pg/ml
Axşam	<80 pg/ml

Sinonim: ADA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 ml

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 5-20 U/L

Istifadəsi: Hepatit, sirroz, hemaxro­matoz, prostat və sidik kisəsi kar­sinomaları, hemolitik anemiya, tala­semiya major, vərəm, autoimmun xəstəliklər, infeksion mononukleoz və ürək çatışmazlığında serumda ADA miqdarı artır

Sinonim: Pankreas islet cell anti­ci­simi; ICA; Adacıq anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­mo­liz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: I tip şəkərli diabet (DM) xəstələrinin 90%-də pozitivdir. I tip DM-da klinik əlamətlər başlamazdan bir neçə il əvvəl anticisim tapıla bi­lər. Diabeti olmayanlarda pozitiv çı­xması I tip DM-a meyilliyi göstərir. Birinci dərəcəli yaxın qohumlarında I tip DM olan şəxslərdə, aşağı dərə­cədə ICA pozitivliyi varsa, gələ­cəkdə I tip DM inkişaf etmə ehtimalı 40%, yüksək titrdə ICA pozitivliyi varsa 100% -dir. Həmçinin şəkərli diabetin I və II tiplərinin diferen­sasiyasında da istifadə olunur

Nümunə növü: Nəcis

Nümunə qabı: Kip qapaqlı qabda, soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 10 g

İş prinsipi: Lateks aqqlütinasiya

Referens: Neqativ

Sinonim: ADA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 ml

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 5-20 U/L

Istifadəsi: Hepatit, sirroz, hemaxro­matoz, prostat və sidik kisəsi kar­sinomaları, hemolitik anemiya, tala­semiya major, vərəm, autoimmun xəstəliklər, infeksion mononukleoz və ürək çatışmazlığında serumda ADA miqdarı artır

Nümunə növü: Beyin-onurğa beyni mayesi, maye

Nümunə qabı:  Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 ml

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens:

Beyin onurğa beyni mayesində	<6 U/L
Maye	>40 U/L

İstifadəsi: Əsasən vərəm  eksudat­la­rı­nın və vərəm meningitinin təyi­nin­də istifadə olunur. Limfoma, siste­mik qırmızı qurdeşənəyi (SLE) və ade­no­karsinomalar zamanı da ma­yedəki ADA səviyyəsi yüksələ bilər

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­siz hemoliz, lipemiya, nümunənin tam qan formasında göndərilməsi

Referens:

Səhər	<100 pg/ml
Axşam	<80 pg/ml

İstifadəsi: Hipofiz vəzinin fun­kiyasını göstərir. Hiperkortizolizm (Cushing sindromu, ektopik ACTH sindromu və ektopik CRH ifrazı), hipokortizolizm (Addison xəstəliyi, ikincili  adrenal çatışmazlıq, hipota­lamus hormonlarının çatışmazlığı), kongenital adrenal hiperplaziya və adrenal karsinomaların differensial diaqnostikasında istifadə olunur

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

>6ay

<14ng/mL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik).

Sinonim: Gliadin anticisimləri; AGA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

İstifadəsi: Qluten adlı zülala qarşı əmələ gələn anticisimlərdir. Xüsusilə seliyakiya (Celiac) xəstəliyi və digər qlutenə həssas bagırsaq patolo­gi­yaları (dermatitis herpetiformis və s.) üçün skrininq test kimi istifadə olu­nur. Həm­çinin diaqnozu təsdiq­lənmiş xəs­tələrdə qlutensiz pəhrizin müşahi­də­sində də əhəmiyyətlidir. Se­li­yakiya xəs­təliyində IgG sin­fin­dən olan anti­cisimlərin həssaslığı da­ha yüksəkdir. IgA quruluşlu antici­sim­lərin səviyyəsi isə qlutensiz pəh­riz ilə azalır. Glutenə məruz qaldıqda isə, bəzən klinik  simptomlar  mey­da­na çıxmazdan bir neçə ay əvvəl hər iki anticisim nəzərə çarpacaq də­rə­cədə yüksələ bilər

Sinonim: AGBM; Qlomerulyar bazal membran anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­mo­liz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Qlomerulonefrit, Good­pasteur (Qudpasçer) sindromu və na­dir hallarda isə idiopatik ağciyər fib­rozunun diaqnozunun müəyyən edil­məsi və bu xəstəliklərin qiymətlən­dril­məsində istifadə olunur. Böyrək yumaqcığının bazal membranında olan IV tip kollagenə qarşı əmələ gələn anticisimdir. Eyni zamanda  al­veolyar bazal membranla çarpaz re­ak­siya verir və bu xüsusiyyəti ilə  Goodpasteur sinromunun diaqnosti­kasında da istifadə olunur. AGBM normal populyasiyada olmamalıdır

Nümunə növü: Heparinli plazma, birdəfəlik sidik, BOM. Xəstənin həkimi tərəfindən doldurulmuş anket forması və ya xəstənin anamnezi nümunə ilə bərabər göndərilməlidir

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi (plazma), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: Plazma 1 mL, Sidik 5 mL, BOM 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Plaz­ma nümunəsi böyüklər və uşaqlarda 12 saatlıq, körpələrdə isə ən az 4 saatlıq aclıqdan sonra alınmalıdır. Nü­munədə hemoliz və fibrin olma­malıdır. Nümunələr dondurularaq sax­lanılmalı və mütləq soyuq şə­raitdə göndərilməlidir. Birdəfəlik sidik dondurularaq saxlanılmalı və soyuq mühitdə göndərilməlidir. 6N HCl və ya bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir

İş prinsipi: HPLC

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­mu­nənin hemolizə uğraması, fibrinli olması və laboratoriyaya soyuq şə­raitdə göndərilməməsi

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Aminturşu patolo­giya­la­rının təyini və müşahidəsində isti­fadə olunur

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Sinonim: aPTT, Parsial trombo­plas­tin zamanı, PTT

Nümunə növü: sitratlı plazma

Nümunə qabı: mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μl

Nümunənin alınma qaydası: nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan tez ayrılmalı və so­yuq şəraitdə göndərilməlidir. Xəstənin hazırlanması: Xəstə he­parin qəbul edirsə növbəti dozadan 1 saat əvvəl nümunə alınmalıdır. He­parin vurulan qoldan qan alınma­malıdır.

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Lax­talanmış, hemolizli, heparinli nümu­nələr, uyğun olmayan qan/anti-koauqulyant nisbəti

Referens: 25-36 san

İstifadəsi: Daxili (intrensek) laxta­lanma sisteminin qiymətləndirilməsi, heparin müalicəsinin nəzarətdə sax­lanılması, A və B hemofiliyanın skri­ninqi, II, V, VIII, IX, X, XI və XII faktorların kongenital çatışmazlıq­la­rının skrininqi, DIC, disfibrino­ge­ne­miya, qaraciyər çatışmazlığı, dövr edən anti-koaqulyantlar və K vita­mini çatışmazlığının qiymətləndiril­məsində istifadə olunur

Sinonim: APC rezistentliyi

Nümunə növü: sitratlı plazma

Nümunə qabı: mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 ml

Nünumə alma: nümunə alındıqdan sınra plazma hemolizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: lax­talanmış, hemolizə uğramış, hepa­rinli nümunələr, qan/antikoaqulyant nisbəti düz olmayan nümunələr

Referens: APC rezistentliyi normallaşdırma əmsalı: 0.69-1.56. APC rezistentliyi normallaşdırma nisbəti/FV Leiden: 0.86-1.10

İstifadəsi: Əsasən faktor V Leiden mutasiyası ilə əlaqədar olaraq inkişaf edən APC rezistentliyinin araşdırıl­masında skrininq test kimi istifa­də­ olunur. Test iki formada aparılır və nəticə verilir. Birinci formada (APC rezistentliyi normallaşdırma əmsalı), xüsusilə kumadin istifadə edən xəs­tələrdə protein C və S miqdarı azal­dığı üçün aşağı nəticələr əldə oluna bilər. Referensdan kiçik nəticələr APC rezistentliyini və ya protein C və S miqdarının az ola biləcəyini gös­tərir. İkincisində isə (APC re­zistentliyi normallaşdırma nisbəti/FV Leiden) yalnız APC rezistentliyi qiy­mətləndirilir. Oral antikoaqul­yant­la­rın istifadəsi bu testə təsir göstərmir və referensdən kiçik nəticələr APC rezistentliyini göstərir

Sinonim: Aktiv vitamin D₃

Nümunə növü: Serum (dondu­ru­la­raq saxlanılmalı və göndərilməlidir)

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüºəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunədən imtina səbəbləri: Serum nümunəsinin dondurulmadan göndərilməsi

İş prinsipi: RIA

Referens: 30-65 pg/mL

İstifadəsi:Vitamin D₃-ün orqanizm­dəki aktiv formasıdır. Hiperkal­sie­mi­yanın differensiasiyasında istifadə olu­nur. Xroniki böyrək çatışmazlığı və hipoparatiroidizimdə 1,25 vitamin D₃ səviyyəsi azalır, sarkoidoz, bədxas­səli törəmələr və ilkin hiperparatiroidizimdə yüksək olur. Həmçinin Ca  çatışmazlığı, uşaq­larda, hamilələrdə və laktasiya döv­ründə də 1,25 vitamin D₃ səviyyəsi artır.Yaşlılarda isə 1,25 vitamin D₃ səviyyəsi az olur

Sinonim: Al

Nümunə növü: Serum, 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik, BOM, dializ mayesi

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum) (Əvvəlcədən is­tifadə edilməmiş və ya nitrat turşusu ilə yuyulmuş, distillə olunmuş və ya ionsuzlaşdırılmış su ilə yaxalanmış sınaq şüşəsində göndərilməlidir),  24 saatlıq sidik (Soyuq şəraitdə saxla­nılmalı və göndərilməlidir. Bor turş­usu və ya asetat turşusu üzərinə yığı­lan sidiklər də qəbul edilir. Bax Əla­və P), gelsiz steril sınaq şüşəsi (BOM, maye)

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Alü­mi­niumun xarici mühitdən konta­minasiya riski çox yüksək oldu­ğun­dan nümunə alınarkən kontami­na­siyaya xüsusilə diqqət yetirilməlidir

Xəstənin hazırlanması: analiz üçün qan nümunəsi verməzdən əvvəlki son 24 saat ərzində tərkibində alü­mi­nium olan antiasit preparatlar və di­gər dərmanlar istifadə olunma­malıdır

İş prinsipi: AAS-Zeeman

Referens:

Serum	1-14 μg/L
Sidik	7-40 μg/L
Dializ mayesi	<10 μg/L

İstifadəsi: Hemodializ xəstələrinin müşahidəsində istifadə olunur. Böy­rək çatışmazlığı, dializlə əlaqəli de­men­siya, Hodgkin xəstəliyi və mu­kovissidozlar (kistik fibrozis) zamanı alüminyum səviyyəsi artır. 100μg/L–dən yüksək nəticələr tok­si­ki təsir göstərir. Al(OH)₃, mədə an­tia­sitləri və ya dializ xəstələrində fos­fat birləşdirici vasitə kimi istifadə olunduğundan bu xəstələrdə alümi­nium toksikozuna diqqət edilməlidir. Həmçinin serumda Al səviyyəsi 100 μg/L –dən yüksək olan xəstələrdə Al mənşəli osteomaliyasiyaya diqqət edilməlidir

Sinonim: Delta-ALA; DALA; ALA

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə yığılaraq göndərilməlidir. 6N HCl üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir. Qaranlıq yerdə yığılmalı və işıqdan qorunaraq göndərilməlidir (Bax Əlavə P)

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 sa­atlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens: <7 mg/gün

İstifadəsi: Kəskin porfiriyanın diaq­nozu və müalicəsinin müşahidəsi üçün istifadə olunur. Xüsusilə kəs­kinləşmə zamanı götürülən nümu­nədə (birdəfəlik və ya 24 saatlıq sidik) ALA, porfobilinogen və sidik porfirinlərinin təyini  porfiriya diaq­nozunu təsdiq və ya inkar etməyə imkan verir. Qurğuşun zəhərlənməsi, herediter tirozinemiya, diabetik keto­asidoz, hamiləlik və bəzi qıcolma əlehinə dərmanlar ALA səviyəsində yüksəlməyə səbəb olduğu halda, alkaqolla əlaqəli qaraciyər xəstəlik­ləri zamanı sidikdə ALA səviyyəsi azalır

Nümunə növü: Heparinli plazma, birdəfəlik sidik, BOM. Xəstənin həkimi tərəfindən doldurulmuş anket forması və ya xəstənin anamnezi nümunə ilə bərabər göndərilməlidir

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi (plazma), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: Plazma 1 mL, Sidik 5 mL, BOM 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Plaz­ma nümunəsi böyüklər və uşaqlarda 12 saatlıq, körpələrdə isə ən az 4 saatlıq aclıqdan sonra alınmalıdır. Nü­munədə hemoliz və fibrin olma­malıdır. Nümunələr dondurularaq sax­lanılmalı və mütləq soyuq şə­raitdə göndərilməlidir. Birdəfəlik sidik dondurularaq saxlanılmalı və soyuq mühitdə göndərilməlidir. 6N HCl və ya bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir

İş prinsipi: HPLC

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­mu­nənin hemolizə uğraması, fibrinli olması və laboratoriyaya soyuq şə­raitdə göndərilməməsi

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Aminturşu patolo­giya­la­rının təyini və müşahidəsində isti­fadə olunur

Sinonim: ALT, Serum glutamik piruvat transaminaza, SGPT

Nümunə qabı:  qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μl

İş prinsipi: spektrofotometrik, kinetik

Nümunədən imtina səbəbləri: he­moliz

Referens:

göbək ciyəsindən alınmış qanda	10-90 u/l
<7 gün	10-90 u/l
7 gün-1 yaş	10-80 u/l
1-60 yaş	10-60 u/l
>60 yaş	10-70 u/l

İstifadəsi: Qaraciyərin funksional test­lərindən biridir. Qaraciyər xəs­tə­likləri, öd yolları obstruksiyası, əzələ zədələnmələri, əzələ distrofiyaları, kəskin pankreatit, kəskin ürək ça­tışmazlığı, böyrək çatışmazlığı və hepatatoksik preparatlar  ALT-nin miq­­darında artmaya səbəb olur

Nümunə qabı:  qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μl

İş prinsipi: spektrofotometrik

Referens:

Göbək ciyəsindən alınmış qanda	3.6-4.4 g/dL
Erkən doğulmuş uşaqlarda	3.3-4.0 g/dL
<7gün	2.8-4.4 g/dL
7 gün-15 yaş	3.8-5.4 g/dL
16-60 yaş	3.5-5.0 g/dL
>60yaş	3.4-5.0 g/dL

İstifadəsi: Qidalanma vəziyyəti və qa­nın onkotik təzyiqi haqqında mə­lu­mat verir. Dehidratasiya və ampi­sillin istifadəsi albumin miqdarının yüksəklməsinə səbəb olduğu halda, venadaxili qidalandırma, sürətli hid­ratasiya, sirroz və digər qaraciyər xəs­təlikləri, alkoqolizm, hamiləlik, nefrotik sindrom, malabsorbsiya, malnutriasiya, neoplaziyalar, zülal itkisi ilə müşaiyət olunan bağırsaq xəstəlikləri (Crohn xəstəliyi, xoralı kolit), hipertiroidizm, yanıqlar, uzun­müdətli immobilizasiya, ürək çatış­mazlığı və digər xronik xəstəliklərdə albumin miqdarı azalır. Xəstəyə ve­na­daxili müalicə verilmirsə və ya qa­raciyər və böyrək xəstəliyi yoxsa, serumda albumin səviyyəsinin  aşağı olması orqanizmdakı protein rezerv­lərinin azaldığını göstərir. Albumin, prealbumin və transferrin ilə birliktə neqativ kəskin faza reagenti  olaraq qəbul edilir. Kəskin iltihabi proseslər zamanı da serumda albuminin miq­darı azalır

Nümunə növü: BOM (numunədə qan olmamalıdır)

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens: 15-40 mg/dL

İstifadəsi: Bakterial meningit, Guil­lain-Barre sindromu və travmalardan sonra BOM albumin səviyyəsi artır

Nümunə növü: Orqanizm mayeləri (plevral maye və b.)

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

İstifadəsi: Orqanizm mayelərindəki albumin onkotik təzyiqin əsas ele­mentidir. Portal hipertenziyaya səbəb olan hallarda (sirroz, sağ mədəcik ça­tışmazlığı, konjestiv perikardit və b.) serum  ilə orqanizm  mayeləri ara­sındakı  albumin fərqi <1.1 g/dL olur. Portal hipertenziyanın olma­dı­ğı, vərəm, malignizasiyalar, SLE, mik­södema, bəzi yumurtalıq xəstə­likləri və ciddi hipoalbuminemiyada bu fərq < 1.1 g/dL-dir. Qaraciyər xəstələrinin 15-20%-də isə bu fərq >2.5 g/dL olur və bunlara yüksək proteinli assit adlanır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­mentativ

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

Referens:

< 5yaş	1.5-18.8 U/L
6-15 yaş	2.3-13.5 U/L
>15 yaş	3.1-7.6  U/L (Kişi), 2.7-5. 3  U/L (Qadın)

İstifadəsi: Kəskin hepatitlər və digər qaraciyər xəstəlikləri, Duchenne əzə­lə distrofiyası, əzələ travması, der­ma­tomiozit, polimiozit, miotonik dis­tro­fi­ya, rabdomioliz, AMI, hemorragik pan­­kreatit, trixinelloz, qanqrenalar, pros­­tat şişləri, qranulositoz və me­qa­loblastik anemiyalar, delirium tremens (alkoqol sayıqlaması), kəskin psixoz və şizofreniyalar (60-80 %-ində), teta­nus, infeksion mononukleoz  və müx­təlif malignizasiyalarda aldolaza sə­viy­yəsi yüksəlir. Xüsusilə əzələ disro­fiyalarının diaqnozu və müşahidəsində yerini CK ilə müqayisədə daha infor­mativdir

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Normal duz­lu pəhriz verilən xəstə  son iki saat ey­ni vəziyyətdə durmalıdır (ayaqüstə və ya istirahət vəziyyətində). Bundan baş­qa son iki həftədə diuretik, esterogen və siklik progestasional dərmanlar  istifadə etməməlidir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

< 6 ay	20-1600 pg/mL
7-12ay	20-760 pg/mL
1-3 yaş	20-500 pg/mL
> 3yaş	20-240 pg/mL
İstirahət	10-180 pg/mL
Stresdən sonra < 1 ay	50-300 pg/mL
2-12ay	50-1600 pg/mL
>12 ay	50-300 pg/mL

İstifadəsi: Böyrək funksiyalarının qiymətləndrilməsində istifadə olu­nur. Aldosteron ifraz edən adeno­ma­lar, karsinomalar, pseudoprimer al­dosteronizm və ikincili aldoste­ro­nizmdə serumda aldosteron səviy­yə­si artır. İzolə aldosteron çatışmazlığı, Addison xəstəliyi və renin çatışmaz­lığında isə aldosteron səviyyəsi aza­lır. Aldosteron və renin miqdarının eyni zamanda təyini birincili-ikincili (primer-sekonder) hiperaldoste­ro­niz­­min differensiasiyası üçün əhə­miy­yətlidir

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: 24 saatlıq sidik ase­tat turşusu üzərinə yığılaraq  göndə­rilməlidir. Bor turşusu və 6 N HCl üzərinə yığılan sidik nümunələri, həm­çinin yığıldıqdan sonra soyuq şəraitdə saxlanan sidiklər də qəbul edilə bilər. Nümunələr labora­to­riya­ya soyuq şə­raitdə göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunə gö­türülməzdən əvvəl xəstə normal duzlu pəhriz saxlamalıdır

İş prinsipi: RİA

Referens:

< 12 yaş	1.0-11.0 μg/gün
>12 yaş	2.8-30.0 μg/gün

İstifadəsi: Böyrək funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xüsusilə hipertenziyanın qiy­mət­lən­dirilməsində və renal hiper­ten­ziya diaqnozunun təyinində əhə­miyyətlidir. Həmçinin birincili və ikincili aldosteronizmin tədqiqində istifadə olunur

Sinonim: A₁AT; AAT; ∞_1-Anti­trip­sin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens:

< 7 gün	100-270 mg/dL
7 gün-5 yaş	80-20 mg/dL
> 5 yaş	80-200 mg/dL

İstifadəsi: Pozitiv kəskin faza rea­gentlərindəndir. Protein elektro­fo­rezində ∞₁ lentinin böyük hissəsini təşkil edir. Həmçinin serumda ən yük­sək konsentrasiyada olan proteza inhibitorudur. Hər cür infeksiya, to­xuma nekrozu, travmalar, oral kon­tra­septivlərin istifadəsi və hamiləlik zamanı AAT səviyyəsi yüksəlir. AAT-nin  səviyyəsinin həddən artıq düş­məsi zamanı xroniki ağciyər və qaraciyər xəstəlikləri inkişaf edə bilər. Ağır dərəcəli irsi AAT çatış­mazlıqları zamanı xüsusilə uşaqlarda neonatal hepatit sindromu və infantil sirroz kimi ağır klinik mənzərələr inkişaf edə bilər. Böyüklərdə isə em­fizema və xroniki bronxit kimi  xro­niki ağciyər xəstəliklərinin inkişafına şərait yarada bilər

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: PZR

İstifadəsi: Alfa-1 anantitrispin çatış­mazlığı diaqnozunun dəqiqləş­diril­mə­si və spesifik allergik variantın təyinində istifadə olunur

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

< 7 gün

100-270 mg/dL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik)

Nümunə növü: Amnion mayesi

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə müalicə həkimi tərəfindən gö­türülməli və  ikinci trimestr skrininq testi anket forması  ilə birgə göndə­ril­məlidir

İş prinsipi: MEIA

Referens: Laboratoriya ilə əlaqə saxlamaq lazımdır

İstifadəsi: Serumda AFP səviyyəsi yüksək çıxan hamilələrdə döldəki nevroloji qüsurların diaqnostikası üçün istifadə olunur. Skrininq testdir, nəticənin neqativ çıxması döldə nev­roloji qüsurların olmasını inkar et­mir. Pozitiv nəticələr asetilxo­li­nesteraza və fetal hemoqlobinin təyi­ni ilə təsdiqlənməlidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, amnion mayesində AFP-nin təyini zamanı fetal qan konta­minasiyası olarsa, yalançı pozitivlik ehtimalı arta bilər. Həmçinin bir sıra xoşxassəli hallarda da yalançı yüksək nəticələr əldə oluna bilər

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nənin hamiləliyin  15-19-cu həf­tə­lərində alınması daha məqsədə­uy­ğundur. 15-21 həftəlik hamiləliklər zamanı MoM dəyəri ve­rilə bilər. Ris­kin qiymətlən­dirilməsi üçün ikinci trimestr skrininq testi anket forması doldurulmalıdır

İş prinsipi: MEIA

Referens: Nəticədə göstərilir

İstifadəsi: Döldəki nevroloji qüsur­ları təyin etmək  üçün prenatal skri­ninq testidir. Bəzi yanaşmalara görə I trimestr skrininq testindən sonra II trimestrdə yalnız AFP-nin müayinəsi kifayətdir. Bu xəstələrdə AFP MoM dəyəri və NTD üçün hesablanan risk  nəticədə bildirilir. Həmçinin yaş və AFP səviyyəsinə görə hesablanan  Down  sindromu   riski də nəticədə yer alır

Sinonim: ά-Tokoferol; ά-T; Alfa-tokoferol

Nümunə növü: Serum (işıqdan qorunaraq göndərilməlidir)

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: HPLC

Referens:

<1 yaş	0.25-0.37 mg/dL
2-12 yaş	0.30-0.90 mg/dL
13-15 yaş	0.60-1.00 mg/dL
>15 yaş	0.50-1.80 mg/dL

İstifadəsi: E vitamini, lipid mem­branlarındakı doymamış yağ tur­şu­ları üçün antioksidantdır. Malab­sorbsiya, vaxtından əvvəl doğulmuş uşaqlar və abettalipoproteinemiyada vitamin E səviyyəsi az olur. Həd­dindən artıq E vitamini artıqlığı isə adətən hiperlipidemiya ilə əlaqəli olur. Yağda həll olan vitamin oldu­ğundan serumdakı lipid səviyyəsinin təsirinə məruz qalır. Buna görə də vitamin E/lipid nisbəti serum vitamin E  səviyyəsinin qiymətlən­diril­mə­sin­də daha yaxşı göstəricidir.
Vitamin E/ümumi xolles­terol+triq­liserid=1.4-5.7
Vitamin E/ümumi lipid
>0.6 (uşaqlar)
>0.8(böyüklər) olmalıdır

Sinonim: ALP

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­men­tativ, kinetik

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz

Referens:

<7 gun	95-600 U/L
7 gün-1ay	100-1076 U/L
2-3 ay	115-1076 U/L
4-6 ay	110-1076 U/L
7 ay-1 yaş	95-1107 U/L
1-3 yaş	90-673 U/L
4-5 yaş	80-644 U/L
6 -11 yaş	80-720 U/L

 

Yaş	Kişi	Qadın
12-15 yaş	75-936 U/L	75-448 U/L
16-20 yaş	25-360 U/L	25-320 U/L
>20 yaş	25-270 U/L	25-240 U/L

İstifadəsi: Qraciyər, öd kisəsi və sü­mük toxumasına aid xəstəliklərin qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Biliar obstruksiya, biliar atre­ziya, sirroz, sümük deformasiyaları, hiperparatiroidizm, Paget xəstəliyi, in­filtirativ qaraciyər xəstəlikləri, in­fek­sion mononukleoz, metastatik sü­mük şişləri, metabolik sümük xəs­təliləri, virus hepatitləri, hamiləlik, konjestiv ürək çatışmazlığı və uşaq­ların böyümə dövründə ALP sə­viy­yəsi artır

Sinonim: ALP izoenzimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: Agaroza gel elektro­forezi

İstifadəsi: Qələvi fosfataza yüksək­liyinin mənbəyinin müəyyən edil­mə­si məqsədilə istifadə olunur. ALP qa­ra­ciyər, sümük və əgər vardırsa, in­tes­tinal və plasental fraksiyalara ayrı­lır

Sinonim: ALP

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­men­tativ, kinetik

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz

Referens:

<7 gun	95-600 U/L
7 gün-1ay	100-1076 U/L
2-3 ay	115-1076 U/L
4-6 ay	110-1076 U/L
7 ay-1 yaş	95-1107 U/L
1-3 yaş	90-673 U/L
4-5 yaş	80-644 U/L
6 -11 yaş	80-720 U/L

 

Yaş	Kişi	Qadın
12-15 yaş	75-936 U/L	75-448 U/L
16-20 yaş	25-360 U/L	25-320 U/L
>20 yaş	25-270 U/L	25-240 U/L

İstifadəsi: Qraciyər, öd kisəsi və sü­mük toxumasına aid xəstəliklərin qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Biliar obstruksiya, biliar atre­ziya, sirroz, sümük deformasiyaları, hiperparatiroidizm, Paget xəstəliyi, in­filtirativ qaraciyər xəstəlikləri, in­fek­sion mononukleoz, metastatik sü­mük şişləri, metabolik sümük xəs­təliləri, virus hepatitləri, hamiləlik, konjestiv ürək çatışmazlığı və uşaq­ların böyümə dövründə ALP sə­viy­yəsi artır

Sinonim: ALP izoenzimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: Agaroza gel elektro­forezi

İstifadəsi: Qələvi fosfataza yüksək­liyinin mənbəyinin müəyyən edil­mə­si məqsədilə istifadə olunur. ALP qa­ra­ciyər, sümük və əgər vardırsa, in­tes­tinal və plasental fraksiyalara ayrı­lır

Sinonim: ALT, Serum glutamik piruvat transaminaza, SGPT

Nümunə qabı:  qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μl

İş prinsipi: spektrofotometrik, kinetik

Nümunədən imtina səbəbləri: he­moliz

Referens:

göbək ciyəsindən alınmış qanda	10-90 u/l
<7 gün	10-90 u/l
7 gün-1 yaş	10-80 u/l
1-60 yaş	10-60 u/l
>60 yaş	10-70 u/l

İstifadəsi: Qaraciyərin funksional test­lərindən biridir. Qaraciyər xəs­tə­likləri, öd yolları obstruksiyası, əzələ zədələnmələri, əzələ distrofiyaları, kəskin pankreatit, kəskin ürək ça­tışmazlığı, böyrək çatışmazlığı və hepatatoksik preparatlar  ALT-nin miq­­darında artmaya səbəb olur

Sinonim: Al

Nümunə növü: Serum, 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik, BOM, dializ mayesi

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum) (Əvvəlcədən is­tifadə edilməmiş və ya nitrat turşusu ilə yuyulmuş, distillə olunmuş və ya ionsuzlaşdırılmış su ilə yaxalanmış sınaq şüşəsində göndərilməlidir),  24 saatlıq sidik (Soyuq şəraitdə saxla­nılmalı və göndərilməlidir. Bor turş­usu və ya asetat turşusu üzərinə yığı­lan sidiklər də qəbul edilir. Bax Əla­və P), gelsiz steril sınaq şüşəsi (BOM, maye)

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Alü­mi­niumun xarici mühitdən konta­minasiya riski çox yüksək oldu­ğun­dan nümunə alınarkən kontami­na­siyaya xüsusilə diqqət yetirilməlidir

Xəstənin hazırlanması: analiz üçün qan nümunəsi verməzdən əvvəlki son 24 saat ərzində tərkibində alü­mi­nium olan antiasit preparatlar və di­gər dərmanlar istifadə olunma­malıdır

İş prinsipi: AAS-Zeeman

Referens:

Serum	1-14 μg/L
Sidik	7-40 μg/L
Dializ mayesi	<10 μg/L

İstifadəsi: Hemodializ xəstələrinin müşahidəsində istifadə olunur. Böy­rək çatışmazlığı, dializlə əlaqəli de­men­siya, Hodgkin xəstəliyi və mu­kovissidozlar (kistik fibrozis) zamanı alüminyum səviyyəsi artır. 100μg/L–dən yüksək nəticələr tok­si­ki təsir göstərir. Al(OH)₃, mədə an­tia­sitləri və ya dializ xəstələrində fos­fat birləşdirici vasitə kimi istifadə olunduğundan bu xəstələrdə alümi­nium toksikozuna diqqət edilməlidir. Həmçinin serumda Al səviyyəsi 100 μg/L –dən yüksək olan xəstələrdə Al mənşəli osteomaliyasiyaya diqqət edilməlidir

Sinonim: AMA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: İlkin biliar sirrozun diaq­noztikasında istifadə olunur, amma diaqnoz təsdiqləndikdən sonra xəstə­liyin gedişi haqqında məlumat ver­mir. Həmçinin CREST sindromu və bə­zi autoimmun xəstəliklərdə də mü­şahidə oluna bilər

Sinonim: AMA tip M-2

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemo­liz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: M-1-dən M-9-a qədər sıralanan M tipləri içində ilkin biliar sirroza ən spesifik olan testdir. Yaıançı neqativlikləri çox nadir rast gəlinir. Bununla bərabər M-2 səviy­yəsi xəstəliyin aktivliyi və proqres­sivliyi haqqında məlumat verir

Sinonim: Entamoeba histoytica an­ticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 mL

İş prinsipi: dolayı hemaqqlütinasiya

İstifadəsi: Bağırsaqdan kənar ame­biazların (xüsusilə qaraciyər absesi) təyinində istifadə olunur. İstifadə olunan üsulun spesifikliyi yüksək, həssaslığı dəyişkəndir. Antici­sim­lə­rin yüksəlməsi qaraciyər  abseslə­rində 100%, ameb dizenteriyalarında isə 98% müşahidə olunur

Sinonim: Entamoeba hystolytica an­tigeni (Həmçinin  Bax Nəcisdə para­zit antigenləri)

Nümunə növü: Nəcis

Nümunə qabı: Kip qapaqlı qabda 24 saatdan gec olmayaraq, soyuq şə­raitdə göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 10 g

İş prinsipi: EIA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­men­tativ, kinetik

Referens:  10-100 IU/L

İstifadəsi: Mədəaltı vəzin funksional testlərindən biridir. Pankreatit, pan­kreatik kista və psevdokistalar, qu­laq­altı vəzin infeksiyaları, intestinal obstruksiya və infaktlar, ektopik ha­miləlik, öd yolları xəstəlikləri, dia­be­tik ketoasidoz, peritonit, makroami­lazemiya, bəzi ağciyər və yumurtalıq şişlərində, böyrək çatışmazlığı, ERCP, abdominal travmalar, baş-beyin travmaları, virus infeksiyaları və alkaqol istifadəsi serumda ami­lazanın səviyyəsini artırdığı halda, pankreas çatışmazlığı, mukovissidoz (kistik fibrozis), ağır qaraciyər xəs­təlikləri və pankreatektomiyadan son­ra amilaza səviyyəsi azalır. Həm­çinin Oddi sfinktorunda spazm tö­rədən narkotik analgetiklər və digər bəzi dərmanlar da serumda amila­zanın səviyyəsinin artmasına səbəb ola bilər

Nümunə növü: Birdəfəlik sidik, mü­­əy­­yən zaman müddətində topla­nan sidik

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə saxla­nılmalı və göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Sidik toplanmışdırsa, toplanma müddəti (məs. 24 saat) və həcmi qeyd olun­malıdır

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­mentativ, kinetik

Referens:

<6 ay	25-400 IU/L
7 ay-15 yaş	25-500 IU/L
>15 yaş	75-750 IU/L

İstifadəsi: Kəskin və ya xroniki pankreatitli xəstələrin müşahidəsində və pankreatitin diferensial diaqnos­tikasında istifadə olunur. Serum amilazasında artmaya səbəb olan xəstəliklərdən fərqli olaraq böyrək çatışmazlığı və makroamilazemiyada sidikdə amilaza səviyyəsi normal və ya aşağıdır. Həmçinin kəskin pan­kreatit tutmasından sonra sidikdə ami­laza səviyyəsinin iki həftədən çox yksək qalması psevdokistanın varlığına əsas verir

Sinonim: Delta-ALA; DALA; ALA

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə yığılaraq göndərilməlidir. 6N HCl üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir. Qaranlıq yerdə yığılmalı və işıqdan qorunaraq göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 sa­atlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens: <7 mg/gün

İstifadəsi: Kəskin porfiriyanın diaq­nozu və müalicəsinin müşahidəsi üçün istifadə olunur. Xüsusilə kəs­kinləşmə zamanı götürülən nümu­nədə (birdəfəlik və ya 24 saatlıq sidik) ALA, porfobilinogen və sidik porfirinlərinin təyini  porfiriya diaq­nozunu təsdiq və ya inkar etməyə imkan verir. Qurğuşun zəhərlənməsi, herediter tirozinemiya, diabetik keto­asidoz, hamiləlik və bəzi qıcolma əlehinə dərmanlar ALA səviyəsində yüksəlməyə səbəb olduğu halda, alkaqolla əlaqəli qaraciyər xəstəlik­ləri zamanı sidikdə ALA səviyyəsi azalır

• Fenilketonuriya
• Hiperfenilalaninemiya
• Tirozinemiya I tip
• Maple syrup urine disease
• Homosistinuriya
• Hipermetioninemiya
• Nonketotik hiperqlisinemiya
• HHH sindromu

Nümunə növü: Heparinli plazma, birdəfəlik sidik, BOM. Xəstənin həkimi tərəfindən doldurulmuş anket forması və ya xəstənin anamnezi nümunə ilə bərabər göndərilməlidir

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi (plazma), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: Plazma 1 mL, Sidik 5 mL, BOM 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Plaz­ma nümunəsi böyüklər və uşaqlarda 12 saatlıq, körpələrdə isə ən az 4 saatlıq aclıqdan sonra alınmalıdır. Nü­munədə hemoliz və fibrin olma­malıdır. Nümunələr dondurularaq sax­lanılmalı və mütləq soyuq şə­raitdə göndərilməlidir. Birdəfəlik sidik dondurularaq saxlanılmalı və soyuq mühitdə göndərilməlidir. 6N HCl və ya bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir

İş prinsipi: HPLC

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­mu­nənin hemolizə uğraması, fibrinli olması və laboratoriyaya soyuq şə­raitdə göndərilməməsi

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Aminturşu patolo­giya­la­rının təyini və müşahidəsində isti­fadə olunur

Sinonim: NH₃; NH₄; Ammonium

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Sınaq şüşəsinin üzərindəki xəttə qədər qan alınmalı və soyuq şəraitdə, gecik­mə­dən laboratoriyaya çatdırıl­malıdır. Gecikdirilmiş nümunələrdə ammon­yak səviyyəsinin arta bilmə ehtimalı nəzərə alınmalıdır

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­mentativ

Nümunədən imtina səbəbləri: Sı­naq şüşəsindəki işarəli yerə qədər qan alınmaması, nümunənin soyuq şəraitdə laboratoriyaya çatdırıl­ma­ması, hemolizli və ya uzun müddət gözləmiş olması, lipemiya

Referens:

Göbək ciyəsindən alınmış qanda	0.90-1.50
Erkən doğulmuş uşaqlarda	0.90-3.00
<7 gün	0.90-3.00
7 gün-1 ay	0.30-2.00
2-3 ay	0.30-1.50
4-12ay	0.30-1.40
>1 yaş	0.24-1.02 (Kişi)
>1 yaş	0.19-0.87 (Qadın)

İstifadəsi: Qaraciyər ensefalopa­ti­ya­sının diaqnozu və hiperalimen­tasiya müalicəsi alan xəstələrin müşa­hi­də­sində istifadə olunur. Qaraciyər ça­tış­­mazlığı, Reye sindromu, sirroz, mədə-bağırsaq qanaxmaları, portal-sistemik şuntlar və bəzi böyrək xəs­təliklərində də ammonyak səviyyəsi arta bilər. Sidik cövhəri mübadi­lə­si­nin pozulması ilə müşaiyət olunan xəstəliklərdən I tip hiperammo­niemi­ya, argininemiya və ornitinemiyada aclıq amonyak səviyyəsi artdığı hal­da, II tip hiperammoniemiya, sitruli­nuriya, argininosuksinl-asiduriya və lizin intoleransı zamanı isə pəhrizlə zülal qəbulunun ardından ammonyak səviyyəsi artır

Sinonim: NH₃; NH₄; Ammonium

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Sınaq şüşəsinin üzərindəki xəttə qədər qan alınmalı və soyuq şəraitdə, gecik­mə­dən laboratoriyaya çatdırıl­malıdır. Gecikdirilmiş nümunələrdə ammon­yak səviyyəsinin arta bilmə ehtimalı nəzərə alınmalıdır

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­mentativ

Nümunədən imtina səbəbləri: Sı­naq şüşəsindəki işarəli yerə qədər qan alınmaması, nümunənin soyuq şəraitdə laboratoriyaya çatdırıl­ma­ması, hemolizli və ya uzun müddət gözləmiş olması, lipemiya

Referens:

Göbək ciyəsindən alınmış qanda	0.90-1.50
Erkən doğulmuş uşaqlarda	0.90-3.00
<7 gün	0.90-3.00
7 gün-1 ay	0.30-2.00
2-3 ay	0.30-1.50
4-12ay	0.30-1.40
>1 yaş	0.24-1.02 (Kişi)
>1 yaş	0.19-0.87 (Qadın)

İstifadəsi: Qaraciyər ensefalopa­ti­ya­sının diaqnozu və hiperalimen­tasiya müalicəsi alan xəstələrin müşa­hi­də­sində istifadə olunur. Qaraciyər ça­tış­­mazlığı, Reye sindromu, sirroz, mədə-bağırsaq qanaxmaları, portal-sistemik şuntlar və bəzi böyrək xəs­təliklərində də ammonyak səviyyəsi arta bilər. Sidik cövhəri mübadi­lə­si­nin pozulması ilə müşaiyət olunan xəstəliklərdən I tip hiperammo­niemi­ya, argininemiya və ornitinemiyada aclıq amonyak səviyyəsi artdığı hal­da, II tip hiperammoniemiya, sitruli­nuriya, argininosuksinl-asiduriya və lizin intoleransı zamanı isə pəhrizlə zülal qəbulunun ardından ammonyak səviyyəsi artır

Sinonim: L/S nisbəti; Amnion mayesi fosfolipidləri

Nümunə növü: Amnion mayesi

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: Nazik təbəqəli xroma­toqrafiya

Nümunədən imtina səbəbləri: Sarılıqlı (ikterik) və ya hemorragik nümunələr, nümunənin ananın sidiyi və ya mekonium ilə kontaminə olması

Referens:

<1.5	Yetişməmiş (immature)
1.5-1.9	Keçid (transizyonal
>2.0	Yetişmiş (mature)

İstifadəsi: Dölün ağciyərinin inkişa­fının qiymətləndirilməsində isti­fadə olunur. L/S nisbəti hamiləliyin 34-cü həftəsindən sonra artmağa başladı­ğından, xəstənin hamiləlik yaşı nəzərə alınaraq nəticə qiy­mətlən­dirilməlidir. L/S müayinəsindəki ye­tiş­miş (mature) nəticələrin prediktiv dəyəri 95-100 %, yetişməmiş (immature) nəticələrin dəyəri isə 33-50 % arasında olur. Kontrol edilmə­yən diabetli hamiləliklədə L/S nisbə­tinin dəyişə bilmə ehtimalı nəzərə alınmalıdır. Plazmada lesitin və spin­qomielin olduğundan, aminion ma­yesinə qan qarışması L/S müayi­nəsinin nəticəsinə təsir edə bilər. Həmçinin  mekoniumda lesitin və spinqomiyelin olmasa da, amniyon mayesində mekoniumun olması nəticənin həssaslığını azalda bilər

Sinonim: ANA; FANA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Kollagen toxuma xəstə­liyinə şübhə olduqda müayinəyə baş­la­maq üçün ilk addımdır. Sistem xa­rakterli və ya orqan spesifik auro­im­mun xəstəliklərin diaqnosti­ka­sın­da is­tifadə olunur. Xüsusilə SLE, dis­­koid lupus erythematosus, dər­man­la­rın səbəb olduğu lupus erythe­ma­to­sus, qarışıq birləşdirici toxuma xəs­tə­­liyi, Sjögren sindromu, skle­ro­der­miya, CREST, revmatoid artrit, po­limiozit və dermatomiozit kimi xəs­təliklərdə pozitiv olur

Sinonim: ANCA (cANCA-pANCA)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­mi­nasiya

İstifadəsi: Neytrofil lizosomal fer­ment­lərə qarşı əmələ gələn spesifik an­ticisimləri təyin edir. Wegener gra­­nu­lomatozu və sistemik vasku­litlərin (xü­susilə böyrək və ağciyəri əhatə edən) diaqnostikasında və müa­licə pro­sesinin müşahidəsində istifadə olu­nur

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Gün­dəlik variasiyası var. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksimum, günortadan sonra saat 16.00-da isə minumum səviyyədə olur

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya və yaxın zamanda radioizotop istifadəsi

Referens: 0.4-4.5 ng/mL

İstifadəsi: Androstenedion androgen və esterogenlərin sintezində əsas pre­kursordur. Androgen pozğunluq­la­rının diaqnoqnozu və müşahidə­sində digər hormon testləri ilə bərabər isti­fadə olunur. Yumurtalıqların poli­kis­toz  sindromu, tüklənmə (hirşutizim), anadangəlmə adrenal hiper­plaziya, Cushing sindromu, ektopik ACTH sintez edən bədxassəli törəmələr və yumurtalıq şişlərində androstenedion səviyyəsi artır, əksinə oraq hüceyrəli anemiya, adrenal çatışmazlıq və yu­murtalıq çatıçmazlıqlarında isə aza­lır. Androstenedion nəticələri qiy­mət­lən­dirilərkən xəstənin digər kli­nik əlamətlərini də nəzərə almaq lazımdır

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşüsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğ­ramadan soyuq şəraitdə tez ayrıl­ma­lı və soyuq şəraitdə göndə­rilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Nümunə alın­­mazdan əvvəl xəstə 30 dəqiqə istirahət etməlidir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rı­lıq, nümunənin soyuq şəraitdə gön­də­rilməməsi və tam qan olaraq gön­dərilməsi

Referens:

1 ay-5 yaş	2-25 pmol/L
6-11 yaş	15-40 pmol/L
>12 yaş	20-40 pmol/L

İstifadəsi: Renin-angiotenzin siste­mi­nin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Hipertoniya, renin ifraz edən şiş­lər, həcmin yükləməsi, konjestiv (dur­ğunluq) ürək çatışmazlığı və sirrozda plazmada angiotenzin II-nin miqdarı artır. Birincili aldoste­ro­nizm, Cushing sindromu və ACE in­hibitorları isə angiotenzin II-nin miq­darını azaldır

Sinonim: ACE (Angiotensin Con­verting Enzyme)

Nümunə növü: Heparinli plazma, BOM, bronxoalveolyar lavaj mayesi

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şü­şəsi (plazma), gelsiz düz sınaq şü­şəsi (maye)

Nümunə miqdarı: 1 mL

Xəstənin hazırlanması: Qan alın­maz­dan 12 saat əvvəl ACE inhibi­torlarının istifadəsi kəsilməlidir

İş prinsipi: Türbidimetrik, kinetik

Referens: 8-52 U/L (plazma)

İstifadəsi: Sarkoidozun diaqnos­tika­sında istifadə olunur. Aktiv sar­koidoz zamanı ACE səviyyəsi >35 U/L olur. Həmçinin kəskin və xro­ni­ki bronxit, ağciyər fibrozu, revmo­toid artrit, servikal adenit, birləşdirici toxuma xəstəlikləri, Gaucher xəstə­liyi, hipertiroidizim, histoplazmoz və digər göbələk xəstəlikləri zamanı ACE miqdarı arta bilər

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: ISE + Autoanalizator

Referens:  7-16 mol/L

İstifadəsi: Serumdakı kationlar və anionlar arasındakı fərqi göstərir. Metabolik asidozda anion GAP artır, hipokalemiya, hipokalsemiya, hipo­maqnezemiya, rabdomioliz, hiper­qammaqlobulinemiya, hipoalbuminemiya və mielomada isə bu göstərici azalır

Sinonim: Anti neyronal nuklear an­ticisim-I tip; ANNA-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Paraneoplastik auto­im­mun neyropatiyalar, ensefalo­mielo­ra­dikulopatiyalar və kiçik hüceyrəli ağ­ciyər xərçəngi ilə əlaqəli psevdo­obstruksiyalar və hərəki pozğun­luq­ların qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Siqaret çəkənlərdə Anti-Hu po­zitiv ola bilər. Skrininq test kimi stifadə olunmamalıdır

Sinonim: Anti-neyronal nuklear an­ti­cisim-tip 2; ANNA-2

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Süd vəzi, ağciyər və gine­koloji orqanların xərçəngləri ilə əla­qədar paraneoplastik sindromlarda tapılan və IgG quruluşunda olan se­roloji markerdir. Səbəbi bilinməyən nevroloji xəstəliklər və ya mielo­pa­tiyaların qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Skrininq test kimi isti­fadə olunmamalıdır

Sinonim: Double-stranded DNT anticisimi; Anti-nativ DNT; Anti-n-DNT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 150 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens: < 5 IU/mL

İstifadəsi: SLE-nin (sistimik qırmızı qurdeşənəyi) diaqnostikası və müşa­hi­dəsində istifadə olubur. Sjögren sind­romu, dağınıq birləşdirci toxuma xəstəlikləri və proqressiv sistemik skle­roz zamanı da anti- ds-DNT sə­viy­yəsi yüksəlir

Sinonim: CCP; Cyclic citrullinated peptide antibody

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: EIA

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Revmatoid artritin diaq­nos­tikasında istifadə olunur. Anti-CCP-nin revmatoid artritin təyinində spesifikliyi 96%,  həssaslığı isə 78%-dir. Xüsusilə erkən diqanozda çox də­yərlidir, çünki xəstələrin 70%-də erkən mərhələdə pozitivləşir. Həm­çinin seroneqativ revmatoid artrit­lərin 30-40%-də də anti-CCP  pozi­tiv təyin olunur. Anti-CCP pozitiv­liyinin eroziv xəstəliyin göstəricisi olduğu da məlumdur

Sinonim: Delta anticisimi; Anti-Delta ; Hepatit D virusu anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Neqativ

İstifadəsi: HDV infeksiyasının diaq­nostikasında istifadə olunur. Xüsu­silə stabil xroniki HBV infeksiyası olanlarda ani kəskinləşmə baş ver­dik­də delta anticisiminin varlığı araş­dırılmalıdır

Sinonim: ASMA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Xroniki aktiv hepatitin sə­bəbinin araşdırılmasında istifadə olu­nur. Yüksək titrdə pozitivlik (>1/80) xroniki aktiv autoimmun hepatitdən, aşağı titrdə pozitivlik isə (<1/80) ilkin biliar sirroz, virus he­pa­titi və ya xroniki alkaqol hepa­ti­tin­dən şübhələnməyə əsas verir. Həm­çinin EBV infeksiyaları, bədxassəli melanoma, süd vəzi və yumurtalıq karsinomaları, öd kisəsi obstruk­si­yaları və normal populyasiyada da ASMA pozitivliyinə rast gəlinə bilər

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nisbəti, laxtalı, heparinli nümunələr

Referens:  >12 yaş     0.4-1.1 U/mL

Sinonim: aPS

Nümunə növü: Serum (soyuq şə­raitdə saxlanılmalıdır)

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

İş prinsipi: ELISA

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Arterial və venoz trom­bem­boliyaya səbəb olan antifo­so­lipid sindromunun diaqnostikasında istifadə olunur. Bu anticisimlərin se­rumda olması tromboz, düşük, endo­kardit, iflic, infarkt və hemolitik ane­miya ilə əlaqədardır. Bundan başqa, kardiolipin və fosfatidilserin antici­sim­lərinin hər ikisi pozitiv olan xəs­tələrdə klinik ağırlaşma riski, bu testlərdən yalnız biri pozitiv olanlara nisbətən daha yüksəkdir (Həmçinin bax: Anti-kardiolipin və beta 2 qli­ko­protein 1 anticisimləri)

Sinonim: Anti-GAD, Glutamat tur­şusu dekarboksilaza anticisimi, GAD-65; GADA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: < 1 U/mL

İstifadəsi: I tip şəkərli diabet, auto­immun endokrin xəstəlikləri (tiroidit, pernisioz anemiya və s.) və auto­im­mun ensefalo­miopatiyaların diaqnos­ti­kasında istifadə olunur. Diaqnozu yeni təyin olunmuş I tip şəkərli dia­bet xəstələrinin 70-80%-də müşahidə olunur

Sinonim: Gliadin anticisimləri; AGA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

İstifadəsi: Qluten adlı zülala qarşı əmələ gələn anticisimlərdir. Xüsusilə seliyakiya (Celiac) xəstəliyi və digər qlutenə həssas bagırsaq patolo­gi­yaları (dermatitis herpetiformis və s.) üçün skrininq test kimi istifadə olu­nur. Həm­çinin diaqnozu təsdiq­lənmiş xəs­tələrdə qlutensiz pəhrizin müşahi­də­sində də əhəmiyyətlidir. Se­li­yakiya xəs­təliyində IgG sin­fin­dən olan anti­cisimlərin həssaslığı da­ha yüksəkdir. IgA quruluşlu antici­sim­lərin səviyyəsi isə qlutensiz pəh­riz ilə azalır. Glutenə məruz qaldıqda isə, bəzən klinik  simptomlar  mey­da­na çıxmazdan bir neçə ay əvvəl hər iki anticisim nəzərə çarpacaq də­rə­cədə yüksələ bilər

Sinonim: Anti-GAD, Glutamat tur­şusu dekarboksilaza anticisimi, GAD-65; GADA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: < 1 U/mL

İstifadəsi: I tip şəkərli diabet, auto­immun endokrin xəstəlikləri (tiroidit, pernisioz anemiya və s.) və auto­im­mun ensefalo­miopatiyaların diaqnos­ti­kasında istifadə olunur. Diaqnozu yeni təyin olunmuş I tip şəkərli dia­bet xəstələrinin 70-80%-də müşahidə olunur

Sinonim: Hepatit A anticisimi IgM; HAV IgM

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Neqaiv

İstifadəsi: Kəskin HAV infeksiya­sının diaqnostikasında istifadə olu­nur. 15-45 günlük inkubasiya döv­rünü keçdikdən sonra simptomların üzə çıxması ilə birlikdə qanda tapılır və adətən pozitivlik 3-6 ay davam edir

Sinonim: Hepatit A anticisimləri– total;  HAV total

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nəticə vermə zamanı: 3 saat

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: Neqaiv

İstifadəsi: Hepatit A-ya qarşı immunitetin olub-olmadığının qiy­mət­lən­dirilməsində istifadə olunur

Sinonim: Hepatit B virusu özək (core) anticisimi IgM

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Kəskin HBV infek­si­ya­larının diaqnostikasında istifadə olu­nur. Simptomların üzə çıxması ilə bərabər qanda tapılır. Pəncərə döv­ründə serumda tapılan yeganə gös­tərici olduğundan, bu dövrdəki xəs­tələrin qiymətləndirilməsi üçün xü­susi əhəmiyyət kəsb edir

Sinonim: Hepatit B virusu özək (core) anticisimləri-total

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Əvvəllər HBV infeksi­ya­sının keçirilib-keçirilmədiyi haqqın­da məlumat verir. Anti-HBc IgM ilə birlikdə kəskin/xroniki HBV infek­si­yasının diferensial diaqnozu üçün qiymətlidir

Sinonim: Hepatit B virusu e anti­cisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: HBV infeksiyasının mü­şa­hidəsində istifadə olunur. HBeAg itdikdən sonra serumda tapılır. Anti-Hbe pozitiv olan xroniki daşıyı­cı­la­rın qaraciyərinin həm histoloji müa­yi­nəsinin nəticələri, həm də funk­sional testləri adətən normal olur

Sinonim: HbsAb; Hepatit B-nin səthi antigeninə qarşı anticisimlər; Hepatit B s anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: HBV-yə qarşı immu­ni­tetin təyinində istifadə olunur. HBV infek­siyasının bitməsi ilə bərabər (HBsAg itdikdən sonra) anti-HBs əmələ gəlir. Həmçinin HBV-yə qarşı immuni­za­si­yadan (vaksinasiya) son­ra immunitetin təyinində də istifadə olunur

Sinonim: Hepatit C anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: HCV infeksiyasının diaq­nos­tikasında istifadə olunur. Adətən HCV infeksiyasının sonrakı (gec) dövr­lərində qanda tapılır. Qanda An­ti-HCV-nin mövcud olması inmmu­ni­teti təmin etmir. Pozitiv nəticələr di­gər müayinə üsulları ilə təsdiq­lən­məlidir

Sinonim: Delta anticisimi; Anti-Delta ; Hepatit D virusu anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Neqativ

İstifadəsi: HDV infeksiyasının diaq­nostikasında istifadə olunur. Xüsu­silə stabil xroniki HBV infeksiyası olanlarda ani kəskinləşmə baş ver­dik­də delta anticisiminin varlığı araş­dırılmalıdır

Sinonim: Anti neyronal nuklear an­ticisim-I tip; ANNA-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Paraneoplastik auto­im­mun neyropatiyalar, ensefalo­mielo­ra­dikulopatiyalar və kiçik hüceyrəli ağ­ciyər xərçəngi ilə əlaqəli psevdo­obstruksiyalar və hərəki pozğun­luq­ların qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Siqaret çəkənlərdə Anti-Hu po­zitiv ola bilər. Skrininq test kimi stifadə olunmamalıdır (Həmçinin Bax Anti-Ri, Anti-Yo, para­neo­plas­tik panel)

Sinonim: İnsulin anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: 4-10%

İstifadəsi: İmmun insulin rezis­tent­liyi, I tip şəkərli diabet (insu­lin müa­licəsindən qabaq) və poliendokrin au­to­­immun sindromlarda insulin anici­simlərinin miqdarı artır. Həm­çinin ekzogen insulin müalicəsi alan diabetik xəstələrin əksəriyyətində bir müddət sonra serumdakı insulin anticisimlərinin səviyyəsi yüksəlir

Sinonim: ACA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: EIA

Referens: Neqativ

İstifadəsi: “Antifosfolipid antici­simi” termini ümumiyyətlə neqativ yüklü fosfolipidlərə qarşı əmələ gə­lən anticisimlər üçün istifadə olu­nur. Bu fosfolipidlərdən ən çox kar­dio­lipinə qarşı əmələ gələn anticismlər yoxlanılır. Antikardiolipin antisi­cim­ləri SLE, lupusa bənzər xəstəliklər, bəd xassəli törəmələr, infeksiyalar, dərman mənşəli lupus sindromları və yaşlılarda müşahidə oluna bilər. Rev­­matik xəstəliklərdə tapılan anti­posfolipid anticisimləri adətən IgG tipində və yüksək titrdə olur. İn­fek­siya, dərman və bəd xassəli törəmə mənşəli anticisimlər isə adətən IgM tipində olur. Həmçinin venoz və ar­te­rial tromboz, trombositopeniya, se­rebral-vaskulyar proseslər və tək­rar­lanan fetal düşüklərlə müşayiət olu­nan antifosfolipid sindromunda da qanda antikardiolipin anticisimləri ta­pılır. Anticisim səviyyələri zaman keçdikcə, tədricən dəyişmədiyindən müşahidəsi tövsiyə olunmur. Sərhəd dəyərlərə yaxın nəticələr və tək­ba­şı­na IgM pozitivliyi diqqətlə qiymət­ləndirilməlidir. Antifosfolipid sind­romu olan xəstələrin çoxunda orta və yüksək dərəcədə IgG pozitivliyi və ya IgM və IgG pozitivliyi birlikdə olur (Bax Antifosfatidilserin və be­ta-2 qlikoprotein 1 anticisimləri)

Sinonim: Extractable nuclear anti­gen anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: nRNP/Sm,Sm (Smith), SS-A(Anti-Ro), Ro-52, SS-B (Anti-La ), Scl-70, PM-Scl, Jo-1, CENP B, PCNA, dsDNT, Nukleo­somlar, Histonlar, ribosomal P-Proteini, AMA-M2

İş prinsipi: Western Blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: SLE, Sjögren sindromu, proqressiv sistemli skleroz, poli­mio­zit, dermatomiozit, overlap sindro­mu, sharp sindromu (qarışıq birləş­dirici toxuma xəstəliyi) və ilkin biliar sirroz kimi autoimmun xəstə­liklərin diaqnostikasında istifadə olunur. Jo-1 antigenləri xüsusilə intersitisial ağciyər fibrozunda və simmetrik poliartiriti olan poli­mio­zitli xəstələrin diaqnozunda istifadə olunur. Jo-1 antigenləri pozitiv olan xəstələrdə ağciyər zədələnməsi riski daha yüksəkdir.
RNP anticisimləri isə SLE, qarışıq birləşdirici toxuma xəstəliyi, Sjögren sindromu və sklerodermiyada tapılan ENA qrupundan olan anticisimlərdir. SCL-70 anticisimləri topoizomeraza I-yə qarşı əmələ gəlir və SCL-70 antisimi pozitiv olan xəstələrin ANA boyanma  tipləri adətən ləkəli olur.
Sm (Smith) antisisimləri SLE-nin diaqnozunda istifadə olunur və SLE üçün spesifikliyi yüksəkdir. Dərman mənşəli SLE, revmatoid artrit, skle­ro­dermiya və Sjögren sindromunda da Sm anticisim pozitivliyi ola bilər.
SS-A və SS-B antisimləri Sjögren sindromu, SLE və revmotoid artritin diaqnozunda istifadə olunur. SS-B anticisiminin pozitiv olması xəstə­liyin klinikasının daha yüngül keçə biləcəyinə əsas verir. Bu xəstələrdə xüsusilə böyrək zədələnməsi çox yüngül olur və ya heç olmur

Sinonim: TPO anticisimləri; Anti-Tpo

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <60 U/mL

İstifadəsi: Autoimmun tiroid xəstə­liklərinin (Xaşimoto tiroiditi, idio­pa­tik miksödem, Graves xəstəliyi və s.) təyinində istifadə olunur. Auto­im­mun tiroid xəstəliyi olan şəxslərdə, TPO konsentrasiyası xəstəliyin şid­dəti ilə düz mütənasibdir. Həmçinin digər bəzi autoimmun xəstəliklər za­manı da (Addison xəstəliyi, perni­sitoz  anemiya, I tip şəkərli diabet və s.) pozitiv nəticələr əldə oluna bilər

Sinonim: TPO anticisimləri; Anti-Tpo

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <60 U/mL

İstifadəsi: Autoimmun tiroid xəstə­liklərinin (Xaşimoto tiroiditi, idio­pa­tik miksödem, Graves xəstəliyi və s.) təyinində istifadə olunur. Auto­im­mun tiroid xəstəliyi olan şəxslərdə, TPO konsentrasiyası xəstəliyin şid­dəti ilə düz mütənasibdir. Həmçinin digər bəzi autoimmun xəstəliklər za­manı da (Addison xəstəliyi, perni­sitoz  anemiya, I tip şəkərli diabet və s.) pozitiv nəticələr əldə oluna bilər

Sinonim: AMA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: İlkin biliar sirrozun diaq­noztikasında istifadə olunur, amma diaqnoz təsdiqləndikdən sonra xəstə­liyin gedişi haqqında məlumat ver­mir. Həmçinin CREST sindromu və bə­zi autoimmun xəstəliklərdə də mü­şahidə oluna bilər

Sinonim: AMA tip M-2

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemo­liz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: M-1-dən M-9-a qədər sıralanan M tipləri içində ilkin biliar sirroza ən spesifik olan testdir. Yaıançı neqativlikləri çox nadir rast gəlinir. Bununla bərabər M-2 səviy­yəsi xəstəliyin aktivliyi və proqres­sivliyi haqqında məlumat verir

Sinonim: Double-stranded DNT anticisimi; Anti-nativ DNT; Anti-n-DNT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 150 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens: < 5 IU/mL

İstifadəsi: SLE-nin (sistimik qırmızı qurdeşənəyi) diaqnostikası və müşa­hi­dəsində istifadə olubur. Sjögren sind­romu, dağınıq birləşdirci toxuma xəstəlikləri və proqressiv sistemik skle­roz zamanı da anti- ds-DNT sə­viy­yəsi yüksəlir

Sinonim: Anti neyronal nuklear an­ticisim-I tip; ANNA-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Paraneoplastik auto­im­mun neyropatiyalar, ensefalo­mielo­ra­dikulopatiyalar və kiçik hüceyrəli ağ­ciyər xərçəngi ilə əlaqəli psevdo­obstruksiyalar və hərəki pozğun­luq­ların qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Siqaret çəkənlərdə Anti-Hu po­zitiv ola bilər. Skrininq test kimi stifadə olunmamalıdır (Həmçinin Bax Anti-Ri, Anti-Yo, para­neo­plas­tik panel)

Sinonim: Anti-neyronal nuklear an­ti­cisim-tip 2; ANNA-2

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Süd vəzi, ağciyər və gine­koloji orqanların xərçəngləri ilə əla­qədar paraneoplastik sindromlarda tapılan və IgG quruluşunda olan se­roloji markerdir. Səbəbi bilinməyən nevroloji xəstəliklər və ya mielo­pa­tiyaların qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Skrininq test kimi isti­fadə olunmamalıdır (Həmçinin Bax Anti-Hu, Anti-Yo, paraneoplastik panel)

Sinonim: Anti-neyronal nuklear an­ti­cisim-tip 2; ANNA-2

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Süd vəzi, ağciyər və gine­koloji orqanların xərçəngləri ilə əla­qədar paraneoplastik sindromlarda tapılan və IgG quruluşunda olan se­roloji markerdir. Səbəbi bilinməyən nevroloji xəstəliklər və ya mielo­pa­tiyaların qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Skrininq test kimi isti­fadə olunmamalıdır

Sinonim: ANCA (cANCA-pANCA)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­mi­nasiya

İstifadəsi: Neytrofil lizosomal fer­ment­lərə qarşı əmələ gələn spesifik an­ticisimləri təyin edir. Wegener gra­­nu­lomatozu və sistemik vasku­litlərin (xü­susilə böyrək və ağciyəri əhatə edən) diaqnostikasında və müa­licə pro­sesinin müşahidəsində istifadə olu­nur

Sinonim: ANA; FANA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Kollagen toxuma xəstə­liyinə şübhə olduqda müayinəyə baş­la­maq üçün ilk addımdır. Sistem xa­rakterli və ya orqan spesifik auro­im­mun xəstəliklərin diaqnosti­ka­sın­da is­tifadə olunur. Xüsusilə SLE, dis­­koid lupus erythematosus, dər­man­la­rın səbəb olduğu lupus erythe­ma­to­sus, qarışıq birləşdirici toxuma xəs­tə­­liyi, Sjögren sindromu, skle­ro­der­miya, CREST, revmatoid artrit, po­limiozit və dermatomiozit kimi xəs­təliklərdə pozitiv olur

Sinonim: APCA; Parietal hüceyrə anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: A tip autoimmun qastritin diaqnostikasında istifadə olunur. Bu xəstələrdə pernisioz anemiya da müşahidə olunmuşdur. Bu baxımdan pernisioz anemiyanın səbəbinin araş­dırılmasında da qiy­mətli testdir. Per­nisioz anemiyası olan xəstələrin 90%-də, atrofik qas­tritli xəstələrin isə 60%-ə qə­dərində müşahidə olu­nur. Həm­çi­nin digər autoimmun xəs­təliklərdə və ailəsində pernisioz anemiyalı qohumu olanlarda APCA pozitiv ola bilər

Sinonim: Trombosit anticisimi; An­ti-trombosit  anticisimi

Nümunə növü: EDTA-lı və ya sitratlı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi (EDTA-lı) və ya mavi (sitratlı) qapaqlı sınaq şüşə­si

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: Flow cytometry

Nümunədən imtina səbəbləri: Lax­talanma, hemoliz

Referens:  Neqativ

İstifadəsi: İmmun trombosito­peni­ya­lar zamanı trombosit antisim­lərinin təyinində istifadə olunur

Sinonim: AGBM; Qlomerulyar bazal membran anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­mo­liz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Qlomerulonefrit, Good­pasteur (Qudpasçer) sindromu və na­dir hallarda isə idiopatik ağciyər fib­rozunun diaqnozunun müəyyən edil­məsi və bu xəstəliklərin qiymətlən­dril­məsində istifadə olunur. Böyrək yumaqcığının bazal membranında olan IV tip kollagenə qarşı əmələ gələn anticisimdir. Eyni zamanda  al­veolyar bazal membranla çarpaz re­ak­siya verir və bu xüsusiyyəti ilə  Goodpasteur sinromunun diaqnosti­kasında da istifadə olunur. AGBM normal populyasiyada olmamalıdır

Sinonim: ARA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

İstifadəsi: IgA tipli retukulyar anti­cisimlər araşdırılır. Dermatitis herpe­tiformis xəstələrinin 25%-də, celiac sprue xəstələrinin isə 60%-də anti­retikulyar anticisimlər tapılır

Sinonim: Anti-neyronal nuklear an­ti­cisim-tip 2; ANNA-2

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Süd vəzi, ağciyər və gine­koloji orqanların xərçəngləri ilə əla­qədar paraneoplastik sindromlarda tapılan və IgG quruluşunda olan se­roloji markerdir. Səbəbi bilinməyən nevroloji xəstəliklər və ya mielo­pa­tiyaların qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Skrininq test kimi isti­fadə olunmamalıdır (Həmçinin Bax Anti-Hu, Anti-Yo, paraneoplastik panel).

Sinonim: Extractable nuclear anti­gen anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: nRNP/Sm,Sm (Smith), SS-A(Anti-Ro), Ro-52, SS-B (Anti-La ), Scl-70, PM-Scl, Jo-1, CENP B, PCNA, dsDNT, Nukleo­somlar, Histonlar, ribosomal P-Proteini, AMA-M2

İş prinsipi: Western Blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: SLE, Sjögren sindromu, proqressiv sistemli skleroz, poli­mio­zit, dermatomiozit, overlap sindro­mu, sharp sindromu (qarışıq birləş­dirici toxuma xəstəliyi) və ilkin biliar sirroz kimi autoimmun xəstə­liklərin diaqnostikasında istifadə olunur. Jo-1 antigenləri xüsusilə intersitisial ağciyər fibrozunda və simmetrik poliartiriti olan poli­mio­zitli xəstələrin diaqnozunda istifadə olunur. Jo-1 antigenləri pozitiv olan xəstələrdə ağciyər zədələnməsi riski daha yüksəkdir.
RNP anticisimləri isə SLE, qarışıq birləşdirici toxuma xəstəliyi, Sjögren sindromu və sklerodermiyada tapılan ENA qrupundan olan anticisimlərdir. SCL-70 anticisimləri topoizomeraza I-yə qarşı əmələ gəlir və SCL-70 antisimi pozitiv olan xəstələrin ANA boyanma  tipləri adətən ləkəli olur.
Sm (Smith) antisisimləri SLE-nin diaqnozunda istifadə olunur və SLE üçün spesifikliyi yüksəkdir. Dərman mənşəli SLE, revmatoid artrit, skle­ro­dermiya və Sjögren sindromunda da Sm anticisim pozitivliyi ola bilər.
SS-A və SS-B antisimləri Sjögren sindromu, SLE və revmotoid artritin diaqnozunda istifadə olunur. SS-B anticisiminin pozitiv olması xəstə­liyin klinikasının daha yüngül keçə biləcəyinə əsas verir. Bu xəstələrdə xüsusilə böyrək zədələnməsi çox yüngül olur və ya heç olmur

Sinonim: Extractable nuclear anti­gen anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: nRNP/Sm,Sm (Smith), SS-A(Anti-Ro), Ro-52, SS-B (Anti-La ), Scl-70, PM-Scl, Jo-1, CENP B, PCNA, dsDNT, Nukleo­somlar, Histonlar, ribosomal P-Proteini, AMA-M2

İş prinsipi: Western Blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: SLE, Sjögren sindromu, proqressiv sistemli skleroz, poli­mio­zit, dermatomiozit, overlap sindro­mu, sharp sindromu (qarışıq birləş­dirici toxuma xəstəliyi) və ilkin biliar sirroz kimi autoimmun xəstə­liklərin diaqnostikasında istifadə olunur. Jo-1 antigenləri xüsusilə intersitisial ağciyər fibrozunda və simmetrik poliartiriti olan poli­mio­zitli xəstələrin diaqnozunda istifadə olunur. Jo-1 antigenləri pozitiv olan xəstələrdə ağciyər zədələnməsi riski daha yüksəkdir.
RNP anticisimləri isə SLE, qarışıq birləşdirici toxuma xəstəliyi, Sjögren sindromu və sklerodermiyada tapılan ENA qrupundan olan anticisimlərdir. SCL-70 anticisimləri topoizomeraza I-yə qarşı əmələ gəlir və SCL-70 antisimi pozitiv olan xəstələrin ANA boyanma  tipləri adətən ləkəli olur.
Sm (Smith) antisisimləri SLE-nin diaqnozunda istifadə olunur və SLE üçün spesifikliyi yüksəkdir. Dərman mənşəli SLE, revmatoid artrit, skle­ro­dermiya və Sjögren sindromunda da Sm anticisim pozitivliyi ola bilər.
SS-A və SS-B antisimləri Sjögren sindromu, SLE və revmotoid artritin diaqnozunda istifadə olunur. SS-B anticisiminin pozitiv olması xəstə­liyin klinikasının daha yüngül keçə biləcəyinə əsas verir. Bu xəstələrdə xüsusilə böyrək zədələnməsi çox yüngül olur və ya heç olmur

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­mi­nasiya

İstifadəsi: CREST variant sklero­der­miya xəstələrinin 80-90%-də sentro­mer anticisimləri tapılır. Həmçinin Raynaud xəstəliyində 30%, qarışıq bir­ləşdirici toxuma xəstəliyində 12%, diffuz sklerodermiya, intersi­tisial pulmonar fibroz, ilkin biliar sirroz, SLE və revmatoid artritdə isə daha az miqdarlarda müşahidə oluna bilər

Sinonim: Anti skin basement mem­brane anticore; Pemphigus antici­simi; Epidermal anticisim

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­mi­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Flüoressensiya spek­trinə əsasən pemfiqoid, pemfiqus, herpes ges­tationis (pemfiqoid) və para­neo­plastik pemfiqusun diaq­nos­tikasında istifadə olunur

Sinonim: Sperma anticisimlərı; Sper­ma autoanticisimləri; ASA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Hər iki cinsdə sonsuzluğa (dölsüzlüyə) səbəb ola bilən auto­anticimlərin araşdırılmasında istifadə olunur

Sinonim: Extractable nuclear anti­gen anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: nRNP/Sm,Sm (Smith), SS-A(Anti-Ro), Ro-52, SS-B (Anti-La ), Scl-70, PM-Scl, Jo-1, CENP B, PCNA, dsDNT, Nukleo­somlar, Histonlar, ribosomal P-Proteini, AMA-M2

İş prinsipi: Western Blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: SLE, Sjögren sindromu, proqressiv sistemli skleroz, poli­mio­zit, dermatomiozit, overlap sindro­mu, sharp sindromu (qarışıq birləş­dirici toxuma xəstəliyi) və ilkin biliar sirroz kimi autoimmun xəstə­liklərin diaqnostikasında istifadə olunur. Jo-1 antigenləri xüsusilə intersitisial ağciyər fibrozunda və simmetrik poliartiriti olan poli­mio­zitli xəstələrin diaqnozunda istifadə olunur. Jo-1 antigenləri pozitiv olan xəstələrdə ağciyər zədələnməsi riski daha yüksəkdir.
RNP anticisimləri isə SLE, qarışıq birləşdirici toxuma xəstəliyi, Sjögren sindromu və sklerodermiyada tapılan ENA qrupundan olan anticisimlərdir. SCL-70 anticisimləri topoizomeraza I-yə qarşı əmələ gəlir və SCL-70 antisimi pozitiv olan xəstələrin ANA boyanma  tipləri adətən ləkəli olur.
Sm (Smith) antisisimləri SLE-nin diaqnozunda istifadə olunur və SLE üçün spesifikliyi yüksəkdir. Dərman mənşəli SLE, revmatoid artrit, skle­ro­dermiya və Sjögren sindromunda da Sm anticisim pozitivliyi ola bilər.
SS-A və SS-B antisimləri Sjögren sindromu, SLE və revmotoid artritin diaqnozunda istifadə olunur. SS-B anticisiminin pozitiv olması xəstə­liyin klinikasının daha yüngül keçə biləcəyinə əsas verir. Bu xəstələrdə xüsusilə böyrək zədələnməsi çox yüngül olur və ya heç olmur

Sinonim: Tiroqlobulin anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:  <60 U/mL

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzin au­to­immun xəstəliklərinin qiymət­ləndi­rilməsində istifadə olunur. TPO anti­cisimləri ilə müqayisədə əhə­miyyəti azdır. Hashimito ti­roiditi, Graves xəs­təliyi, qalxa­na­bənzər vəz karsino­maları, idiopatik miksedema, per­nisioz anemiya, SLE və de-Quervain yarımkəskin ti­roiditində anti-tiro­qlobulin an­ti­cism­lərinin miqdarı ar­tır. Normal poulyasiyanın 10%-də az mirdarda yüksək ola bilər. Həmçinin ti­ro­qlobulin səviyyəsi aşağı olan xəs­tələrdə də anti-tiroqlobulin sə­viy­yə­­si­nə baxılmalıdır. Tiro­qlo­bulin anti­ci­simlərinin olması, ti­roqlo­bu­linin ölçülməsində in­ter­ferensiyaya (dəyi­şikliyə) səbəb ola bilər

Sinonim: TPO anticisimləri; Anti-Tpo

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <60 U/mL

İstifadəsi: Autoimmun tiroid xəstə­liklərinin (Xaşimoto tiroiditi, idio­pa­tik miksödem, Graves xəstəliyi və s.) təyinində istifadə olunur. Auto­im­mun tiroid xəstəliyi olan şəxslərdə, TPO konsentrasiyası xəstəliyin şid­dəti ilə düz mütənasibdir. Həmçinin digər bəzi autoimmun xəstəliklər za­manı da (Addison xəstəliyi, perni­sitoz  anemiya, I tip şəkərli diabet və s.) pozitiv nəticələr əldə oluna bilər

Sinonim: Trombosit anticisimi; An­ti-trombosit  anticisimi

Nümunə növü: EDTA-lı və ya sitratlı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi (EDTA-lı) və ya mavi (sitratlı) qapaqlı sınaq şüşə­si

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: Flow cytometry

Nümunədən imtina səbəbləri: Lax­talanma, hemoliz

Referens:  Neqativ

İstifadəsi: İmmun trombosito­peni­ya­lar zamanı trombosit antisim­lərinin təyinində istifadə olunur.

Sinonim: Purkinye hüceyrəsi si­to­plazmatik anticisimi-tip 1; PCA-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Western blot

Referens:  Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Adətən qadınlarda tapılır və yumurtalıq karsinoması, mülle­ri­an neoplazma və ya süd vəzi xər­çən­gi ilə əlaqədardır. Anti-yo pozitivliyi olan xəstələrdə ümumiyyətlə yarım kəskin serebellar ataksiya və ensefa­lomiyeloradikulopatiyalar olur. Skri­ninq test kimi istifadə olunmamalıdır (Həmçinin Bax Anti-Hu, Anti-Ri, Paraneoplastik panel)

Sinonim: Antibiotiklərə həssaslıq testi; Antimikrob həssaslıq testi

Nümunə növü: Yeni bakteriya ştam­mı

İş prinsipi: Kirby-Bauer disk diffu­ziya sistemi

İstifadəsi: Bakterial infeksiyaların müa­licəsi məqsədilə işlənəcək anti­bak­­terial preparatların seçilməsi üçün istifadə olunur

Sinonim: Antibiotiklərə həssaslıq tes­ti; Antimikrob həssaslıq testi

Nümunə növü: Yeni bakteriya ştammı

İş prinsipi:  Vitek 2 avtomatik mik­ro­bioloji sistem

İstifadəsi: Test edilən bakteriyaya qarşı antibiotik həssaslığının və MİK (mnimal inhibisiya konsentrasiyası, mikroorqanizmlərin inkişafını da­yan­dıran minimal antibiotik kon­sen­trasiyası) dəyərlərinin təyinində isti­fadə olunur. Həmçinin antibiotikin istifadəsi üçün gərəkli dozası haq­qında məlumat verir

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə saxla­nılmalı və göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 sa­at­lıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: RIA

Referens: 30-95 ng/gün

Sinonim: Antihemofiliya faktoru

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­munə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiy­mət­ləndirilməsi aparıldıqdan sonra heparin müalicəsi müayinədən 2 gün əvvəl kəsilməlidir

İş prinsipi: Kaoqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/anti­koa­qul­yant­nisbəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nümunələr

Referens: Normal aktivliyin 50-150 %-i

İstifadəsi: İrsi VIII faktorun çatış­mazlığı (hemofiliya A) X-ə bağlı keçən və qanaxmaya meyilliliklə xa­rakterizə olunan xəstəlikdir. Klinik olaraq VIII faktorun çatışmazlığı, xəs­tənin plazmasında VIII faktorun səviyyəsindən asılı olaraq, şiddətli (<1%), orta dərəcə (1-5%) və yüngül (>5%) dərəcələrə ayrılır. Həmin şəxs­­lərdə aPTT uzandığı halda, PT və TT normal olur. Həmçinin VIII faktor kəskin faza reaktantı olub, esterogenlərin istifadəsi, qaraciyər xəstəliyi, şəkərli diabet, stress halları və ya idman hərəkətlərindən sonra yüksələ bilər

Sinonim: Anti-hemofiliya faktoru B; Christmas faktoru; Autoprotrombin II

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiy­mət­ləndirmə aparıldıqdan sonra ku­madin cinsli antikoaqulyant istifadə edən xəs­tələrdə 2 həftə, heparin müa­licəsində isə 2 gün əvvəl müalicə kəsilməlidir

İş prinsipi:Kaoqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nü­munələr

Referens: Normal aktivliyin 50-150%-i

İstifadəsi: İrsi IX faktorun çatış­maz­lığı (hemofiliya B), “X” ilə əlaqəli keçən, qanaxma diatezi və plazmada IX faktor aktivliyinin az olması ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Əsa­sən kişilərdə rast gəlinir, qadınlar isə daşıyıcıdır. 1/25000 tezliyində  rast gə­linir. Bu xəstələrdə APTT uzanır, PT normal olur.  Qazanılmış IX fak­tor çatışmazlığı isə oral anti­koa­qul­yantların istifadəsi, ağır qaraciyər xəs­təliyi və K vitamini çatışmaz­lığında müşahidə oluna bilər

Sinonim: ASO; Streptolizin O an­ticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens: <200 IU/mL

İstifadəsi: Streptococcus pyogenes-ə məxsus streptolizin O-ya qarşı əmələ gələn anticisimlərdir. A qrup beta-hemolitik streptokok infeksiyalarının diaqnostika və müşahidəsində istifa­də olunur

Sinonim: A₁AT; AAT; ∞_1-Anti­trip­sin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens:

< 7 gün	100-270 mg/dL
7 gün-5 yaş	80-20 mg/dL
> 5 yaş	80-200 mg/dL

İstifadəsi: Pozitiv kəskin faza rea­gentlərindəndir. Protein elektro­fo­rezində ∞₁ lentinin böyük hissəsini təşkil edir. Həmçinin serumda ən yük­sək konsentrasiyada olan proteza inhibitorudur. Hər cür infeksiya, to­xuma nekrozu, travmalar, oral kon­tra­septivlərin istifadəsi və hamiləlik zamanı AAT səviyyəsi yüksəlir. AAT-nin  səviyyəsinin həddən artıq düş­məsi zamanı xroniki ağciyər və qaraciyər xəstəlikləri inkişaf edə bilər. Ağır dərəcəli irsi AAT çatış­mazlıqları zamanı xüsusilə uşaqlarda neonatal hepatit sindromu və infantil sirroz kimi ağır klinik mənzərələr inkişaf edə bilər. Böyüklərdə isə em­fizema və xroniki bronxit kimi  xro­niki ağciyər xəstəliklərinin inkişafına şərait yarada bilər

Sinonim: AT III; Heparin kofaktor çalışması

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nü­munələr

Referens:

< 3 ay	35-125%
>3ay	70-125%

İstifadəsi: AT III çatışmazlığı hi­per­koaquliyasiyaya səbəb olan faktor­lar­dan biridir. AT III azlığı genetik (auto­som dominant) və ya qaza­nılmış sə­bəblərlə əlaqədar ola bilər. Ağır sirroz, DIC, ağciyər emboliyası və cərrahi əməliyatlar qazanılmış səbəblərdəndir. Fərdi və ya irsi trombemboliya xəs­tə­liyi olanlarda və yetərsiz heparin müa­li­cəsi zamanı  AT III səviyyəsi təyin olunmalıdır

Sinonim: APC rezistentliyi

Nümunə növü: sitratlı plazma

Nümunə qabı: mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 ml

Nünumə alma: nümunə alındıqdan sınra plazma hemolizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: lax­talanmış, hemolizə uğramış, hepa­rinli nümunələr, qan/antikoaqulyant nisbəti düz olmayan nümunələr

Referens: APC rezistentliyi normallaşdırma əmsalı: 0.69-1.56. APC rezistentliyi normallaşdırma nisbəti/FV Leiden: 0.86-1.10

İstifadəsi: Əsasən faktor V Leiden mutasiyası ilə əlaqədar olaraq inkişaf edən APC rezistentliyinin araşdırıl­masında skrininq test kimi istifa­də­ olunur. Test iki formada aparılır və nəticə verilir. Birinci formada (APC rezistentliyi normallaşdırma əmsalı), xüsusilə kumadin istifadə edən xəs­tələrdə protein C və S miqdarı azal­dığı üçün aşağı nəticələr əldə oluna bilər. Referensdan kiçik nəticələr APC rezistentliyini və ya protein C və S miqdarının az ola biləcəyini gös­tərir. İkincisində isə (APC re­zistentliyi normallaşdırma nisbəti/FV Leiden) yalnız APC rezistentliyi qiy­mətləndirilir. Oral antikoaqul­yant­la­rın istifadəsi bu testə təsir göstərmir və referensdən kiçik nəticələr APC rezistentliyini göstərir

Sinonim: APCA; Parietal hüceyrə anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: A tip autoimmun qastritin diaqnostikasında istifadə olunur. Bu xəstələrdə pernisioz anemiya da müşahidə olunmuşdur. Bu baxımdan pernisioz anemiyanın səbəbinin araş­dırılmasında da qiy­mətli testdir. Per­nisioz anemiyası olan xəstələrin 90%-də, atrofik qas­tritli xəstələrin isə 60%-ə qə­dərində müşahidə olu­nur. Həm­çi­nin digər autoimmun xəs­təliklərdə və ailəsində pernisioz anemiyalı qohumu olanlarda APCA pozitiv ola bilər

Sinonim: Apo A; Apo A-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
<7 gün	40-105 mg/dL	40-105 mg/dL
7 gün-3 yaş	60-150 mg/dL	60-150 mg/dL
4-5 yaş	65-150 mg/dL	60-150 mg/dL
6-15 yaş	80-150 mg/dL	80-150 mg/dL
16-50 yaş	80-160 mg/dL	80-200 mg/dL
51-60 yaş	80-170 mg/dL	80-205 mg/dL
>60 yaş	80-170 mg/dL	120-220 mg/dL

İstifadəsi: HDL, xilomikronlar və VLDL-nin başlıca zülal kompo­nen­tidir. Koronar ürək xəstəliyi riskinin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Abetalipoproteinemiya, irsi hi­po­alfalipopro­teinemiyalar, lipo­pro­tein lipaza kofaktor (Apo C-II) çatış­mazlığı, fish-eye disease, hiper­triq­li­seridemiya, kontrolsuz diabet, hepa­to­sellular xəstəliklər, xolestaz, nef­ro­tik sindrom, xro­niki böyrək çatış­mazlığı və siqaret çəkmək serumda Apo A-1 səviyyəsində azalmaya sə­bəb olur. Apo A-1-in azlığı erkən ko­ronar ürək xəstəliyi ba­xımından risklidir

Sinonim: Apo A; Apo A-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
<7 gün	40-105 mg/dL	40-105 mg/dL
7 gün-3 yaş	60-150 mg/dL	60-150 mg/dL
4-5 yaş	65-150 mg/dL	60-150 mg/dL
6-15 yaş	80-150 mg/dL	80-150 mg/dL
16-50 yaş	80-160 mg/dL	80-200 mg/dL
51-60 yaş	80-170 mg/dL	80-205 mg/dL
>60 yaş	80-170 mg/dL	120-220 mg/dL

İstifadəsi: HDL, xilomikronlar və VLDL-nin başlıca zülal kompo­nen­tidir. Koronar ürək xəstəliyi riskinin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Abetalipoproteinemiya, irsi hi­po­alfalipopro­teinemiyalar, lipo­pro­tein lipaza kofaktor (Apo C-II) çatış­mazlığı, fish-eye disease, hiper­triq­li­seridemiya, kontrolsuz diabet, hepa­to­sellular xəstəliklər, xolestaz, nef­ro­tik sindrom, xro­niki böyrək çatış­mazlığı və siqaret çəkmək serumda Apo A-1 səviyyəsində azalmaya sə­bəb olur. Apo A-1-in azlığı erkən ko­ronar ürək xəstəliyi ba­xımından risklidir

Sinonim: Apo B; Apoprotein B

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunə alın­ması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. Pasiyent nümunə ver­məz­dən 12-16 saat əvvəl gimnastika ilə məşğul olmamalıdır; 5 dəqiqə isti­rahət etdik­dən sonra nümunənin alın­ması daha məq­sədəuyğundur. Nümu­nə xəstənin uzanmış vəziyyətində alınarsa yalançı aşağı nəticələr əldə oluna bilər. Həm­çinin nümunə alınarkən turna mümkün qədər az saxlanılmalıdır

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
<5 yaş	25-75 mg/dL	25-75 mg/dL
>5 yaş	40-120 mg/dL	40-115 mg/dL

İstifadəsi: LDL-in başlıca zülal kom­ponentidir. Koronar ürək xəs­tə­liyi və enmə riskinin qiymətləndi­ril­məsiondə istifadə olunur. Apo A-1/Apo B nis­bəti hiperbetalipoproteinemiyanın tə­yi­nində istifadə olunur. Hiper­lipo­pro­teinemiya IIa, IIb, IV və V tiplər, erkən koronar ürək xəstəliyi, diabet, hipertiroidizim, nefrotik sinrom, böy­rək çatışmazlığı, qaraciyər xəstəlikləri, Cushing sindromu, porfiriya, hami­ləlik, və anoreksiya nervosa zamanı serumda Apo B səviyyəsi artır, I tip hiperlipoproteinemiya, hipertiroidizm, malnutrisiya, malabsorbsiya, xroniki anemiyalar, Reye sindromu, kəskin stres, xroniki ağciyər xəstəlikləri, mieloma və arıqlama zamanı Apo B səviyyəsi azalır

Sinonim: Apo A; Apo A-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
<7 gün	40-105 mg/dL	40-105 mg/dL
7 gün-3 yaş	60-150 mg/dL	60-150 mg/dL
4-5 yaş	65-150 mg/dL	60-150 mg/dL
6-15 yaş	80-150 mg/dL	80-150 mg/dL
16-50 yaş	80-160 mg/dL	80-200 mg/dL
51-60 yaş	80-170 mg/dL	80-205 mg/dL
>60 yaş	80-170 mg/dL	120-220 mg/dL

İstifadəsi: HDL, xilomikronlar və VLDL-nin başlıca zülal kompo­nen­tidir. Koronar ürək xəstəliyi riskinin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Abetalipoproteinemiya, irsi hi­po­alfalipopro­teinemiyalar, lipo­pro­tein lipaza kofaktor (Apo C-II) çatış­mazlığı, fish-eye disease, hiper­triq­li­seridemiya, kontrolsuz diabet, hepa­to­sellular xəstəliklər, xolestaz, nef­ro­tik sindrom, xro­niki böyrək çatış­mazlığı və siqaret çəkmək serumda Apo A-1 səviyyəsində azalmaya sə­bəb olur. Apo A-1-in azlığı erkən ko­ronar ürək xəstəliyi ba­xımından risklidir

Sinonim: Apo B; Apoprotein B

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunə alın­ması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. Pasiyent nümunə ver­məz­dən 12-16 saat əvvəl gimnastika ilə məşğul olmamalıdır; 5 dəqiqə isti­rahət etdik­dən sonra nümunənin alın­ması daha məq­sədəuyğundur. Nümu­nə xəstənin uzanmış vəziyyətində alınarsa yalançı aşağı nəticələr əldə oluna bilər. Həm­çinin nümunə alınarkən turna mümkün qədər az saxlanılmalıdır

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
<5 yaş	25-75 mg/dL	25-75 mg/dL
>5 yaş	40-120 mg/dL	40-115 mg/dL

İstifadəsi: LDL-in başlıca zülal kom­ponentidir. Koronar ürək xəs­tə­liyi və enmə riskinin qiymətləndi­ril­məsiondə istifadə olunur. Apo A-1/Apo B nis­bəti hiperbetalipoproteinemiyanın tə­yi­nində istifadə olunur. Hiper­lipo­pro­teinemiya IIa, IIb, IV və V tiplər, erkən koronar ürək xəstəliyi, diabet, hipertiroidizim, nefrotik sinrom, böy­rək çatışmazlığı, qaraciyər xəstəlikləri, Cushing sindromu, porfiriya, hami­ləlik, və anoreksiya nervosa zamanı serumda Apo B səviyyəsi artır, I tip hiperlipoproteinemiya, hipertiroidizm, malnutrisiya, malabsorbsiya, xroniki anemiyalar, Reye sindromu, kəskin stres, xroniki ağciyər xəstəlikləri, mieloma və arıqlama zamanı Apo B səviyyəsi azalır

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: PZR

Referens:  Normal genotip e3/e3

İstifadəsi: Apo E genotipləri III tip hi­per­lipoproteinemiya və erkən koronar ürək xəstəliyinin inkişafı ilə əlaqə­dar­dır. Həmçinin e4 allelinin varlığı Alzheimer xəsəliyi üçün əhəmiyyətli risk faktorudur

Sinonim: Apo B; Apoprotein B

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunə alın­ması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. Pasiyent nümunə ver­məz­dən 12-16 saat əvvəl gimnastika ilə məşğul olmamalıdır; 5 dəqiqə isti­rahət etdik­dən sonra nümunənin alın­ması daha məq­sədəuyğundur. Nümu­nə xəstənin uzanmış vəziyyətində alınarsa yalançı aşağı nəticələr əldə oluna bilər. Həm­çinin nümunə alınarkən turna mümkün qədər az saxlanılmalıdır

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
<5 yaş	25-75 mg/dL	25-75 mg/dL
>5 yaş	40-120 mg/dL	40-115 mg/dL

İstifadəsi: LDL-in başlıca zülal kom­ponentidir. Koronar ürək xəs­tə­liyi və enmə riskinin qiymətləndi­ril­məsiondə istifadə olunur. Apo A-1/Apo B nis­bəti hiperbetalipoproteinemiyanın tə­yi­nində istifadə olunur. Hiper­lipo­pro­teinemiya IIa, IIb, IV və V tiplər, erkən koronar ürək xəstəliyi, diabet, hipertiroidizim, nefrotik sinrom, böy­rək çatışmazlığı, qaraciyər xəstəlikləri, Cushing sindromu, porfiriya, hami­ləlik, və anoreksiya nervosa zamanı serumda Apo B səviyyəsi artır, I tip hiperlipoproteinemiya, hipertiroidizm, malnutrisiya, malabsorbsiya, xroniki anemiyalar, Reye sindromu, kəskin stres, xroniki ağciyər xəstəlikləri, mieloma və arıqlama zamanı Apo B səviyyəsi azalır

Sinonim: aPTT, Parsial trombo­plas­tin zamanı, PTT

Nümunə növü: sitratlı plazma

Nümunə qabı: mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μl

Nümunənin alınma qaydası: nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan tez ayrılmalı və so­yuq şəraitdə göndərilməlidir. Xəstənin hazırlanması: Xəstə he­parin qəbul edirsə növbəti dozadan 1 saat əvvəl nümunə alınmalıdır. He­parin vurulan qoldan qan alınma­malıdır.

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Lax­talanmış, hemolizli, heparinli nümu­nələr, uyğun olmayan qan/anti-koauqulyant nisbəti

Referens: 25-36 san

İstifadəsi: Daxili (intrensek) laxta­lanma sisteminin qiymətləndirilməsi, heparin müalicəsinin nəzarətdə sax­lanılması, A və B hemofiliyanın skri­ninqi, II, V, VIII, IX, X, XI və XII faktorların kongenital çatışmazlıq­la­rının skrininqi, DIC, disfibrino­ge­ne­miya, qaraciyər çatışmazlığı, dövr edən anti-koaqulyantlar və K vita­mini çatışmazlığının qiymətləndiril­məsində istifadə olunur

Sinonim: ARA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

İstifadəsi: IgA tipli retukulyar anti­cisimlər araşdırılır. Dermatitis herpe­tiformis xəstələrinin 25%-də, celiac sprue xəstələrinin isə 60%-də anti­retikulyar anticisimlər tapılır

Sinonim: Tbc mikobakteriyalarının tədqiqi; turşuya davamlı bakte­ri­ya­ların tədqiqi

Nümunə növü: Bəlğəm, bron­xo­alveolyar lavaj mayesi, mədə şirəsi, sidik, BOM, plevra, perikard, assit və oynaq mayesi kimi orqanizm ma­ye­ləri, toxuma nümunələri, qan, sü­mük iliyi, abses, nəcis

Nümunə qabı: Burğulu qapaqlı qab

Nümunə miqdarı: Bəlğəm (10 mL), sidik (2 mL), orqanizm mayeləri (10-15 mL), BOM (2 mL)

İş prinsipi: Mikroskopik

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­­­mu­nənin lazımi miqdarda olma­ması, bəlğəm əvəzinə ağız suyu verilməsi

Referens: Neqativ
(+1) Pozitiv: Hər 100 görüş sahəsində 1-9 çöp
(+2) Pozitiv: Hər 10 görüş sahəsində 1-9 çöp
(+3) Pozitiv: Hər görüş sahəsində
1-9 çöp
(+4) Pozitiv: Hər görüş sahəsində
> 9 çöp

İstifadəsi:Vərəm çöplərinin mikro­sko­pik olaraq təyinində istifadə olu­nur. Və­­rəm çöplərinin tapılması üçün nü­mu­­nədə 5000-10000 çöp/mL olma­lıdır

Sinonim: As

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, saç

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə sax­lanmalı və göndərilməlidir. 6N HCl, asetat turşusu və ya bor turşusu üzə­rinə yığılan sidik nümunələri də qə­bul edilir

Nümunə miqdarı: 5 mL (sidik), 10 q saç

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin həcmi bildirilməlidir

İş prinsipi: AAS

Referens:

Sidik	5-50 μg/gün
Saç	<1 μg/saç

Sinonim: As

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, saç

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə sax­lanmalı və göndərilməlidir. 6N HCl, asetat turşusu və ya bor turşusu üzə­rinə yığılan sidik nümunələri də qə­bul edilir

Nümunə miqdarı: 5 mL (sidik), 10 q saç

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin həcmi bildirilməlidir

İş prinsipi: AAS

Referens:

Sidik	5-50 μg/gün
Saç	<1 μg/saç

İstifadəsi: Kəskin və ya xroniki ar­sen zəhərlənmələrinin diaqnozunda istifadə olunur

Sinonim: Sperma anticisimlərı; Sper­ma autoanticisimləri; ASA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Hər iki cinsdə sonsuzluğa (dölsüzlüyə) səbəb ola bilən auto­anticimlərin araşdırılmasında istifadə olunur

Sinonim: Asetilsalisil turşusu; ASA; Salisil turşusu

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Fermentativ

Referens:

Analgetik konsentrasiya	30-100 μg/mL
İltihab əleyhinə konsentrasiya	150-300 μg/mL
Toksik konsentrasiya	>300 μg/mL

İstifadəsi: Dərman səviyyəsinin mü­şa­hidəsində istifadə olunur

Sinonim: Parasetamol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Xəs­tənin ən son qəbul etdiyi dərmanın vaxtı və dozası bildirilməlidir

İş prinsipi: Fermentativ

Referens:

Terapevtik konsentrasiya	10-30 μg/mL
Toksik konsantrasiya	>200 μg/mL (dərman qəbulundan 4 saat sonra)
	>100 μg/mL (dərman qəbulundan 8 saat sonra)
	>50 μg/mL (dərman qəbulundan 12 saat sonra)

İstifadəsi: Dərman səviyyəsinin müşahidəsində istifadə olunur

Sinonim: Asetilsalisil turşusu; ASA; Salisil turşusu

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Fermentativ

Referens:

Analgetik konsentrasiya	30-100 μg/mL
İltihab əleyhinə konsentrasiya	150-300 μg/mL
Toksik konsentrasiya	>300 μg/mL

İstifadəsi: Dərman səviyyəsinin mü­şa­hidəsində istifadə olunur

Sinonim: AChR

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: Radio receptor assay

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <0.5 nmol/L

İstifadəsi: Myasteniya Gravis-in di­aq­nozunda istifadə olunur. Myas­te­niya Gravis-in generalizə olunmuş və okulyar formalarının, xəstəliyin remis­siyasının və immunsupressiv müa­licənin müşahidəsi üçün əhə­miy­yətlidir. Bununla bərabər xəstəliyin şiddətinin qiymətləndirilməsində is­ti­fadə olun­mur. Həmçinin timoma, amiotrofik lateral skleroz və auto­im­mun qaraciyər xəstəliklərində də AChR səviyyəsi yüksək ola bilər

Nümunə növü: yeni doğulmuşların skrininq kartına hopdurulmuş qan nümunəsi

Nümunə miqdarı: Kart üzərinə hop­durulmuş minimum 2 işarəli sahə

Lazımi məlumatlar: Xəstənin ümu­mi vəziyyəti haqqında ətraflı məlu­mat

İş prinsipi: Elektrosprey tandem mass spektrometriya. (ESI-MS/MS)

Nümunədən imtina səbəbləri: Skri­ninq kartındakı işarəli sahəyə üst-üs­tə qan hopdurulması, karta həm ön, həm də arxa tərəfdən qan hopdu­rulması, qanın kartın arxa səthinə keçməməsi

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Yağ turşusu oksidləş­mə­si­nin defektləri və bəzi üzvi asidu­ri­ya­ların diaqnostikasında istifadə olu­nur

Sinonim: Askorbin turşusu

Nümunə növü: Çökdürülmüş plaz­ma (nümunə göndərmək üçün labo­ratoriya ilə əlaqə saxlayın)

Nümunə qabı: Bənövşəyi/yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üşün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. Həmçinin son 24 saatda vitamin istifadə olunma­malıdır

İş prinsipi: HPLC

Referens: 0.5-1.8 mg/dL

İstifadəsi: C vitamini çatışmazlığı və artıqlığının qiymətlərni­diril­mə­sin­də istifadə olunur. Vitamin C neyro­peptidlər, adrenal kortikal steroid hormonlar, tropokollagen-kollagen çev­rilməsi və tirozin və fol meto­bolizmasında rol oynayır

Sinonim: ASMA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Xroniki aktiv hepatitin sə­bəbinin araşdırılmasında istifadə olu­nur. Yüksək titrdə pozitivlik (>1/80) xroniki aktiv autoimmun hepatitdən, aşağı titrdə pozitivlik isə (<1/80) ilkin biliar sirroz, virus he­pa­titi və ya xroniki alkaqol hepa­ti­tin­dən şübhələnməyə əsas verir. Həm­çinin EBV infeksiyaları, bədxassəli melanoma, süd vəzi və yumurtalıq karsinomaları, öd kisəsi obstruk­si­yaları və normal populyasiyada da ASMA pozitivliyinə rast gəlinə bilər

Sinonim: ASO; Streptolizin O an­ticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens: <200 IU/mL

İstifadəsi: Streptococcus pyogenes-ə məxsus streptolizin O-ya qarşı əmələ gələn anticisimlərdir. A qrup beta-hemolitik streptokok infeksiyalarının diaqnostika və müşahidəsində istifa­də olunur

Nümunə növü: Heparinli plazma, birdəfəlik sidik, BOM. Xəstənin həkimi tərəfindən doldurulmuş anket forması və ya xəstənin anamnezi nümunə ilə bərabər göndərilməlidir

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi (plazma), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: Plazma 1 mL, Sidik 5 mL, BOM 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Plaz­ma nümunəsi böyüklər və uşaqlarda 12 saatlıq, körpələrdə isə ən az 4 saatlıq aclıqdan sonra alınmalıdır. Nü­munədə hemoliz və fibrin olma­malıdır. Nümunələr dondurularaq sax­lanılmalı və mütləq soyuq şə­raitdə göndərilməlidir. Birdəfəlik sidik dondurularaq saxlanılmalı və soyuq mühitdə göndərilməlidir. 6N HCl və ya bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir

İş prinsipi: HPLC

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­mu­nənin hemolizə uğraması, fibrinli olması və laboratoriyaya soyuq şə­raitdə göndərilməməsi

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Aminturşu patolo­giya­la­rının təyini və müşahidəsində isti­fadə olunur

Sinonim: AST; SGOT; Serum glu­tamik oksaloasetik transminaz

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Sperktrofotometrik, ki­netik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

Referens:

<7 gün	25-75 IU/L
7 yaş-1yaş	15-60 IU/L
2-12 yaş	15-50 IU/L
13-15 yaş	10-45 IU/L
16-60 yaş	10-42 IU/L
>60 yaş	12-50 IU/L

İstifadəsi: Orqanizmin bütün toxu­ma­larında olsa da, qaraciyər, ürək və sklet əzələsində daha çox toplanır. Hər hansı bir səbəbdən qaraciyər hü­cey­rəsinin zədələnməsi və ya dağıl­ması, xolestatik və obstruktiv sarılıq, xroniki hepatilər, infeksion monu­nukleoz, ürək və ya sklet əzələsinin nek­roz və ya travması,  həmçinin iltihabi xəstəlikləri, kəskin miokard infaktı, ağır idman, ürək çatış­maz­lı­ğı, ağır dərəcəli yanıqlar, hipoti­ro­idizm, bağırsaq obstruksiyaları, bəd­xassəli hipertermiya və talasemiya ma­jor zamanı serumda  AST səviy­yəsi artır

Nümunə növü: Heparinli plazma, birdəfəlik sidik, BOM. Xəstənin həkimi tərəfindən doldurulmuş anket forması və ya xəstənin anamnezi nümunə ilə bərabər göndərilməlidir

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi (plazma), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: Plazma 1 mL, Sidik 5 mL, BOM 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Plaz­ma nümunəsi böyüklər və uşaqlarda 12 saatlıq, körpələrdə isə ən az 4 saatlıq aclıqdan sonra alınmalıdır. Nü­munədə hemoliz və fibrin olma­malıdır. Nümunələr dondurularaq sax­lanılmalı və mütləq soyuq şə­raitdə göndərilməlidir. Birdəfəlik sidik dondurularaq saxlanılmalı və soyuq mühitdə göndərilməlidir. 6N HCl və ya bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir

İş prinsipi: HPLC

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­mu­nənin hemolizə uğraması, fibrinli olması və laboratoriyaya soyuq şə­raitdə göndərilməməsi

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Aminturşu patolo­giya­la­rının təyini və müşahidəsində isti­fadə olunur

Sinonim: AST; SGOT; Serum glu­tamik oksaloasetik transminaz

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Sperktrofotometrik, ki­netik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

Referens:

<7 gün	25-75 IU/L
7 yaş-1yaş	15-60 IU/L
2-12 yaş	15-50 IU/L
13-15 yaş	10-45 IU/L
16-60 yaş	10-42 IU/L
>60 yaş	12-50 IU/L

İstifadəsi: Orqanizmin bütün toxu­ma­larında olsa da, qaraciyər, ürək və sklet əzələsində daha çox toplanır. Hər hansı bir səbəbdən qaraciyər hü­cey­rəsinin zədələnməsi və ya dağıl­ması, xolestatik və obstruktiv sarılıq, xroniki hepatilər, infeksion monu­nukleoz, ürək və ya sklet əzələsinin nek­roz və ya travması,  həmçinin iltihabi xəstəlikləri, kəskin miokard infaktı, ağır idman, ürək çatış­maz­lı­ğı, ağır dərəcəli yanıqlar, hipoti­ro­idizm, bağırsaq obstruksiyaları, bəd­xassəli hipertermiya və talasemiya ma­jor zamanı serumda  AST səviy­yəsi artır

Sinonim: AT III; Heparin kofaktor çalışması

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nü­munələr

Referens:

< 3 ay	35-125%
>3ay	70-125%

İstifadəsi: AT III çatışmazlığı hi­per­koaquliyasiyaya səbəb olan faktor­lar­dan biridir. AT III azlığı genetik (auto­som dominant) və ya qaza­nılmış sə­bəblərlə əlaqədar ola bilər. Ağır sirroz, DIC, ağciyər emboliyası və cərrahi əməliyatlar qazanılmış səbəblərdəndir. Fərdi və ya irsi trombemboliya xəs­tə­liyi olanlarda və yetərsiz heparin müa­li­cəsi zamanı  AT III səviyyəsi təyin olunmalıdır

Sinonim: SLA/LP (Soluble liver anti­gen/liver-pancreas antigen), LKM-1 (Liver-kidney microsomes; cyto­chro­me P450 II D6), LC-1 (Cytosolic liver antigen type 1; formiminotransferase-cylodeaminase), AMA-M2 (pyruvate-dehydrogenase-complex)

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə soyuq şəraitdə saxlanılmalı və göndərilməlidir

İş prinsipi: Western Blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Qaraciyərin autoimmun xəstəlikləri, autoimmun hepatit, bi­rin­cili biliar sirroz və birincili skle­rozlaşan xolangit. Bu proseslərin dif­ferensiasiyasında autoanticisimlər is­ti­fadə olunur. Anti-SLA/LP tək ba­şı­na və ya digər anticisimlərlə birlikdə istifadə oluna bilər. Faktların 30%-də tapılsa da prediktiv dəyəri 100%-ə yaxındır. Üstəlik SLA/LP an­ticisimlərinin hepatit C və digər vi­ral hepatit mənşəli yalançı pozi­tivliyinə rast gəlinmir. LKM-1 an­ticisimləri isə bütün autoimmun hepatitlərin təxminən 1%-də tapılır. LKM-1 anticisimləri nisbətən tez-tez rast gəlindiyi üçün uşaqlarda daha əhəmiyyətlidir. AMA-M2 titrinin yük­səlməsi isə birincili biliar sirroz üçün xarakterikdir. Bu faktların 96%-də AMA-M2 tapılır. Həmçinin ümumiyyətlə aşağı titrdə olsa da di­gər xroniki qaraciyər xəstəlikləri və proqressiv sistemli sklerozda da AMA-M2 anticisimlərinə rast gəli­nir

Sinonim: Stuart faktoru; auto­pro­trombin C; autoprotrombin III

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiy­mətləndirilmə aparıldıqdan sonra ku­madin cinsli antikoaqulyant istifadə edən xəstələrdə 2 həftə, heparin müa­li­cə­sində isə 2 gün əvvəl müa­licə kəsilməlidir

İş prinsipi:Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqul­yant­nisbəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nümunələr

Referens: Normal aktivliyin 50-150%-i

İstifadəsi: İrsi X faktor çatışmazlığı olan xəstələrdə PT və APTT uzanmış, TT isə normaldır. X faktor çatışmazlığı autosom resessiv keçir. Qazanılmış X faktor çatışmazlığı isə birincili amiloidoz ilə əlaqədardır. Bundan başqa, oral antikoaqul­yant­ların istifadəsi və K vitamini çatış­maz­lığında da X faktorun miqdarı azalır

Sinonim: Autoprotrombin I; Pro­kon­vertin; Stabil faktor 

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­munə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiymət­ləndirilməsi aparıldıqdan son­ra ku­ma­din cinsli antikoaqulyant istifadə edən xəs­tələrdə 2 həftə, heparin müali­cə­sin­də isə 2 gün əvvəl müalicə kəsilmə­lidir

İş prinsipi: Kaoqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nümunələr

Referens: Normal aktivliyin 50-150%-i

İstifadəsi: VII faktorun çatışmazlığı, nadir rast gəlinən, autosom resessiv keçən irsi xəstəlikdir. Xəstəlik olan şəxslərdə PT uzanır, APTT isə nor­mal olur. Klinik qanaxmanın şiddəti VII faktorun aktivlik səviyyəsi ilə əla­qə­dardır. Qaraciyər xəstəliyi və K vita­mini çatışmaznığının differen­siasi­ya­sındada istifadə olunur. Pa­renximal qaraciyər xəstəliklərində V faktor və K vitaminindən asılı sintez olunan lax­ta­lanma faktorları (II, VII, IX və X) azal­dığı halda, K vitamini çatış­maz­lığında V faktor normal, di­gər faktor səviyyələri isə aşağı olur. Bu məqsədlə V və VII faktorların ak­tivliyi təyin oluna bilər. Oral kon­traseptiv istifadə edən qadınların plazmaları 4^oC-də sax­lanıldıqda VII faktorun aktivliyində 10 dəfəyə qə­dər artım müşahidə oluna bilər. Həm­çinin VII faktorun aktiv­liyinin artması miokard infarktı riskini də artırır. Oral antikoaqulyantların is­tifadəsi, ağır qaraciyər xəstəliyi və K vitamini çatışmazlığı hallarında isə VII faktorun səviyyəsində azalmalar mü­şahidə oluna bilər

Sinonim: Anti-hemofiliya faktoru B; Christmas faktoru; Autoprotrombin II

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiy­mət­ləndirmə aparıldıqdan sonra ku­madin cinsli antikoaqulyant istifadə edən xəs­tələrdə 2 həftə, heparin müa­licəsində isə 2 gün əvvəl müalicə kəsilməlidir

İş prinsipi:Kaoqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nü­munələr

Referens: Normal aktivliyin 50-150%-i

İstifadəsi: İrsi IX faktorun çatış­maz­lığı (hemofiliya B), “X” ilə əlaqəli keçən, qanaxma diatezi və plazmada IX faktor aktivliyinin az olması ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Əsa­sən kişilərdə rast gəlinir, qadınlar isə daşıyıcıdır. 1/25000 tezliyində  rast gə­linir. Bu xəstələrdə APTT uzanır, PT normal olur.  Qazanılmış IX fak­tor çatışmazlığı isə oral anti­koa­qul­yantların istifadəsi, ağır qaraciyər xəs­təliyi və K vitamini çatışmaz­lığında müşahidə oluna bilər

Sinonim: Stuart faktoru; auto­pro­trombin C; autoprotrombin III

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiy­mətləndirilmə aparıldıqdan sonra ku­madin cinsli antikoaqulyant istifadə edən xəstələrdə 2 həftə, heparin müa­li­cə­sində isə 2 gün əvvəl müa­licə kəsilməlidir

İş prinsipi:Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqul­yant­nisbəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nümunələr

Referens: Normal aktivliyin 50-150%-i

İstifadəsi: İrsi X faktor çatışmazlığı olan xəstələrdə PT və APTT uzanmış, TT isə normaldır. X faktor çatışmazlığı autosom resessiv keçir. Qazanılmış X faktor çatışmazlığı isə birincili amiloidoz ilə əlaqədardır. Bundan başqa, oral antikoaqul­yant­ların istifadəsi və K vitamini çatış­maz­lığında da X faktorun miqdarı azalır

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Sinonim: Nanizm (karlik); FGFR3 gen analizi

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

 

Nümunə miqdarı: 5ml

Lazımi məlumatlar: Ailə ağacı və ətraflı ailə məlumatları

İş prinsipi: PZR-REA

Nümunədən imtina səbəbləri: lax­ta­lanmış, hemoliz baş vermiş nümu­nələr

Referens:

N/N	= Homoziqot normal
Mt/N	= Heteroziqot
Mt/Mt	= Homoziqot mutant

İstifadəsi: ACH, sümük və qığırdaq toxumalarının inkişaf pozğunluğu ilə xarakterizə olunur, bəzən fatal nəti­cələnir. Diaqnozu klinik və radioloji məlumatlara əsasən təyin edilir və diaqnostikada yanılma ehtimalı az­dır. Qısa ətraflar, qabarıq alın, çökük burun kökü və genu varum (tibia va­rum) bunun üçün xarakterikdir. Xəs­tə­liyə böyümə faktoru genlərindən bi­ri olan FGFR3-də əmələ gələn və xəstələrin təxminən 95%-də müşa­hi­də olunan mutasiya səbəb olur. Ha­miləlik müddətində aparılan ultraso­noqrafik müayinələr zamanı dölün aşağı ətrafının qısa olması, çökəlmiş burun kökü və fəqərə cismi, makro­sefaliya kimi deformasiyaların və əla­mətlərin müşahidə olunması ACH şübhəsi yaradlr)

Sinonim: Ağ qan hüceyrələrinin sayı; WBC

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı:1mL

İş prinsipi: Hüceyrə sayımı

Referens:

Yenidoğulmuş	9.0-30.0 K/mm3
<1 ay	9.4-34.0 K/mm3
2-12 ay	5.0-19.5 K/mm3
1-3 yaş	6.0-17.5 K/mm3
4-5 yaş	5.5-15.5 K/mm3
6-15 yaş	4.5-13.5 K/mm3
>15 yaş	4.5-11.0 K/mm3

İstifadəsi: Qandakı ağ qan hüceyrə­lərinin sayının qiymətlən­diril­mə­sin­də istifadə olunur

Sinonim: Qarayara törədicisinin kul­turası

Nümunə növü: kultivasiya üçün ma­terial

İş prinsipi: qidalı mühitlərə kulti­vasiya

İstifadəsi: Kultivasiya olunan mate­rialda qara yara törədicisinin- Ba­cillus anthracis-in varlığının təyi­nində istifadə olunur

Sinonim:  Vərəm törədicilərinin kul­ti­va­siyası

Nümunə növü:  Bəlğəm, bronxoal­velyar lavaj mayesi, mədə şirəsi, sidik, BOM, plevra, perikard, assit və oynaq mayesi kimi orqanizm mayeləri, toxuma nümunələri, qan, sümük iliyi, abses və nəcis

Nümunə qabı: Steril, burğulu qapaqlı qab

Nümunə miqdarı: Bəlğəm (10 mL), sidik (2 mL), orqanizm mayeləri (10-15 mL), BOM (2 mL), qan (4 mL)

Tip idenfikasiyası: PCR-RFLP, lazım gəldikdə Bactec-NAP

Nümunənin alınma qaydası :Bəlğəm: qarqara və s. kimi təmizlik proseduralarına ehtiyac yoxdur. Sə­hər çağı alınan bəlğəm məslə­hətdir, lakin vacib deyil.
Ac qarına mədə şirəsi: Əgər müm­künsə xəstə bir gecə xəstəxanada ya­tırıldırdan sonra, heç bir şey yemə­dən və yataqdan qalxmazdan əvvəl, səhər erkən saatlarda alınmalıdır.
Sidik: Səhər erkən saatlarda ən az 40 mL sidik və ya səhər sidiyinin ha­mısı götürülməlidir. Digər vaxtlarda alınan sidik nümunələri əlverişli hesab olunmur. Sidik götürülməzdən əvvəl genital nahiyənin təmizlənməsi məsləhət olunur.
Orqanizm mayeləri: aspirasion və ya cərrahi üsullarla alınmalıdır

İş prinsipi: BACTEC və Löwenstein Jansen birlikdə işlənilir

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­mu­­nənin uyğun olmayan qabda top­lan­ması, miqdarının kifayət qədər ol­maması, bəlğəm əvəzinə ağız suyu verilməsi

İstifadəsi: Mikobakteriyaların sürətli kultivasiya üsulu ilə izoliyasiyası üçün istifadə olunur. İnkişaf müddəti 3-21 gündür (orta hesabla 12 gün). Bak­teriyanın çoxaldılması, daha sonra tip təyini və rezistentlik testlə­rinin icrası baxımından Mycobac­te­rium kultura­sının alınması əhəmiy­yətlidir

Sinonim: Qida analizi

Nümunə növü: Qida nümunəsi

Nümunə qabı: Steril burğulu qa­paqlı qab

Nümunə miqdarı: 100 g

İş prinsipi: qidalı mühitlərə kulti­vasiya

İstifadəsi: Qidalarda xəstəlik və ya zəhərlənməyə səbəb ola bilən bakte­riyaların tədqiqi

Sinonim: Su analizi

Nümunə növü: Su nümunəsi

Nümunə qabı: Steril, burğulu qa­paqlı qab

Nümunə miqdarı: 100 mL

İş prinsipi: Filtrli-çoxqatlı membran boru metodu

İstifadəsi: Su nümunəsində gigi­ye­nik indikator bakteriyaların axta­rılması

Sinonim: Bence-Jones proteini

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: Elektroforez

İstifadəsi: Analizlə sidiklə ifraz olu­nan Lambda və Kappa yüngül zən­ci­rinin varlığı qiymətləndirilir. Xü­su­silə multiple myelomanın qiymətlən­dirilməsində istigadə olunur. Ami­loidoz, Fanconi sindromu və Wal­denström makroqlobulinemiyası za­manı da sidiklə ifraz olunan yünül zəncirin miqdarı artır

Sinonim: β2GP1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­munə soyuq şəraitdə saxlanılmalıdır

İş prinsipi: ELISA

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: β2GP1 antifosfolipid an­ticisimlərinin birləşdiyi kofaktordur. Buna görə də, anti-kardiolipin və ya anti-fosfotidilserin anticisimlərinin ne­qativ və ya yalnız bir anticisimin aşağı titrdə pozitiv olmasına baxma­yaraq, klinik təzahürlərin qüvvətli olduğu vəziyyətlərdə β2GP1 anti­ci­simləri antifosfolipid sindromlarının diaqnozunu dəqiqləşdirmək üçün is­tifadə oluna bilər. Həmçinin sifilis və digər infeksiyalar, anti-ds DNT po­zitivliyi kimi bəzi hallar antikar­diolipin anticisimlərinin səviyyə­sində yalançı pozitivliyə səbəb ola bilər. β2GP1 anticisimləri yalançı pozitivliklərin təyinində də  anti-kar­diolipin  və ya anti-fosfatidilserinlərə nisbətən daha spesifik testdir (Həm­çinin Bax Anti-kardiolipin və anti-fosfatidilserin anticisimləri)

Sinonim: β₂M; Timotaksin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.6-3.8 mg/L

İstifadəsi: İltihab, autoimmun xəs­tlə­­liklər, limfa vəzilərinin bədxassəli şişləri (Məs. multiple myleoma) və vi­rus infeksiyalarında serumda β₂M səviyyəsi arta bilər. Xüsusilə, mul­tiple myelomada proqnostik əhə­miy­yətə malikdir. 4 mg/L-dən yüksək nəticələr mənfi proqnozu bildirir. Həmçinin tubulyar funksiya poz­ğunluğu olan xəstələrdə serumda β₂M miqdarı azalır, sidikdə β₂M miq­darı yüksək olur

Nümunə növü: BOM

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: MEIA

Referens: <2.4 mg/L

İstifadəsi: Mərkəzi sinir sistemini əhatə edən kəskin leykoz və limfo­malarda BOM-da β₂M arta bilər. Eyni zamanda serumdakı səviyyə­si­nin də təyin olunması daha məqsə­dəuyğundur

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, Bir­dəfəlik sidik

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Si­diyin pH-ı <6.0 olarsa üzərinə 1M NaOH əlavə edilərək β₂M-nin sta­billiyi qorunmalıdır. Soyuq şəraitdə saxlanılmalıdır. 24 saatlıq sidik nü­mu­nələrinin götürülməsi daha əlve­riş­lidir. Sidik nümunələri menstu­ra­siya dövründə götürülməməlidir, 24 saatlıq sidiyin həcmi bildirilməlidir

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: pH-ı <6.0 olan sidik nümunələri

Referens: 0.02-0.25 mg/L

İstifadəsi: Normal insanlarda β₂M sabit sürətlə sintez olunur. Sonra böy­rəklərdə öncə filtirasiya olunur və ardınca reabsorbsiya edilir. Son olaraq β₂M proksimal tubulyar hü­ceyrələrdə katabolizmə uğrayır. Nor­mal halda sidikdə β₂M-in miqdarı çox az olur, lakin dərman, müxtəlif xəstəliklər, ağır metallar və s. səbəb­lərdən proksimal tubulyar hüceyrə zədələnməsi baş verdikdə sidiklə β₂M-in ifrazı artır. Bu baxımdan böy­rəklərin tubulyar funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA / MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	2 mIU/mL
	>12 yaş	6 mIU/mL
Kişi	<2 mIU/mL

İstifadəsi: Hamiləliyin təyini, ekto­pik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik süb­həsinin qiymətləndirilməsi və in vitro fertilizasiya xəstələrinin müşa­hidəsində istifadə olunur. Həmçinin mol hidatiform, koryo karsinoması, xayaların şişləri, yumurtalığın rü­şeym hüceyrəli şişlərinin qiymət­ləndirilməsi və müşahidəsində də istifadə olunur

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Birdəfəlik sidik (sə­hər ilk sidik məsləhət görülür)

Nümunə miqdarı: 2 mL

Nümunənin alınma qaydası: Soyuq şəraitdə saxlanılmalı və göndəril­mə­lidir

İş prinsipi: Strip

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Hamiləliyin təyinində is­ti­fadə edilir

Sinonim: β-karoten; Karoten

Nümunə növü: Serum (işıqdan qo­ru­naraq göndərilməlidir)

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. 0-6 ay arası yaş qrupu son 24 saat ərzində, daha böyüklər isə son 48 saat ərzində vitamin və ya A vitamini ilə zəngin olan yeməklərdən istifadə etməməlidirlər

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, daşınma müddətində nümu­nənin işığa məruz qalması

Referens: 60-200 μg/dL

İstifadəsi: Malabrosbsiya sind­ro­ma­ları və A vitaminin  hipervita­mi­no­zu­nun diaqnostikasında istifadə olu­nur. Qaraciyər xəstəlikləri, diabetes mellitus, hipotiroidizim, pəhriz ilə həddən artıq A vitaminin qəbulu, hiperlipidemiya, hamiləlik, yarım­kəskin tiroidit, miksedema, xroniki nefrit və nefrotik sindromda serumda β-karotinin səviyyəsi artır, yüksək temperatur, enteritlər, mukovissidoz və ağır malabsorsiyada isə bu gös­tərici azalır

Sinonim: Cooley anemiyası (major ta­lasemiya); minor talasemiya (daşı­yıcılıq), Aralıq dənizi anemiyası;

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 5 mL

Lazımi məlumatlar: Nəsil şəcərəsi və ailəsi barədə ətraflı məlumat, he­moqlobin elektroforezi və qanın ümu­mi analizinin nəticələri

İş prinsipi: PZR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, laxtalanma, münasib sınaq şü­şəsinə qan alınmaması, nümunənin plazma şəklində göndərilməsi

İstifadəsi: Beta qlobulin geni üzə­rində baş verən və beta talase­mi­ya­nın inkişafına səbəb olan mutasiya­ların təyinində istifadə olunur

Nümunə növü: Burun ifrazatı, qulaq ifrazatı

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şü­şəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL Burun və ya qulaq ifrazatı və 1 mL serum

İş prinsipi: İmmunfiksasiya elektro­forezi

İstifadəsi: BOM-da transferrinin 2 izoforması tapılır. Bunlarda biri  nor­mada serumda da olur və beta-1 frak­siyası adlandırılır. Digəri isə yalnız BOM-da olur və beta-2 ad­landırılır. Beta-2 transferrin se­rum, qulaq mayeləri, burun sekresiyaları, ağız suyu, gözyaşı, bəlğəm, və limfa vəzilərində olmur. Bu mayelərdə betta-2 transferrinin olması BOM-dan keçdiyi barədə düşündürür. Xü­susilə otoreya (qulaqdan ifrazatın axması) və rinoreyanın (burundan ifr­azatın axması) diaqnozunda testin həs­­saslığı çox yüksəkdir

Sinonim: Sümük gla proteini; BGP

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Səhər aclığı məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

6 ay-5 yaş	10-40 ng/mL
6-15 yaş	5-60 ng/mL
16-60 yaş	2-15 ng/mL
<50 yaş	Kişi: 2-10 ng/mL
	Qadın: 2-22 ng/mL

İstifadəsi: Serumda osteokalsin sə­viy­yəsi sümük sintezi ilə əlaqəlidir. Bu baxımdan osteokalsin səviy­yə­sinin yüksəlməsi osteoblastik aktiv­li­yin artdığını göstərir. Serumda os­teokalsin səviyyəsi qələvi fosfataza səviyyəsi ilə paralel dəyişir. Paget xəstəliyi, böyrək mənşəli os­teodistrofiya, birincili və ikincili hipertiroidizim, skelet metastazları və xroniki böyrək çatışmazlığında osteokalsinin səviyyəsi artır, birincili biliar sirroz, hamiləlik, qliko­kor­ti­koid müalicəsi və GH çatışmaz­lı­ğında isə bu göstərici azalır. Os­teoparozda isə osteokalsin səviyyəsi yüksək və ya aşağı ola bilər. Həmçinin kalsitriol müalicəsinin müşahidəsində də osteokalsin istifa­də oluna bilər

Sinonim: HCO₃

Nümunə növü: Heparinli plazma, serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi (heparinli plazma)

Nümunə miqdarı: 250 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­munə alınarkən və labaratoriya gön­də­rilərkən anaerob şərtlərə riayət olun­malıdır. Gözləyən nümunələrdə bikarbonat səviyyəsi azalır

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 23-29 mEq/L

İstifadəsi: Qələvi-turşu balansının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Kompensasiya olunmuş respi­rator asidoz, metabolik alkaloz, mor­fin, barbituratlar, kortikosteroidlər və bəzi diuretik və işlədicilərin istifa­dəsi zamanı plazmada HCO₃ səviy­yə­si artır. Metabolik asidoz, kom­pen­­­sasiya olunmuş respirator alka­loz, etilenqlikol zəhərlənməsi, me­tanol və salisilat toksikozlarının gec dövrlərində, asetozolamid və siklo­sporin istifadəsi isə HCO₃-ün sə­viyyəsini azaldır

Sinonim: Birləşmiş bilirubin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra düz işıq şüalarından qorunmalıdır

İş prinsipi: Spektrofotometrik, kinetik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

Referens:

Göbək ciyəsindən alınmış qanda	<0.2 mg/dL
Erkən doğulmuş uşaqlarda	<1.0 mg/dL
<7 gün	<1.0 mg/dL
>7 gün	<0.54 mg/dL

İstifadəsi: Qaraciyər və öd kisəsi funksiyalarının qiymətləndiril­mə­sin­də istifadə olunur. İntrahepatik (qa­ra­ciyər daxili) və ekstra­hepatik (qa­ra­ciyər xarici) öd yolları durğun­luqları, qaraciyər hüceyrələrinin zə­də­lənməsi, xolestaz, Dubin-Johnson sindromu və Rotor sindromunda se­rumda düz bilirubinin səviyyəsi artır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası : Nü­munə alındıqdan sonra düz işıq şüa­larından qorunmalıdır.

İş prinsipi: Spektrofotometrik, ki­netik

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz

Referens:

Göbək ciyəsindən alınmış qanda	0.30-2.00 mg/dL
Erkən doğulmuş uşaqlarda	0.30-12.00 mg/dL
<7 gün	0.30-16.00 mg/dL
7 gün-1 ay	0.30-10.00 mg/dL
2-3 ay	0.30-2.00 mg/dL
>3 ay	0.30-1.35 mg/dL

İstifadəsi: Qaraciyər və öd kisəsi funksiyalarının qiymətləndiril­mə­sin­də istifadə olunur. Qaraciyər hü­cey­rələrinin zədələnməsi (iltihab, toksik, neoplastik), İntrahepatik (qaraciyər daxili) və ekstrahepatik (qa­ra­ciyər xarici) öd yolları durğunluqları, he­mo­litik xəstəliklər, neonatal fizioloji sarılıq, Crigler-Najar sindromu, Gilbert xəstəliyi, Dubin-Johnson sindromu, fruktoza intoleransı və hipotiroidizim zamanı serumda ümümi bilirubinin səviyyəsi artır

Sinonim: İkili skrininq  testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Test tərkibi: Sərbəst β-hCG, PAPP-A və USG ilə əldə olunan nuchal translucency (NT) ölçülməsi istifadə olunaraq trisomiya  21-in (Daun) riskinin kəmiyyətcə təyini

Nümunənin alınma qaydası: Ha­miləliyin 11-14-cü həftələri arasında nümunə alınmalıdır. Birinci tremestr skrininq testindəki risk hesabla­ma­larında istifadə olunacaq məlumat­ların düzgünlüyü çox əhəmiyyətlidir. Riskin hesablaması üçün lazım olan məlumatlar aşağıdakılardır:

• Doğum tarixi,
• Hamilə qaldığı vaxtdakı bədən çəkisi,
• Son mensturasiya tarixi,
• Sonuncu ultrasəs müayinəsinin tarixi,
• Sonuncu ultrasəs müayinəsinə görə hamiləliyin həftəsi (CRL-yə görə),
• Sonuncu ultrasəs müayinəsinə əsa­sən ölçülən NT,
• Döl sayı,
• İnsulin istifadə olunan şəkərli diabetin olması,
• Xəstənin və həkiminin adı və telefon nömrəsi

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və münasib olmayan sınaq şüşəsinə alınmış nümunələr

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Trisomiya 21 üçün ha­mi­ləliyin erkən mərhələsində (11 həftə-13 həftə 6 gün) aparılan prenatal skrininq testdir. Ananın serumunda sərbəst β-hCG və PAPP-A konsen­trasiyası ilə yüksək həssaslıqlı USM istifadə olunaraq ölçülən nuchal trans­lucensy (NT-ənsə şəffaflığı) nəticəsi, hamiləliyin həftəsi, ananın yaşı və digər məlumatlarla kombi­na­siya edilərək kəmiyyətcə risk qiy­mətlən­diril­məsi aparılır. Bu, skrininq testi olduğundan, normal nəticələr dölün hər hansı bir qüsur daşı­ma­dığını birmənalı təsdiq etmir.  Eyni zamanda anormal test nəticələrinin də dəqiqləşdirilməsi üçün genetik müayinələrə ehtiyac vardır

Sinonim: Birləşmiş bilirubin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra düz işıq şüalarından qorunmalıdır

İş prinsipi: Spektrofotometrik, kinetik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

Referens:

İstifadəsi: Qaraciyər və öd kisəsi funksiyalarının qiymətləndiril­mə­sin­də istifadə olunur. İntrahepatik (qa­ra­ciyər daxili) və ekstra­hepatik (qa­ra­ciyər xarici) öd yolları durğun­luqları, qaraciyər hüceyrələrinin zə­də­lənməsi, xolestaz, Dubin-Johnson sindromu və Rotor sindromunda se­rumda düz bilirubinin səviyyəsi artır

Göbək ciyəsindən alınmış qanda	<0.2 mg/dL
Erkən doğulmuş uşaqlarda	<1.0 mg/dL
<7 gün	<1.0 mg/dL
>7 gün	<0.54 mg/dL

Sinonim: Total xolesterol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250μL

Xəstənin hazırlanması: Payız və qış aylarında serumda ümumi xolesto­rolun səviyyəsi daha yüksək olur. Həmçinin qan alma vəziyyəti, ən son qəbul edilən qida, emosioanal stress və menstural sikl də ümumi xoles­terol miqdarına təsir edir.

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­men­tativ.

Referens:

Göbək ciyəsi qanı kanı	45-100 mg/dL
<3 ay	50-135 mg/dL
4-6 ay	60-145 mg/dL
7-12 ay	60-160 mg/dL
1-5 yaş	70-175 mg/dL
6-15 yaş	110-200 mg/dL
16-50 yaş	125-200 mg/dL
51-60 yaş	135-200 mg/dL
>60 yaş	140-200 mg/dL

İstifadəsi: Hipolipidemiya və hiper­lipidemiyanın diaqnozunda isti­fadə olu­nur. Xolesterol səviyyəsinin bö­yük­lərdə 200 mg/dL, uşaqlarda isə 170 mg/dL-dən az olmalıdır. Bö­yük­lərdə 200-239 mg/dL “sərhədə yaxın yüksək”, >239 mg/dL isə “yüksək” kimi qiymətləndirilməlidir. Boy və çəki ölçülərinin də verilməsi lazım gəldikdə, bədən kütlə indeksi (body mass index) hesablanılaraq verilir

Sinonim: B-tipli natriuretik peptid

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan (4 saat ərzində laboratoriyaya çatdırılmalıdır) və ya EDTA-lı plazma (dondurularaq saxlanılmalı və göndərilməlidir)

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 3 mL

İş prinsipi: FPIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­munənin plazması ayrılmadan sax­lanılması

Referens: <100 pg/mL

İstifadəsi: Asimptomatik xəstələr də daxil olmaqla bütün kəskin ürək ça­tışmazlıqlarının diaqnozunda, mər­hə­­ləsinin müəyyən edilməsində, proq­nozu və müşayiətində istifadə olunur.

Nümunə növü: BOM

Nümunə qabı: Gelsiz düz steril sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Kultivasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: Qey­ri steril BOM nümunələri

İstifadəsi: Meningit törədicisinin izolə olunması və identifikasiyası

Sinonim: BOM-da oliqoklonal zolaqların (bant) axtarılması

Nümunə növü: BOM

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 3 mL

İş prinsipi: Elektroforez

İstifadəsi: Dağınıq (multipl) skle­ro­zun təyinində istifadə olunur. Kripto­kokkal menengit, idiopatik poli­nev­rit, neyrosifilis, xroniki məxmərək pa­nensefaliti və yarımkəskin skle­roz­laşan panensefalitdə  BOM-da oliqoklonal zolaq tapıla bilər

Sinonim: Lyme screen (total anticisim)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi.

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: ELFA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq və kontaminasiya

İstifadəsi: Borrelia burqdorferi-nin səbəb olduğu Lyme xəstəliyinin diaqnozunda istifadə olunur. Xəstəliyin ilkin mərhələsində yalançı neqativlik ola bilər. Anticisimlərin tədqiqində ilkin nəticələrin neqativ olmasına baxmayaraq, xəstəliyin başlanğıc mərhələdə olduğu düşü­nülürsə, 2-4 həftə sonra yeni qan nümunəsi ilə test təkrarlanmalıdır. Pozitiv nəticələr isə Western blot ilə dəqiqləşdirilməlidir. Sifilis, HIV və hiperqammaqlobulinemiya da antici­sim testində yalançı pozitivliklərə səbəb ola bilər

Sinonim: Lyme xəstəliyi western blot

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

İş prinsipi: Western blot

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

İstifadəsi: Lyme xəstəliyinin diaq­nozunda ilk növbədə skrininq test ilə total anticisimlərin axtarılması, sər­hədə yaxın və ya pozitiv nəticələrin isə western blot ilə təsdiqlənməsi tövsiyə olunur. Erkən mərhələdə isə xəstəliyin diaqnozunda birbaşa wes­tern blot üsulu istifadə oluna bilər. Bu halda neqativ nəticə alınarsa və klinik şübhə davam edərsə 2-4 həftə sonra test təkrarlanmalıdır

Sinonim: Tubulyar fosfat reabsorb­siyası, TRP

Nümunə növü:  Səhər 2-4 saatlıq  sidik və eyni zamanda alınan serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum). Yığılan sidik so­yuq şəraitdə saxlanılmalı və gön­dərilməlidir

Nümunə miqdarı: 500 μL serum və 10 mL sidik

Xəstənin hazırlanması: Xəstə müa­yinədən  əvvəlki 5 gün ərzində nor­mal kalsium və fosfor tərkibli pəhriz qəbul etməlidir

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 78-91 %

İstifadəsi: Paratiroid vəzi funksi­ya­larının qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Hipoparatiroidizm və psev­dohipoparatiroidizmdə TRP ar­tır, hiperparatiroidizmdə isə azalır. Hiperparatiroidizmi olan xəstələrin 25 %-də yalançı neqativ nəticə əldə oluna bilər.
TRP %=100x(1– sidik fosforu x serum kreatinini / sidik kreatinini x serum fosforu)

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum), Gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Aqqlütinasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kon­taminasiya

İstifadəsi: Xroniki brusellyoz za­manı IgG tipli natamam (blok edici) anticisimləri təyin edir

Sinonim: Brucella aqqlütinasiya testi

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Aqqlütinasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontaminasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Brusellyoz xəstəliyinin diaqnozunda istifadə olunur

Sinonim: Brucella aqqlütinasiya testi

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Aqqlütinasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontaminasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Brusellyoz xəstəliyinin diaqnozunda istifadə olunur

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: 2-ME reduksiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Brucella IgM antici­simlərinin təyinində istifadə olunur.

Sinonim: Brucella aqqlütinasiya testi

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Aqqlütinasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontaminasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Brusellyoz xəstəliyinin diaqnozunda istifadə olunur

Sinonim: Brucella slide testi

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi( BOM)

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: Aqqlütasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Brusellyoz xəstəliyinin diaqnozunda skrininq test kimi istifadə olunur

Sinonim: Brucella slide testi

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi( BOM)

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: Aqqlütasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Brusellyoz xəstəliyinin diaqnozunda skrininq test kimi istifadə olunur

Sinonim: BUN

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­mentativ, kinetik

Referens:

Göbək ciyəsi	21-40 mg/dL
Prematüre	3-25 mg/dL
<7 gün	4-12 mg/dL
7 gün-6 ay	5-15 mg/dL
7 ay-3 yaş	5-18 mg/dL
4-15 yaş	5-25 mg/dL
16-60 yaş	7-25 mg/dL
>60 yaş	7-28 mg/dL

İstifadəsi: Böyrəyin funksional test­lərindən biridir. Zülal mübadiləsinin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Yaş və qida ilə qəbul olunan zülal miqdaı artıqca BUN səviyyəsi də artır. Böyrək perfuziyasının azal­dığı hallar, kəskin və xroniki böyrək xəstəlikləri, postrenal obstruksiya və yüksək zülallı qidalanma serumda BUN səviyyəsini artırır. Az zülallı qidalanma, hamiləliyin son mər­hələsi, infantilizm, akromeqaliya, ağır qaraciyər xəstəlikləri və celiac sprue zamanı isə serumda BUN səviyyəsi azalır

Sinonim: Nazal ifrazat kulturası

Nümunə növü: Burun ifrazatı

Nümunə qabı: Steril düz sınaq şüşəsi vəya transport qidalı mühiti

İş prinsipi: Kultivasiya

İstifadəsi: Burun ifrazatından patogen aerob bakteriyaların izolə olunması

Nümunə növü: Burun-udlaqdan tamponla material

Nümunə qabı: Steril sınaq şüşəsi və ya transport qidalı mühiti

İş prinsipi: Kultivasiya

İstifadəsi: Xəstəliyə səbəb olan bakteriyanın izolə olunması

Sinonim: Eozinofil yaxma

Nümunə növü: Burundan ifrazat nümunəsi

Nümunə miqdarı: 2 əşya şüşəsi üzə­rinə yayılmış nazik preparat

İş prinsipi: Wrilight üsulu ilə bo­yadılmadan sonra mikroskopik müayinə

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Allergik və asmatik xəs­təliklərin, həmçinin parazitar infek­siyaların qiymətləndirilməsində isti­fadə olunur

Sinonim: Total xolesterol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250μL

Xəstənin hazırlanması: Payız və qış aylarında serumda ümumi xolesto­rolun səviyyəsi daha yüksək olur. Həmçinin qan alma vəziyyəti, ən son qəbul edilən qida, emosioanal stress və menstural sikl də ümumi xoles­terol miqdarına təsir edir.

İş prinsipi: Spektrofotometrik, fer­men­tativ.

Referens:

Göbək ciyəsi qanı kanı	45-100 mg/dL
<3 ay	50-135 mg/dL
4-6 ay	60-145 mg/dL
7-12 ay	60-160 mg/dL
1-5 yaş	70-175 mg/dL
6-15 yaş	110-200 mg/dL
16-50 yaş	125-200 mg/dL
51-60 yaş	135-200 mg/dL
>60 yaş	140-200 mg/dL

İstifadəsi: Hipolipidemiya və hiper­lipidemiyanın diaqnozunda isti­fadə olu­nur. Xolesterol səviyyəsinin bö­yük­lərdə 200 mg/dL, uşaqlarda isə 170 mg/dL-dən az olmalıdır. Bö­yük­lərdə 200-239 mg/dL “sərhədə yaxın yüksək”, >239 mg/dL isə “yüksək” kimi qiymətləndirilməlidir. Boy və çəki ölçülərinin də verilməsi lazım gəldikdə, bədən kütlə indeksi (body mass index) hesablanılaraq verilir

Nümunə növü: Bəlğəm

Nümunə qabı: Steril qab

İş prinsipi: Kultivasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: Tər­kibində bəlğəm olmayan nazofa­rinks materialı, nümunənin qeyri-steril qab­da gətirilməsi

İstifadəsi: Verilən bəlğəm nümu­nə­sində patogen aerob bakteriyaların təyini

Sinonim: C-21 steroid; P₄

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL
	Follikulyar faza	0.10-1.10 ng/mL
	Pik	0.10-1.10 ng/mL
	Lüteal faza	3.00-20.00 ng/mL
Kişi	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL

İstifadəsi:  Ovulyasiya, sarı cisimin funksiyaları və hamiləlikdə plasental funksiyaların qiymətləndirilməsi, in­duk­siyanın müşahidəsi, proqes­teron müalicəsinin və erkən abort riski olan xəstələrin müşahidəsində istifadə olu­nur. Anadangəlmə ad­re­nal hiper­pla­ziya, lipoid yumurtalıq şişləri, teka lütein kistası, molyar hamiləlik və yumurtalıq xorioepi­teliomalarında pro­qesteron səviyyəsi artır, düşük (abortus) riskində, bi­rin­cili və ya ikincili hipoqonadizm və qısa lüteal faza sindromunda isə azalır

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

Sinonim: CRP

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens: <3 mg/L

İstifadəsi: Qeyri spesifik kəskin faza reaktantıdır. İnfeksiya və iltihabi proseslərin qiymətləndirilməsində is­ti­fadə olunur. CRP virus və spiroxet mənşəli infeksiyalar zamanı artma­dı­ğından, xüsusilə bakterial infek­si­yaların təyinində çox əhəmiyyətlidir. CRP-nin yüksəlməsi koronar ürək xəstəliyi riskinin erkən göstəricisi olduğundan, bu riskin skrininqi məqsədilə də istifadə olunur

Sinonim: C1 esteraza inhibitoru; C1-INH; C1 INA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens: 0.15-0.35 g/L

İstifadəsi: Anadangəlmə C1-INH çatışmazlığı irsi angionevrotik ödemə səbəb olur. Qazanılmış C1-INH azlığı isə SLE, limfoma və digər limfoproliferativ xəstəliklər zamanı müşahidə olunur. Hamiləlik və androgen steroidlərin istifadəsi isə C1-INH səviyyəsini artırır. Test üçün istifadə olunan üsul ana­dan­gəlmə C1-INH çatışmazlığının kə­miy­yətcə təyinində çox əhəmiy­yətlidir

Sinonim: C1 esteraza inhibitoru; C1-INH; C1 INA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens: 0.15-0.35 g/L

İstifadəsi: Anadangəlmə C1-INH çatışmazlığı irsi angionevrotik ödemə səbəb olur. Qazanılmış C1-INH azlığı isə SLE, limfoma və digər limfoproliferativ xəstəliklər zamanı müşahidə olunur. Hamiləlik və androgen steroidlərin istifadəsi isə C1-INH səviyyəsini artırır. Test üçün istifadə olunan üsul ana­dan­gəlmə C1-INH çatışmazlığının kə­miy­yətcə təyinində çox əhəmiy­yətlidir

Sinonim: C1 esteraza inhibitoru; C1-INH; C1 INA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens: 0.15-0.35 g/L

İstifadəsi: Anadangəlmə C1-INH çatışmazlığı irsi angionevrotik ödemə səbəb olur. Qazanılmış C1-INH azlığı isə SLE, limfoma və digər limfoproliferativ xəstəliklər zamanı müşahidə olunur. Hamiləlik və androgen steroidlərin istifadəsi isə C1-INH səviyyəsini artırır. Test üçün istifadə olunan üsul ana­dan­gəlmə C1-INH çatışmazlığının kə­miy­yətcə təyinində çox əhəmiy­yətlidir

Sinonim: C1 esteraza inhibitoru; C1-INH; C1 INA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens: 0.15-0.35 g/L

İstifadəsi: Anadangəlmə C1-INH çatışmazlığı irsi angionevrotik ödemə səbəb olur. Qazanılmış C1-INH azlığı isə SLE, limfoma və digər limfoproliferativ xəstəliklər zamanı müşahidə olunur. Hamiləlik və androgen steroidlərin istifadəsi isə C1-INH səviyyəsini artırır. Test üçün istifadə olunan üsul ana­dan­gəlmə C1-INH çatışmazlığının kə­miy­yətcə təyinində çox əhəmiy­yətlidir

Sinonim: C1q; Compleman com­po­nent C1q; C1q bağlayıcı test

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <50 μg/mL

İstifadəsi: Qanda dövr edən immun­komplekslərlə əlaqəli xəstəliklərin (məs. SLE, Lyme xəstəliyi, idiopatik intersitisial pnevmoniya, infektiv endokardit, xroniki HBV infeksiyası, HIV infeksiyası) qiymətlən­diril­mə­sində, həmçinin, revmotoid artrit və SLE-nin müşahidəsində istifadə olu­nur. Eyni zamanda bəzi bəzi bəd­xas­səli xəstəliklərdə (məs.kəskin leyke­miya) proqnostik dəyəri var

Sinonim: C1q; Compleman com­po­nent C1q; C1q bağlayıcı test

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <50 μg/mL

İstifadəsi: Qanda dövr edən immun­komplekslərlə əlaqəli xəstəliklərin (məs. SLE, Lyme xəstəliyi, idiopatik intersitisial pnevmoniya, infektiv endokardit, xroniki HBV infeksiyası, HIV infeksiyası) qiymətlən­diril­mə­sində, həmçinin, revmotoid artrit və SLE-nin müşahidəsində istifadə olu­nur. Eyni zamanda bəzi bəzi bəd­xas­səli xəstəliklərdə (məs.kəskin leyke­miya) proqnostik dəyəri var

Sinonim: C3

Nümunə növü:  Serum, maye

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum), düz sınaq şüşəsi (maye)

Nümunə miqdarı: 300μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens:

Serum	Göbək ciyəsi qanı	57-116 mg/dL
	Yarımçıq doğulan	57-116 mg/dL
	<1 ay	50-120 mg/dL
	2-3 ay	60-150 mg/dL
	4-6 ay	60-175 mg/dL
	7-12 ay	70-180 mg/dL
	1-3 yaş	75-180 mg/dL
	>3 yaş	85-200 mg/dL

İstifadəsi: Kəskin faza reaktant­larından biridir. Komplement siste­min­dəki klassik və alternativ yollar C3 pilləsində birləşir. C3 səviy­yəsində artma iltihabi xəstəlilər, ato­pik dermatit, biliar obstruksiya və amiloidozla əlaqəli ola bilər. Autoimmun xəstəliklər, bakteremiya, toxuma zədələnməsi, xroniki hepatit, nefrit, malnutrisiya, DIC və kon­ge­nital çatışmazlıqlar isə C3 səviy­yəsində azalmaya səbəb ola bilər

Sinonim: C4

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), düz sınaq şüşəsi (mayi)

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Nefelometrik

Referens:

Serum	Göbək ciyəsi qanı	7-23 mg/dL
	Yenidoğulmuş	7-23 mg/dL
	<7 gün	7-25 mg/dL
	7 gün-3 ay	7-30 mg/dL
	4 ay-1 yaş	8-42 mg/dL
	2-12 yaş	15-42 mg/dL
	> 12 yaş	15-50 mg/dL

İstifadəsi: Kəskin faza reaktant­larından biridir. Komplement siste­mindəki klassik yolda yer alır. Kəs­kin iltihabi xəstəliklər və bədxassəli şişlərdə C4 səviyyəsi artır; SLE, kəs­kin qlomerulomefrit, xroniki hepatit, autoimmun xəstəliklər, irsi angio-ödem, zülal itkisi ilə gedən xəstə­lik­lər və kongenital çatışmazlıq zamanı isə serumda C4 səviyyəsi azala bilər

Sinonim: Ca

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. Nümunə alınarkən turna 10 dəqiqədən çox saxlanıl­mamalıdır. Qanda Ca səviyyəsi saat 02.00-04.00 arasında minimal, 20.00 da isə maksimal səviyyədə olur

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, nümunənin uyğun olmayan sınaq şüşəsinə alınması

Referens:

Göbək ciyəsindən alınmış qanda	8.2-11.5 mg/dL
Yenidoğulanlar	6.2-11.0 mg/dL
<7 gün	8.0-10.6 mg/dL
7 gün-12 yaş	8.8-10.8 mg/dL
13-60 yaş	8.4-10.2 mg/dL
>60 yaş	8.4-10.0 mg/dL

İstifadəsi: Müxtəlif endokrin və me­tabolik pozğunluqların qiymətlən­di­rilməsində istifadə olunur. İlkin və geriyə dönən hiperparatiroidizm, sü­mük metastazları, müxtəlif  bədxas­sə­li törəmələr, polisitemiya vera, feo­xro­masitoma, sarkoidoz, D vita­mini intoksikasiyası, süd qələvi sind­romu, tirotoksikoz, akromeqaliya və dehidratasiyaya səbəb olan hallarda serumda kalsium səviyyəsi artır. Hi­poparatiroidizm, psevdohipo­parati­roidzm, D vitamini çatışmazlığı, xro­niki böyrək çatışmazlığı, Mg çatış­mazlığı, kəskin pankreatit, hiper­fosfatemiya, sistinoz, osto­mali­ya­si­ya, alkoqolizm, qaraciyər sirrozu və hipoalbuminemiya zamanı serumda Ca səviyyəsi azalır. Həmçinin total Ca səviyyəsi qandakı zülal konsen­trasiyasından asılıdır. Zülalın miq­darı 1 g/dL artarsa, Ca miqdarı təx­minən 0.8 mg/dL azalır

Sinonim: Canser antigen 125, Xərçəng antigeni125

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Ovul­yasiya və menstruasiya mərhələləri nəzərə alınmalıdır

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <35 U/mL

İstifadəsi: Əsasən yumurtalıq xər­çənglərinin müşahidəsində istifadə olunan onkomarkerdir. Seroz, endo­metrial, şəffaf hüceyrəli və dif­fe­ren­siasiya etməyən yumurtalıq karsino­maları, endometrium və ya fallop bo­ru­larının adenokarsinomaları, bəzi qey­ri-genikoloji bədxassəli törəmələr və bəzi xoş xassəli hallarda (hami­lə­lik, menstruasiya, peritoneal və ya plev­ral iltihabi proseslər, yumurtalıq kistaları, endometrioz) CA 125-in sə­viy­yəsi artır. Həmçinin sağlam insanların 1%-də də CA 125 sə­viyyəsi yüksək ola bilər. Buna görə də normal hallarda skrininq məq­sədilə istifadə olunma­malıdır

Sinonim: Canser antigen 15-3, Xərçəng antigeni 15-3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <29 U/mL

İstifadəsi: Süd vəzi xərçənginin diaq­no­zunda, xəstəliyin təkrarlan­masının və müalicəsinin müşahi­dəsində isti­fa­də olunur. Xüsusilə metastatik süd və­zi xərçənglərinin 80%-də CA 15-3 sə­viyyəsi artır. Həmçinin bəzi bədxassəli törəmələr (mədəaltı vəz, ağciyər, yu­mur­talıq, yoğun bağırsaq, qaraciyər və s.), hepatit, sirroz, sarkoidoz, vərəm və SLE-də də CA 15-3 səviyyəsi yük­səlir. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Xərçəng antigeni 19-9; Karbohidrat antigeni 19-9

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <37 U/mL

İstifadəsi: Bütün qastrointestinal sistem xərçəngləri (mədəaltı vəz xərçəngləri, xolangiokarsinomalar, yogun bağırsaq xərçəngləri və s.) və digər adenokarsinomalarda  CA19-9-un səviyyəsi artır. Mədəaltı vəz xərçənglərində həssaslığı 70-80 %-dir. CA19-9 səviyyəsi ilə şişin kütləsi arasında əlaqə yoxdur. CEA ilə bərabər istifadə olunduqda mədə xərcənginin təkrarlanmasının təyi­nində həsaslığı 94 %-ə qədər yük­səlir. Həmçinin xroniki pankreatit, xolangit və sirroz kimi bəzi xoş­xa­sə­li proseslərdə də CA19-9 səviy­yə­sində yüksəlmə müşahidə oluna bi­lər. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Ca ₁, Ca⁺²

Nümunə növü: Heparinli tam qan

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­munə anaerob mühitdə alınmalı və qısa müddətdə, soyuq şəraitdə laboratoriyaya çatdırılmalıdır

İş prinsipi: ISE

Referens: 1.12-1.32 mmol/L

İstifadəsi: Kalsiumun fizioloji ba­xım­dan aktiv olan formasıdır. Total kal­siumun 50-55%-i bu formada olur. Anormal total kalsium nəticə­lərinin və yenidoğulanın kalsium sə­viyyəsinin qiymətləndirilməsində is­ti­fadə olunur. Birincili hiperpa­ratiroidizm, D vita­mi­ninin həddindən artıq qəbulu və bəzi malignizasiyalar zamanı ionlaşmış kal­siumun miqdarı artır, birincili hipopa­ra­tiroidizm, psevdohipoparatiroidizm, D vitamini çatışmazlığı, maqnezium ça­tış­maz­lığı, əməliyyatdan sonrakı və­ziy­yət­lər, travma, sepsis, yanıqlar, pank­reatit və çoxsaylı orqan çatışmaz­lığında isə bu göstərici azalır

Nümunə növü: Nəcis

Nümunə qabı: Xüsusi transport qidalı mühit  (Carry-Blair) içərisində göndərilməlidir

İş prinsipi: Selektiv kultura

İstifadəsi: Campylobacter cinsli bak­teriyaların izolə olunması

Nümunə növü: İstənilən nümunə

Nümunə qabı: Steril düz sınaq şüşəsi

İş prinsipi: Kultivasiya

İstifadəsi: Candida cinsli göbə­ləklərin izolə olunması və Candida albicans və digər Candida növlərinin identifikasiyası

Sinonim: Complete blood count; CBC; Hemoqram, qanin ümumi analizi

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: Cell counter (hüceyrə sayılması)

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­munənin laxtalı olması

İstifadəsi: Hematoloji xəstəliklər, kəs­kin və xroniki infeksiyalar, əmə­liy­yatdan əvvəl və s. hallarda istifadə olunur. Xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyəti haqqında məlumat verir

Sinonim: Cd

Nümunə növü:  EDTA-lı tam qan, birdəfəlik sidik, 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı tam qan)

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Soyuq şəraitdə saxlanılmalı və göndəril­mə­li­dir. 6N HCl, asetat turşusu və ya bor turşusu üzərinə əlavə edilən si­diklər də qəbul edilir

Xəstənin hazırlanması: Siqaret çə­kənlərdə qanda kadiyum səviyyəsi siqaret çəkməyənlərə nisbətən daha yüksəkdir

İş prinsipi: AAS-Zeeman

Referens:

Tam qan	0.3-1.2 μg/L
Birdəfəlik sidik	0.5-4.7 μg/L

İstifadəsi: Kadmiuma məruz qalan şəxslərə bu maddənin nə dərəcədə təsir etdiyini təyin etmək üçün istifadə olunur

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan, bronxoalveolyar lavaj mayesi (BAL)

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı tam qan), Gelsiz düz sınaq şüşəsi (BAL)

Nümunə miqdarı: 5mL

İş prinsipi: Flow cytometry

Referens: 0.6-2.8% (Tam qan)

İstifadəsi: Tam qanda CD4/CD8 nis­bəti, HIV virusu daşıyan xəs­tə­lər­də QİÇS-in diaqnoz və müşahidəsi ilə antivirus müalicənin yönləndiril­məsində, hüceyrə mənşəli immun çatışmazlıqların qiymətlən­dirilmə­sin­­də istifadə olunur. BAL ilə apa­rılan müayinə isə xüsusilə sar­koidozun diaqnozu üçün əhəmiy­yət­lidir. Müxtəlif müayinələrə görə 3.5-4-dən çox olan CD4/CD8 nisbətinin sarkaidozun diaqnozunda həssaslığı 52-59%, spesifikliyi isə 94-96% təşkil edir. Bu nisbətin aşağı olması isə hiperhəssaslıq pnevmoniyası, dif­fuz panbronxiolit və limfoma şüb­həsinə əsas verir

Sinonim: Karsinoembirionik antigen

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <4 ng/mL

İstifadəsi: Yoğun və düz bağırsaq, ağciyər, süd vəzi, qaraciyər, pan­kreaz, prostat, mədə və yumurtalıq xərçənglərində CEA səviyyəsi artır. Əsasən kolorektal xərçənglər və süd vəzi xərçənglərinin gec dövrlərinin müşahidəsində istifadə edilir. Xoş­xassəli qaraciyər xəstəlikləri, xoralı kolit və polipoz kimi bəzi xoşxassəli mədə-bağırsaq prosesləri, xoşxassəli süd vəzi xəstəlikləri, ağciyər in­fek­siyaları, emfizema və böyrək çatış­mazlıqlarında da CEA səviyyəsi arta bilər. Həmçinin siqaret çəkənlərdə də CEA səviyyəsində mülayim yük­səlmə qeyd edilir. Buna görə də skrininq testi kimi istifadə olun­mamalıdır

Sinonim: Extractable nuclear anti­gen anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: nRNP/Sm,Sm (Smith), SS-A(Anti-Ro), Ro-52, SS-B (Anti-La ), Scl-70, PM-Scl, Jo-1, CENP B, PCNA, dsDNT, Nukleo­somlar, Histonlar, ribosomal P-Proteini, AMA-M2

İş prinsipi: Western Blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: SLE, Sjögren sindromu, proqressiv sistemli skleroz, poli­mio­zit, dermatomiozit, overlap sindro­mu, sharp sindromu (qarışıq birləş­dirici toxuma xəstəliyi) və ilkin biliar sirroz kimi autoimmun xəstə­liklərin diaqnostikasında istifadə olunur. Jo-1 antigenləri xüsusilə intersitisial ağciyər fibrozunda və simmetrik poliartiriti olan poli­mio­zitli xəstələrin diaqnozunda istifadə olunur. Jo-1 antigenləri pozitiv olan xəstələrdə ağciyər zədələnməsi riski daha yüksəkdir.
RNP anticisimləri isə SLE, qarışıq birləşdirici toxuma xəstəliyi, Sjögren sindromu və sklerodermiyada tapılan ENA qrupundan olan anticisimlərdir. SCL-70 anticisimləri topoizomeraza I-yə qarşı əmələ gəlir və SCL-70 antisimi pozitiv olan xəstələrin ANA boyanma  tipləri adətən ləkəli olur.
Sm (Smith) antisisimləri SLE-nin diaqnozunda istifadə olunur və SLE üçün spesifikliyi yüksəkdir. Dərman mənşəli SLE, revmatoid artrit, skle­ro­dermiya və Sjögren sindromunda da Sm anticisim pozitivliyi ola bilər.
SS-A və SS-B antisimləri Sjögren sindromu, SLE və revmotoid artritin diaqnozunda istifadə olunur. SS-B anticisiminin pozitiv olması xəstə­liyin klinikasının daha yüngül keçə biləcəyinə əsas verir. Bu xəstələrdə xüsusilə böyrək zədələnməsi çox yüngül olur və ya heç olmur

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

İstifadəsi: Qadınlarda  servisit, ça­naq orqanlarının iltihabi xəstəlikləri, en­do­metrit, perihepatit və uretral sin­droma; kişilərdə qeyri-qonokok etiologiyalı uretrit və epididemitə; yeni doğulan­larda isə konyunktivit və pnevmo­ni­yaya səbəb olan bak­teriyaya qarşı əmələ gələn immuni­tetin təyinində istifadə olunur. Həm­çinin Chlamydia pneumonia və psittaci-yə qarşı əmələ gələn im­muniteti göstərir. Xlamidiya infek­si­yasının seroloji üsulla təyini; xla­mi­diya növləri arasında çarpaz reaktiv anticisimlərin varlığının, anti-xla­mi­diya anticisimlərinin qeyri-spe­sifik stimulyasiyasının və ya qarışıq xla­mi­diya növləri ilə əvvəllər qarşı­laş­manın ağırlaşması ola bilər. Bö­yük­lər­də anticisim pozitivliyi 50-78% ara­sında dəyişir. Xüsusilə IgM-də çaraz reaksiya daha çox müşahidə olunur

Nümunə növü: Sidiyin plastik qaba götürülmüş ilk porsiyası və ya xüsusi tamponla (qadınlarda servikal, kişi­lərdə uretral) sıyrıntı

Nümunə qabı: Lazım olan ləva­zi­matlar laboratoriya tərəfindən təmin edilir

Nümunə miqdarı: Sidik, ilk porsiya 15 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə götürüldükdən sonra soyuq şəraitdə saxlanılmalı və vaxt itirmə­dən, soyuq şəraitdə laboratoriyaya çatdırılmalıdır

İş prinsipi: PZR

Nümunədən imtina səbəbləri: Nü­munənin uzun müddət otaq tempe­raturunda saxlanılması

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Chlamydia trachomatis infeksiyasının təyinində PZR üsulu kultural və seroloji üsullarla müqa­yisədə daha həssasdır

Sinonim: Anti-hemofiliya faktoru B; Christmas faktoru; Autoprotrombin II

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiy­mət­ləndirmə aparıldıqdan sonra ku­madin cinsli antikoaqulyant istifadə edən xəs­tələrdə 2 həftə, heparin müa­licəsində isə 2 gün əvvəl müalicə kəsilməlidir

İş prinsipi:Kaoqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nü­munələr

Referens: Normal aktivliyin 50-150%-i

İstifadəsi: İrsi IX faktorun çatış­maz­lığı (hemofiliya B), “X” ilə əlaqəli keçən, qanaxma diatezi və plazmada IX faktor aktivliyinin az olması ilə xarakterizə olunan xəstəlikdir. Əsa­sən kişilərdə rast gəlinir, qadınlar isə daşıyıcıdır. 1/25000 tezliyində  rast gə­linir. Bu xəstələrdə APTT uzanır, PT normal olur.  Qazanılmış IX fak­tor çatışmazlığı isə oral anti­koa­qul­yantların istifadəsi, ağır qaraciyər xəs­təliyi və K vitamini çatışmaz­lığında müşahidə oluna bilər

Sinonim:SHBG; Testosteron-estra­diol-binding globulin; TeBG

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırzımı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi:FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

1-12 yaş	4.9-9.0 mg/L
13-15 yaş	1.8-9.0 mg/L
	Kişi	Qadın
16-50 yaş	0.9-6.3 mg/L	1.8-9.0 mg/L
51-60 yaş	0.6-4.7 mg/L	1.2-7.7 mg/L
>60 yaş	0.6-4.5 mg/L

İstifadəsi: Testesteron və estero­gen­lər mənşəli cinsi hormonlar SHBG tərəfindən birləşdirilirək qanda da­şınır. Hipertiroidizim, anoreksiya  ner­vosa, hamiləlik və sirrozda SHBG səviyyəsi azalır, hipoti­roidizim, hirşutizm, piylənmə və yu­murtalıqların polikistoz sindromunda isə bu göstərici artır

Sinonim: Hg

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan (əvvəllər heç istifadə olunmamış və ya nitrat turşusu ilə yuyulmuş və distillə, yaxud, ionsuzlaşdırılmış su ilə yaxalanmış sınaq şüşəsində gön­də­rilməlidir), saç

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı tam qan)

Nümunə miqdarı: 5 mL EDTA-lı tam qan, 10 g saç

İş prinsipi: AAS

Referens:

Tam qan	<10 μg/L
Saç	<1μg/L

İstifadəsi: Kəskin və ya xroniki civə zəhərlənməsinin müşahidəsində isti­fadə olunur. Bəzi dərmanlar, fun­qu­sidlər və sənaye maddələrində civəyə rast gəlinir

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: 24 saatlıq sidik üçün qoruyucu lazım deyil. Soyuq şəraitdə saxlanılmalı və göndərilməlidir. 6N HCl, asetat turşusu və ya bor turşusu üzərinə yığılan sidik nümunələri də qəbul olunur

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin həcmi bildirilməlidir

İş prinsipi: AAS

Referens:

24 saatlıq sidik	<15 μg/gün
Birdəfəlik sidik	<10 μg/L

İstifadəsi: Kəskin və ya xroniki civə zəhərlənmələrinin müşahidə­sində is­ti­fadə olunur. Qeyri-üzvi civə miq­da­rının müəyyən olunması üçün si­dik­də civənin təyini məsləhət görülür

Sinonim: CK; Total kreatin kinaza; CPK; Kreatin fosfokinaza

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik, ki­netik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

Referens:

<7 gün	22-500 IU/L
7 gün-1ay	22-240 IU/L
<1 ay	22-220 IU/L

İstifadəsi: Skelet və ürək əzələsində degenrasiyaya səbəb olan halların qiymətləndirilməsidə istifadə olunur. KMİ, proqressiv əzələ distrofiyaları, polimiozit, yanıqlar, travma, ağır id­man, status epileptikus, əməliyyat­dan sonrakı dövr, yayılmış beyin infarktı, hamiləliyin son dövrləri və doğuş, bədxassəli hipertermiya, İM infeksiyalar, qıcolmalar və ürəyin de­fibriliyasiyasından sonra CK sə­viyyəsi artır

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250μL

İş prinsipi: İmmunoinhibasiya (spek­tro­fotometrik, kinetik) və ya mass ölçmə (MEIA)

Referens:

İmmunoinhibasiya	<25 U/L
MEIA	<5 ng/mL

İstifadəsi: KMİ-nin diaqnosti­ka­sın­da istifadə olunur. CK/CK-MB nisbəti məsləhət görülür. KMİ-dən sonra 4-8 saat ərzində yüksəlməyə başlayır və 24 saata pik səviyyəyə ça­tır. Həm­çinin ürək travmaları, mio­kardit, kongestiv ürək çatış­maz­lığı, koronar angioqrafiya, ürək cər­ra­hiyəsi, əzələ distrofiyası, poli­mio­zit, SLE, ya­nıqlar, Reye sindromu, hipotermiya və hipertermiyada CK-MB səviyyəsi yüksəlir

Sinonim: Psevdomembranoz kolit seroloji testi

Nümunə növü: Nəcis

Nümunə qabı: Təmiz ağzı qapaqlı qab

Nümunə miqdarı: 20 g

İş prinsipi: EIA

İstifadəsi: Clostridium difficile,an­tibiotik qəbulu ilə əlaqədar ishal və psevdomembranoz kolitə səbəb olur. Eyni zamanda A və B toksini adlan­dırılan iki toksin ifraz edir. A toksini maye itkisi, selikli qişalarda zədə­lənmə və bağırsaq iltihabına səbəb olur. A toksininin nəcisdə tapılması ilə mövcud ishalın səbəbi məlum olur. İshalın başlamasından əvvəlki son 8 həftə müddətində antibiotik is­tifadə edənlər mütləq müayinə olunmalıdırlar. Bir çox hallarda Clostridium difficile daşıyıcılığına da rast gəlinir

Sinonim: Cytomegalovirus IgG avidite

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: ELFA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

İstifadəsi: CMV infeksiyasının  dölə təsir edib-etməməsinin müəyyən edilməsində istifadə olunur. CMV infeksiyasının təxmini başlanğıc tarixi haqqında informasiya verir. Beləliklə birincili infeksiyanın hamiləlik müddətində baş verib-vermədiyi, başqa sözlə, dölün CMV infeksiyası ilə zədələnmə ehtimalının varlığı qiymətləndirilir

Sinonim: Cytomegalovirus IgM və IgG

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 250 μL (serum), 100 μL (BOM)

İş prinsipi: ELFA (serum), İFR (BOM)

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

İstifadəsi: CMV infeksiyası adətən asimptomatik keçir. Transplantasiya xəstələri, xərçəng xəstələri və im­mun reaktivliyi zəifləmiş xəstələrdə isə ağır hepatit və retinit infek­si­yaları müşahidə oluna bilər. İm­mun­supressiv xəstələr CMV infeksi­yasına əsasən hemotransfuziya ilə yoluxur. Buna görə də, belə xəstələrə veriləcək qan nümunələrini CMV infeksiyasına görə yoxlanılmalıdır. Bundan başqa, ən çox rast gəlinən anadangəlmə virus infeksiyası oldu­ğundan hamilələrdə də yoxlanılması vacibdir. Ananın IgG anticisimiləri döl üçün qoruyucu deyil və CMV infeksiyası döldə qüsurlara səbəb ola bilər

Nümunə növü: Serum, EDTA-lı tam qan, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum), bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı tam qan), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: PZR/DNT hibridizasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

İstifadəsi: CMV infeksiyasının təyinində istifadə olunur

Sinonim: Cn

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: <0.2 mg/L

İstifadəsi: Sianidin bu maddə ilə işləyən şəxslərə təsirinin təyinində istifadə olunur

Sinonim: C1q; Compleman com­po­nent C1q; C1q bağlayıcı test

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <50 μg/mL

İstifadəsi: Qanda dövr edən immun­komplekslərlə əlaqəli xəstəliklərin (məs. SLE, Lyme xəstəliyi, idiopatik intersitisial pnevmoniya, infektiv endokardit, xroniki HBV infeksiyası, HIV infeksiyası) qiymətlən­diril­mə­sində, həmçinin, revmotoid artrit və SLE-nin müşahidəsində istifadə olu­nur. Eyni zamanda bəzi bəzi bəd­xas­səli xəstəliklərdə (məs.kəskin leyke­miya) proqnostik dəyəri var

Sinonim: Hidrokortizon; Compound F

Nümunə növü: Serum və ya EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), bənövşəyi qa­paqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma)

Nümunə miqdarı: 400μL

Nümunənin alınma qaydası: Sut­kalıq variasiyası olduğundan qan al­ma zamanı əhəmiyyətlidir. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksi­mum, günortadan sonra saat 16.00-a isə minimum səviyyədə olur. Nümu­nənin alındığı saat laboratoriyaya bildirilməlidir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarı­lıq

Referens:

Səhər	7.0-29.0 μg/dL
Axşam	7.0-17.5 μg/dL

İstifadəsi: Hipotalamus-hipofiz-ad­re­nal korteks əks əlaqəsinin qiymət­lən­­dirilməsində istifadə olunur. Cushing xəstəliyi, böyrəküstü vəzin adenomaları və karsinomaları, ekto­pik ACTH sindromu, hamiləlik və eksternal esterogen istifadəsi ilə se­rumda kortizolun səviyyəsi artır, Ad­dison  xəstəliyi, kongenital adrenal hiperplaziya və hipopituiterizmdə kortizolun səviyyəsi azalır. Kəskin stress, alkoqolizm, depressiya və bəzi dərmanlar normal sutkalıq va­riyasiyanı pozaraq bazal səviyyəyə təsir edir

Sinonim: Compound S

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: <8 ng/mL

İstifadəsi: 11 β-hidroksilaza çatış­maz­lığı ilə əlaqədar adrenokortikal hiperplaziya, adrenal karsinomalar və ACTH səviyyəsinin artdığı hal­larda serumda 11-deoksikortizolun səviyyəsi də artır

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

Nümunə növü: BOM

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: Coxsackie A və B, ECHO-virus, poliovirus, enterovirus 68-71 və s. bütün enteroviruslar

İş prinsipi: RT-PZR

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Enteroviruslar, Picorna­vi­ri­dae fəsiləsinə məxsusdurlar və 70-dən çox serotipi (Coxsackie A və B, ECHO-virus, poliovirus, ente­rovirus 68-71 və s.) var. Bunların çoxu fekal-oral yolla yoluxsa da, yuxarı tənəffüs yolları ilə də yo­lux­ma mümkündür. Non-polio entero­viruslar adətən yuxarı tənəffüs yol­ları infeksiyaları və səpkilərlə ya­naşı, aseptik meningit və ensefalitə də səbəb ola bilərlər

Sinonim: Mis oksidaza; Cp

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Nefolometrik

Referens:

<6 ay	5-18 mg/dL
7-12 ay	33-43 mg/dL
1-3 yaş	26-55 mg/dL
4-5 yaş	27-56 mg/dL
6-12 yaş	20-54 mg/dL
>12 yaş	20-63 mg/dL

İstifadəsi: Mis birləşdirici zülaldır. Wilson xəstəliyinin diaqnos­tikasında və kəskin faza reaktantı kimi istifadə olunur. Hamiləlik, esterogen və oral kontraseptiv istifadəsi, iltihab, toxu­ma nekrozu, osteosarkomalar, biliar sirroz və travmalarda serumda seru­loplazminin səviyyəsi artır, Wilson xəs­təliyi, Menkes kinky hair sind­ro­mu və qastroenteropatiyalarda azalır

Sinonim: CK; Total kreatin kinaza; CPK; Kreatin fosfokinaza

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Spektrofotometrik, ki­netik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz

Referens:

<7 gün	22-500 IU/L
7 gün-1ay	22-240 IU/L
<1 ay	22-220 IU/L

İstifadəsi: Skelet və ürək əzələsində degenrasiyaya səbəb olan halların qiymətləndirilməsidə istifadə olunur. KMİ, proqressiv əzələ distrofiyaları, polimiozit, yanıqlar, travma, ağır id­man, status epileptikus, əməliyyat­dan sonrakı dövr, yayılmış beyin infarktı, hamiləliyin son dövrləri və doğuş, bədxassəli hipertermiya, İM infeksiyalar, qıcolmalar və ürəyin de­fibriliyasiyasından sonra CK sə­viyyəsi artır

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

Sinonim: Cr

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə sax­lanılmalı və göndərilməlidir. Asetat turşusu və ya bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: AAS-Zeeman

Referens:

24 saatlıq sidik

<0.52 μg/L

İstifadəsi: Xroma məruz qalan şəxs­lərə bu maddənin təsir dərəcəsini göstərir

Sinonim: Pyrilinks; Pyrilinks-D

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə toplanılmalıdır. Asetat turşusu və bor turşusu üzərinə toplanan sidik nümunələri də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 5 mL

Test işeriği: Pridinolin, Deok­sipri­dinolin

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Pridinolin
Kişi	>20 yaş	18-40 nM/mM kreatinin
Qadın	20-50 yaş	20-62 nM/mM kreatinin
Deoksipridinolin
Kişi	>20 yaş	5-14 nM/mM kreatinin
Qadın	20-50 yaş	5-22 nM/mM kreatinin

İstifadəsi: Sümük metobolizminin qıy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Sümük rezorbsiyası üçün spe­sifik göstəricidir. Xüsusilə xəstəliyin aktivliyinin təyini və müalicəsinin müşahidəsində əhəmiyyətlidir. Pri­di­nolin qığırdaq və sümüklərdə, de­ok­sipiridinolin isə sümük və diş to­xu­masında olur. Osteoporoz, birincili hiperparatiroidzm, hipertiroidzm, Pa­get xəstəliyi və sümük metastazları sidikdə pridinolin kollagen çarpaz bağlarında (crosslink) artıma səbəb olur

Sinonim: CRP

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Türbidimetrik

Referens: <3 mg/L

İstifadəsi: Qeyri spesifik kəskin faza reaktantıdır. İnfeksiya və iltihabi proseslərin qiymətləndirilməsində is­ti­fadə olunur. CRP virus və spiroxet mənşəli infeksiyalar zamanı artma­dı­ğından, xüsusilə bakterial infek­si­yaların təyinində çox əhəmiyyətlidir. CRP-nin yüksəlməsi koronar ürək xəstəliyi riskinin erkən göstəricisi olduğundan, bu riskin skrininqi məqsədilə də istifadə olunur

Sinonim: Cryptococcus neoformans hüceyrələrinin tədqiqi

Nümunə növü: BOM

İş prinsipi: Mikroskopik

Referens: Neqativ

İstifadəsi: BOM-da Cryptococcus neoformans göbələklərinin varlığının təyinində istifadə olunur

Nümunə növü: Nəcis

Nümunə qabı: Kip qapaqlı bir qabda ən gec 24 saat müddətində soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 10 g

İş prinsipi: EIA

Nümunə növü: Nəcis

Nümunə qabı: Təmiz ağzı qapaqlı qab

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: Xüsusi boyama ilə mikroskopik

İstifadəsi: HIV xəstələrində, qocalar evlərində və su mənbəli epide­mi­yalar zamanı ishala səbəb olan ibtidailərdir. İmmun sistemi normal olan şəxslərdə asiptomatik keçir, yaxud öz-özünə tədricən  kəsilən ishala səbəb olur

Sinonim: Cu

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: AAS-Zeeman

Referens:

<3 ay	20-70 μg/dL
4 ay-5 yaş	85-190 μg/dL
6-15 yaş	80-160 μg/dL
>15 yaş	80-155 μg/dL

İstifadəsi: Mis metabolizminin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. İnfeksiya, iltihab, hamiləlik, ley­koz, biliar sirroz, Hockin xəstəliyi, pelleqra, ağciyər vərəmi, anemiya, talasemiya minor və major, kəskin miokard infarktı, beyin infarktı, revmatoid artrid, hipotireoidizim, hipertireoidizim, birləşdirici toxuma xəstəlikləri, SLE və bəzi bədxassəli törəmələrdə serumda Cu-un səviy­yəsi artır, Wilson xəstəliyi, qastro­intestinal  sistem xəstəlikləri, muko­vissidoz, nefrotik sindrom, yanıqlar, zülal malnutrisiyası və xronik işemik ürək xəstəliklərində isə Cu səviyyəsi azalır. Həmçinin esterogen, oral kontraseptiv və antiepileptiklərin isti­fadəsi və hamiləlik zamanı, qaraciyərdə seruloplazmin sintezinin artması ilə əlaqədar olaraq serumda Cu səviyyəsi də artır

Sinonim: Cytomegalovirus IgG avidite

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

İş prinsipi: ELFA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

İstifadəsi: CMV infeksiyasının  dölə təsir edib-etməməsinin müəyyən edilməsində istifadə olunur. CMV infeksiyasının təxmini başlanğıc tarixi haqqında informasiya verir. Beləliklə birincili infeksiyanın hamiləlik müddətində baş verib-vermədiyi, başqa sözlə, dölün CMV infeksiyası ilə zədələnmə ehtimalının varlığı qiymətləndirilir

Sinonim: Cytomegalovirus IgM və IgG

Nümunə növü: Serum, BOM

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), gelsiz düz sınaq şüşəsi (BOM)

Nümunə miqdarı: 250 μL (serum), 100 μL (BOM)

İş prinsipi: ELFA (serum), İFR (BOM)

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

İstifadəsi: CMV infeksiyası adətən asimptomatik keçir. Transplantasiya xəstələri, xərçəng xəstələri və im­mun reaktivliyi zəifləmiş xəstələrdə isə ağır hepatit və retinit infek­si­yaları müşahidə oluna bilər. İm­mun­supressiv xəstələr CMV infeksi­yasına əsasən hemotransfuziya ilə yoluxur. Buna görə də, belə xəstələrə veriləcək qan nümunələrini CMV infeksiyasına görə yoxlanılmalıdır. Bundan başqa, ən çox rast gəlinən anadangəlmə virus infeksiyası oldu­ğundan hamilələrdə də yoxlanılması vacibdir. Ananın IgG anticisimiləri döl üçün qoruyucu deyil və CMV infeksiyası döldə qüsurlara səbəb ola bilər

Sinonim: Fibrinin parçalanma məh­sulları

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uyğun olmayan sınaq şüşəsi və qan/antikoagulyant nisbəti, laxtalı, hemolizli nümunələr

Referens: <10-150 μg/L

İstifadəsi: D-Dimer səviyyəsinin normadan yüksək olması laxtalanma, beləliklə dərin vena trombozu, ağ­ci­yər emboliyası və ya DDL (disse­mi­nə olunmuş damardaxili laxtalanma) (disseminated intravascular coagu­la­tion, DIC) ehtimalını artırır. Bundan başqa, yumurtalıq karsinomaları və böyrək xəstəlikərində fibrinin parça­lanmasının təyinində, dərin vena trom­bozu və ya kəskin miokard in­faktı zamanı aparılan müalicənin müşahidəsində istifadə olunur

Sinonim: Ksiloza absorbsiya testi

Nümunə növü: Serum və sidik

Nümunənin alınma qaydası: Sidik qaranlıq yerdə toplanmalı və soyuq şəraitdə saxlanmalıdır

Xəstənin hazırlanması: Xəstə 10 saatlıq səhər aşlığı ilə labarotoriyaya gəlməlidir

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Malabsorbsiyanın təyini və nazik bağırsağın proksimal hissə­sindəki karbohidrat absorbsiyasının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Bağırsaq malabsorbsiyası, nazik bağırsaqda bakterial çoxalma, qus­ma, assit, gecikmiş mədə boşalması və Whipple xəstəliyində qan və sidikdə ksilozanın miqdarı azalır

Sinonim: Delta-ALA; DALA; ALA

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə yığılaraq göndərilməlidir. 6N HCl üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir. Qaranlıq yerdə yığılmalı və işıqdan qorunaraq göndərilməlidir (Bax Əlavə P)

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 sa­atlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens: <7 mg/gün

İstifadəsi: Kəskin porfiriyanın diaq­nozu və müalicəsinin müşahidəsi üçün istifadə olunur. Xüsusilə kəs­kinləşmə zamanı götürülən nümu­nədə (birdəfəlik və ya 24 saatlıq sidik) ALA, porfobilinogen və sidik porfirinlərinin təyini  porfiriya diaq­nozunu təsdiq və ya inkar etməyə imkan verir. Qurğuşun zəhərlənməsi, herediter tirozinemiya, diabetik keto­asidoz, hamiləlik və bəzi qıcolma əlehinə dərmanlar ALA səviyəsində yüksəlməyə səbəb olduğu halda, alkaqolla əlaqəli qaraciyər xəstəlik­ləri zamanı sidikdə ALA səviyyəsi azalır

Nümunə növü: Sidikçıxarıcı sis­te­min daşları

İş prinsipi: Kəmiyyət

İstifadəsi: Sidikçıxarıcı sistem daş­larının kimyəvi tərkibinin təyinində istifadə olunur. Daşda karbonat, sis­tin, fosfat, maqnezium, kalsium, am­monium, sidik turşusu və oksalatın olması təyin olunur

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO₄; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
1-12 yaş	100-835 ng/mL	100-995 ng/mL
13-15 yaş	700-2500 ng/mL	200-2500 ng/mL
16-20 yaş	700-4500 ng/mL	200-3500 ng/mL
21-30 yaş	700-4700 ng/mL	480-4000 ng/mL
31-40 yaş	540-2800 ng/mL	200-3400 ng/mL
41-50 yaş	520-2800 ng/mL	100-2800 ng/mL
51-60 yaş	215-2000 ng/mL	100-2500 ng/mL
>60 yaş	100-2000 ng/mL	100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

Sinonim: Delta anticisimi; Anti-Delta ; Hepatit D virusu anticisimi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: EIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Neqativ

İstifadəsi: HDV infeksiyasının diaq­nostikasında istifadə olunur. Xüsu­silə stabil xroniki HBV infeksiyası olanlarda ani kəskinləşmə baş ver­dik­də delta anticisiminin varlığı araş­dırılmalıdır

Sinonim: Delta-ALA; DALA; ALA

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə yığılaraq göndərilməlidir. 6N HCl üzərinə yığılan sidiklər də qəbul edilir. Qaranlıq yerdə yığılmalı və işıqdan qorunaraq göndərilməlidir (Bax Əlavə P)

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 sa­atlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens: <7 mg/gün

İstifadəsi: Kəskin porfiriyanın diaq­nozu və müalicəsinin müşahidəsi üçün istifadə olunur. Xüsusilə kəs­kinləşmə zamanı götürülən nümu­nədə (birdəfəlik və ya 24 saatlıq sidik) ALA, porfobilinogen və sidik porfirinlərinin təyini  porfiriya diaq­nozunu təsdiq və ya inkar etməyə imkan verir. Qurğuşun zəhərlənməsi, herediter tirozinemiya, diabetik keto­asidoz, hamiləlik və bəzi qıcolma əlehinə dərmanlar ALA səviyəsində yüksəlməyə səbəb olduğu halda, alkaqolla əlaqəli qaraciyər xəstəlik­ləri zamanı sidikdə ALA səviyyəsi azalır

Sinonim: Pyrilinks; Pyrilinks-D

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə toplanılmalıdır. Asetat turşusu və bor turşusu üzərinə toplanan sidik nümunələri də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 5 mL

Test işeriği: Pridinolin, Deok­sipri­dinolin

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Pridinolin
Kişi	>20 yaş	18-40 nM/mM kreatinin
Qadın	20-50 yaş	20-62 nM/mM kreatinin
Deoksipridinolin
Kişi	>20 yaş	5-14 nM/mM kreatinin
Qadın	20-50 yaş	5-22 nM/mM kreatinin

İstifadəsi: Sümük metobolizminin qıy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Sümük rezorbsiyası üçün spe­sifik göstəricidir. Xüsusilə xəstəliyin aktivliyinin təyini və müalicəsinin müşahidəsində əhəmiyyətlidir. Pri­di­nolin qığırdaq və sümüklərdə, de­ok­sipiridinolin isə sümük və diş to­xu­masında olur. Osteoporoz, birincili hiperparatiroidzm, hipertiroidzm, Pa­get xəstəliyi və sümük metastazları sidikdə pridinolin kollagen çarpaz bağlarında (crosslink) artıma səbəb olur

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO₄; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
1-12 yaş	100-835 ng/mL	100-995 ng/mL
13-15 yaş	700-2500 ng/mL	200-2500 ng/mL
16-20 yaş	700-4500 ng/mL	200-3500 ng/mL
21-30 yaş	700-4700 ng/mL	480-4000 ng/mL
31-40 yaş	540-2800 ng/mL	200-3400 ng/mL
41-50 yaş	520-2800 ng/mL	100-2800 ng/mL
51-60 yaş	215-2000 ng/mL	100-2500 ng/mL
>60 yaş	100-2000 ng/mL	100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO₄; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
1-12 yaş	100-835 ng/mL	100-995 ng/mL
13-15 yaş	700-2500 ng/mL	200-2500 ng/mL
16-20 yaş	700-4500 ng/mL	200-3500 ng/mL
21-30 yaş	700-4700 ng/mL	480-4000 ng/mL
31-40 yaş	540-2800 ng/mL	200-3400 ng/mL
41-50 yaş	520-2800 ng/mL	100-2800 ng/mL
51-60 yaş	215-2000 ng/mL	100-2500 ng/mL
>60 yaş	100-2000 ng/mL	100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı s­ı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Xəs­tənin ən son qəbul etdiyi dərmanın vaxtı və dozası bildirilməlidir

İş prinsipi: FPIA

Referens:

Terapevtik konsentrasiya	0.1-1.0  μg/mL
Toksik konsentrasiya	>5.0 μg/mL

İstifadəsi: Dərman səviyyəsinin mü­şa­hidəsində istifadə olunur

Sinonim: Epdantoin; Fenitoin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Xəs­tənin ən son qəbul etdiyi dərmanın vaxtı və dozası bildirilməlidir

İş prinsipi: FPIA

Referens:

Terapevtik konsentrasiya	10-20 μg/mL
Toksik konsentrasiya	>20 μg/mL

İstifadəsi: Dərman səviyyəsinin müşahidəsində istifadə olunur

Nümunə növü: Birdəfəlik sidik

Nümunə miqdarı: 5 mL

İş prinsipi: Kolorimetrik

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Leysinoz (maple syrup urine disease, MSUD) xəstəliyinin (ağcaqayın siropu sidik xəstəliyi) diaqnostikasında istifadə olunur. Fe­nilketonuriya, histidinemiya, meto­nin malabsorbsiyası və müxtəlif sə­bəbli  ketonuriyalar da pozitiv nə­ticələrə səbəb ola bilər. Skrininq testi ulduğu üçün pozitiv nəticələr dəqiqləşdirilməlidir

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Qəbul edilmiş ən son dozadan 8-12 saat sonra nümunə alınmalıdır. Xəstənin ən son qəbul etdiyi dərmanın vaxtı və dozası bildirilməlidir

İş prinsipi: KIMS (Kinetik inte­raction of microparticles in solution)

Referens:

Terapevtik konsentrasiya	0.8-2.0 ng/mL
Toksik konsentrasiya	>2.5 ng/mL

İstifadəsi: Dərman səviyyəsinin mü­şahidəsində istifadə olunur

Sinonim: DNT izolyasiyası; DNT-nin ayırd edilməsi

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan, toxuma, döl materialı [göbək ciyəsi qanı, korion villus (CVS) və ya am­nion mayesi (AFS) ], kultura ma­terialı

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (qan marerialları üçün); toxuma, CVS və AFS kimi mate­riallar üçün bunları alan həkimin seçdiyi münasib qab götürülür

Nümunə miqdarı: EDTA-lı tam qan 5 mL, toxuma (10 mg), döl mate­ri­yalı, AFS (10 mg ),  göbək ciyəsi qanı (500 μL)

Lazımi məlumatlar: Xəstə haq­qın­da klinik məlumatlar göndərilməlidir

İş prinsipi: Kit və ya NaCl ekst­raksiyası və spektrofotometrik qiymətləndirmə

Nümunədən imtina səbəbləri (kan): Hüceyrə sayının az olması, hemoliz, laxta, materialın uyğun ol­mayan sınaq şüşəsində gönərilməsi

Referens: O.D A₂₆₀ /A_{280 =}1.6-1.8

İstifadəsi: Genetik xəstəliklərin molekulyar diaqnozunda istifadə olunan DNT materialının əldə olunması məqsədilə tətbiq edilir. Mövcud fakt və ya ailəyə aid mutasiya analizi/daşıyıcılığının təyi­nində DNT ekstraksiyası, EDTA-lı tam qan və ya toxuma materialı ilə aparılır. Prenatal diaqnostika üçün isə CVS, AFS və göbək ciyəsi qanı lazımdır

Sinonim: DNT izolyasiyası; DNT-nin ayırd edilməsi

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan, toxuma, döl materialı [göbək ciyəsi qanı, korion villus (CVS) və ya am­nion mayesi (AFS) ], kultura ma­terialı

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (qan marerialları üçün); toxuma, CVS və AFS kimi mate­riallar üçün bunları alan həkimin seçdiyi münasib qab götürülür

Nümunə miqdarı: EDTA-lı tam qan 5 mL, toxuma (10 mg), döl mate­ri­yalı, AFS (10 mg ),  göbək ciyəsi qanı (500 μL)

Lazımi məlumatlar: Xəstə haq­qın­da klinik məlumatlar göndərilməlidir

İş prinsipi: Kit və ya NaCl ekst­raksiyası və spektrofotometrik qiymətləndirmə

Nümunədən imtina səbəbləri (kan): Hüceyrə sayının az olması, hemoliz, laxta, materialın uyğun ol­mayan sınaq şüşəsində gönərilməsi

Referens: O.D A₂₆₀ /A_{280 =}1.6-1.8

İstifadəsi: Genetik xəstəliklərin molekulyar diaqnozunda istifadə olunan DNT materialının əldə olunması məqsədilə tətbiq edilir. Mövcud fakt və ya ailəyə aid mutasiya analizi/daşıyıcılığının təyi­nində DNT ekstraksiyası, EDTA-lı tam qan və ya toxuma materialı ilə aparılır. Prenatal diaqnostika üçün isə CVS, AFS və göbək ciyəsi qanı lazımdır

Nümunə növü: Parfinli və təzə to­xuma nümunələri, orqanizim ma­ye­ləri, sidik kisəsi lavaj mayesi, sidik, sitratlı tam qan, sümük iliyi

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi (sitratlı qan)

Nümunə miqdarı: 2mL

Lazımi məlumatlar: Xəstə haq­qın­da klinik məlumat göndərilməlidir

İş prinsipi: Flow cytometry

Nümunədən imtina səbəbləri: Hüceyrə sayının az olması

İstifadəsi: Bərk toxuma (solid) şiş­ləri və neoplazik lezyonlarda hücey­rədaxili DNT kontent analizi və proliferasiya sürətinin təyinində istifadə olunur. Bu test ilə statistik və dinamik proliferasiya indeksinin mü­əyyənləşdirilməsi, hüceyrə ane­uoplo­idiyasının və şişlərin çoxalma tezliyinin təyini mümkündür

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500μL

İş prinsipi: Aqqlütinasiya

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

İstifadəsi: Rh(-) hamilələrdə yenido­ğulanın hemolitik xəstəlik (eritro­blastozis fetalis) riskinin təyinində istifadə olunur

Sinonim: Double-stranded DNT anticisimi; Anti-nativ DNT; Anti-n-DNT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 150 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens: < 5 IU/mL

İstifadəsi: SLE-nin (sistimik qırmızı qurdeşənəyi) diaqnostikası və müşa­hi­dəsində istifadə olubur. Sjögren sind­romu, dağınıq birləşdirci toxuma xəstəlikləri və proqressiv sistemik skle­roz zamanı da anti- ds-DNT sə­viy­yəsi yüksəlir

Sinonim: PTT-LA; LA-DVV; dRVVT testi; Dilite Russell viper venom time

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­munə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndəril­məlidir

İş prinsipi: Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan / antikoaqulyant miqdarı, laxtalı, hemolizli heparinli nümunələr

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Lupus anticisimləri, SLE, trombotik hallar, təkrarlanan döl it­kiləri, trombositopeniya və müxtəlif nevroloji pozğunluqlarla əlaqəlidir. Digər autoimmun pozğunluqlar, bəd­xassəli törəmələr, infeksiyalar və bə­zi dərmanların istifadəsində də (məs. fenotiazinlər və ürək antiaritmik preparatları) lupus antikoaqulyantları tapıla bilər. Bu xəstələrdə aPTT kimi fosfolipid asılı in vitro laxtalanma testlərində uzanma ola bilər

Sinonim: Proqressiv əzələ  distro­fiyası (PƏD)

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 5 mL

Lazımi məlumatlar: Nəsil ağacı və ailə barədə ətraflı məlumatlar, CPK nəticələri, delesiya analizinin nəti­cələri

Ailə üzvləri: Testin kimin üçün istə­nildiyindən asılı olaraq, aparılacaq tədqiqatlar çərçivəsində hansı ailə fərdlərinin müayinəsinə ehtiyac ol­du­­ğu nəsil ağacı araşdırıldıqdan sonra qərar verilir

İş prinsipi: PCR-RFLP-VNTR

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, laxta, materialın uyğun sınaq şüşəsinə alınmaması

İstifadəsi: Xəstə fərdin anasından qəbul etdiyi allel gen, bağlantı ana­lizi adlandırılan dolayı (qeyri düz) metod ilə təyin olunur. Mutasiyası aşkar olunmamış xəstələrin ailəsinə prenatal diaqnozun və/və ya daşıyıcılığın təyinində kömək etmək məqsədilə dolayı (qeyri düz) metod tətbiq oluna bilər (Bax Duchenne / Becker əzələ distrofiyasi delesiya  analizi)

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 5 mL

Lazımi məlumatlar: Nəsil ağacı və ətraflı ailə məlumatları, CPK nəticə­ləri, EMG və əzələ biopsiyası nəti­cələri

İş prinsipi: Multipleks I və Mul­tipleks II amplifikasiya sistemləri ilə PZR və birbaşa analiz.

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, laxta, materialın uyğun sınaq şüşəsinə alınmaması

İstifadəsi: DMD/BMD əzələ hü­ceyrələrinin proqressiv şəkildə məhv olmasına səbəb olan irsi xəstəlikdir. DMD, BMD-nin ağır gedişli allelik formasıdır və BMD ilə müqayisədə daha çox rast gəlinir. X xromosomu üzərində olan distrofin genində baş verən mutasiyalarla əlaqədar olduğu üçün oğlan uşaqlarında müşahidə olunur. Delesiyalarda ən çox müşa­hidə olunan (faktların 50-60 %-i) mutasiyalardır. Xəstəliyin diaqnozu, klinik əlamətlərlə yanaşı serumdakı yüksək CPK səviyyəsi, EMG və əzələ biopsiyasının nəticələri ilə birlikdə müəyyən edilir

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə sax­lanılmalı və göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 5 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarl bildirilməlidir

İş prinsipi: ISE

Referens: 6-12 g/gün

İstifadəsi: Orqanizimin elektrolit mü­vazinəti və duz pəhrizinin müşa­hidəsində istifadə olunur

Nümunə növü: EDTA-lı tam qan

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

İş prinsipi: Aqqlütinasiya

İstifadəsi: İnvivo sensibilizasiyaya uğramış eritrositlərin aşkar olun­ma­sında istifadə edilir. Eritroblastozis fetalis, autoimmun hemolitik ane­mi­yalar və uyğun olmayan qan trans­fu­ziyaları ilə əlaqədar əmələ gələn transuzion reaksiyalar zamanı pozi­tiv nəticələr müşahidə olunur. Həm­çi­nin dərmanla əlaqəli hemolitik ane­miyaların təyinində də istifadə olu­nur

Sinonim: Strep A antigen testi

Nümunə növü: Əsnək materialı

Nümunə qabı: Steril tamponlu sınaq şüşəsi

İş prinsipi: İmmunoxromatoqrafik

Referens: Neqativ

İstifadəsi: A qrupundan olan beta hemolitik streptokokların antigen xüsusiyyətləri əsas götürülərək bu bakteriyalar təyin olunur

Sinonim: ASMA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və kontami­nasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Xroniki aktiv hepatitin sə­bəbinin araşdırılmasında istifadə olu­nur. Yüksək titrdə pozitivlik (>1/80) xroniki aktiv autoimmun hepatitdən, aşağı titrdə pozitivlik isə (<1/80) ilkin biliar sirroz, virus he­pa­titi və ya xroniki alkaqol hepa­ti­tin­dən şübhələnməyə əsas verir. Həm­çinin EBV infeksiyaları, bədxassəli melanoma, süd vəzi və yumurtalıq karsinomaları, öd kisəsi obstruk­si­yaları və normal populyasiyada da ASMA pozitivliyinə rast gəlinə bilər

Sinonim: Fe

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Gün­lük variasiyası vardır. Belə ki, se­rum­da dəmirin miqdarı səhər saat­larında ən yüksək səviyyədə olur

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin 10 saatlıq aclıqdan sonra alınması məsləhət görülür. Həmçinin səhər alınan nümunələrdəki dəmir kon­sen­trasiyası günortadan sonrakılara nis­bətən daha yüksək olduğundan nü­mu­nələrin səhər alınmasına üstünlük verilməlidir.  Nəzərə almaq lazımdır ki, infeksiya zamanı müvəqqəti ola­raq serumda dəmirin səviyyəsi azala bilər

İş prinsipi: Kolorimetrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz

Referens:

<7 gün	100-250 μg/dL
7 gün-1 yaş	40-100 μg/dL
2-15 yaş	50-120 μg/dL
>15 yaş	50-175 μg/dL (Kişi)
	40-170 μg/dL (Qadın)

İstifadəsi: Hər növ anemiya, dəmir azlığı, talasemiya, sideroblastik anemiya və dəmir zəhərlənməsinin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Pernisioz, aplastik və hemolitik anemiytalar, hemaxromatoz, kəskin leykoz, qurğuşun zəhərlənməsi, kəs­kin hepatitlər, vitamin B_6­ çatış­maz­lığı, talasemiya, təkrarlanan qankö­çürülmələr və kəskin dəmir zəhər­lənməsi zamanı serumda dəmi­rin miqdarı artır,  dəmir çatışmazlığı ane­miyası kəskin və xroniki infek­siyalar, hipotiroidizim və postope­rativ müddətdə isə bu göstərici azalır

Sinonim: TIBC; Total iron binding capacity

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin  10 saatlıq aclıqdan sonra alınması məsləhət görülür

İş prinsipi: Kolorimetrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz

Referens:

<1 yaş	100-400 μg/dL
>1 yaş	250-450 μg/dL

İstifadəsi: Serumda dəmir miqda­rının qiymətləndirilməsində istifadə olunur. Hipoxrom anemiyalar, kəs­kin hepatitlər və hamiləliyin son həftələrində TIBC artır, dəmir çatış­mazlığı ilə əlaqədar olmayan ane­miyalar, xroniki infeksiyalar, bəd­xassəli törəmələr, sirroz, hemo­xromatoz, böyrək xəstəlikləri və tala­semiyalarda isə bu göstərici azalır

Nümunə növü: zədələnmiş dəri

Nümunə qabı: Steril düz sınaq şüşəsi və ya transport qidalı mühiti

İş prinsipi: Kultivasiya

İstifadəsi: Dəri lezyonlarında infek­siyaya səbəb ola bilən bakeriya və ya bakteriyaların izolə olunması

Nümunə növü: Dəri qaşıntısı

İş prinsipi: Mikroskopik

İstifadəsi: Mikozlara şübhəli dəri zədələnmələrində göbələk hüceyrə­lərinin təyinində istifadə olunur

Sinonim: E₂ ; 17-β-estradiol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	2-18 pg/mL
	13-15 yaş	11-38 pg/mL
	16-50 yaş	30-119 pg/mL
	>50 yaş	10-35 pg/mL
	Menopauza	10-35 pg/mL
	Follikulyar faza	30-119 pg/mL
	Pik	149-350 pg/mL
	Luteal faza	97-216 pg/mL
	Ovulasiya müşahidəsi	29-97 pg/mL
Kişi	<12 yaş	2-18 pg/mL
	>12 yaş	11-38 pg/mL

İstifadəsi: Orqanizimdəki ən təsirli endogen esterogendir. Puberte pre­koks, amenoreya,  ovulyasiya  in­duk­siyasının müşahidəsi və kişilərdə gineko­mastiyanın qiymətlən­diril­mə­sində isitifadə olunur

Sinonim: E₃ ; Unkonjuge E₃ ; uE₃

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildiriləcəkdir

İstifadəsi: Fetoplasental dövrün qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur. Sərbəst E₃ miqdarı ümumi E₃-lə  mü­qa­yisədə daha spesifikdir. Nəticələr xəstədən asılı olaraq dəyişə bil­di­yindən bir neçə ardıcıl müayinə apa­rılmalıdır. Bundan başqa, səhərlər konsentrasiyası daha yüksək olur. Hamiləlik müddətində sərbəst E₃ daim yüksəlir, doğuşun başlaması ilə birlikdə daha kəskin yüksəlmə baş verir. Diabetli hamilələr, post-date hestasiya və bətndaxili inkişafın ge­dişinin qiymətləndirilməsində sər­bəst E₃ istifadə oluna bilər. Döldə mərkəzi sinir sisteminin malfor­ma­siyası, anadangəlmə qapaq xəstə­lik­ləri və ya Daun sindromunda se­rum­da sərbəst E₃  səviyyəsində azal­ma müşahidə oluna bilər. Hami­lə­liyin 35-36-cı həftələrində dölün yaşının hesablanmasında da sərbəst E₃ isti­fadə oluna bilər. Həmçinin II tri­mes­terdə hCG və AFP ilə birgə istifadə olunaraq risk skrininqi aparıla bilər

Sinonim: Spermoqramma

Nümunə növü: Təzə eakulyat (30 dəqiqə ərzində labaratoriyaya çat­dırıl­malıdır)

Nümunə qabı: Təmiz, ağzı qapaqlı qab

Nümunə miqdarı: İfraz olunanın hamısı

İş prinsipi: Mikroskopik

İstifadəsi: Kişi sonsuzluğunun qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur

Nümunə növü: Eakulyat (dondu­ru­laraq göndərilməlidir)

Nümunə qabı: Təmiz, ağzı qapaqlı qab

İş prinsipi Spektrofotometrik

Referens:150-600 mg/dl

İstifadəsi:Toxum vəzilərinin funk­sio­nal və toxum axacaqlarının açıq olma­sının təyini məqsədilə istifadə olunur

Sinonim: Canlı spermotozoidlərin nisbətinin təyini

Nümunə növü: Təzə eakulyat (30 dəqiqə ərzində labaratoriyaya çat­dırıl­malıdır)

Nümunə qabı: Təmiz, ağzı qapaqlı qab

Nümunə miqdarı: İfraz olunanın hamısı

İş prinsipi:Xüsusi rəngləmə ilə mikroskopik müayinə

Sinonim: eakulat kulturası, sperma kulturası

Nümunə növü: EakulYat

Nümunə qabı: Steril, ağzı qapaqlı qab

İş prinsipi:Kultivasiya

İstifadəsi: İnfeksiya törədə bilən aerob bakteriyaların eakulatdan izolə olunması

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Testin tərkibi: VCA gp 125,VCA p19, EBNA-1, p22 və EA-D

İş prinsipi: Immunobolt

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: EBV infeksiyası geniş ya­yılsa da, uşaqlarda ilkin infeksiya adətən asimptomatik keçir. Sonrakı yaş dövrlərində isə infeksion mono­nukleoz klinikası meydana çıxır. Cəmiyyətdə insanların yaşadığıı müddət ərzində EBV infeksiyası keçirmə ehtimalı 90%-dən çoxdur. EBV infeksiyasının diaqnozunu mü­əyyən etmək bəzən çox çətin olur. Diaqnostikasında seroloji üsullardan dah çox istifadə olunur. Bu testlər hər zaman xəstənin klinik əlamətləri nəzərə alınaraq qiymətlən­diril­məli­dir. Burkitt limfoması və nazofa­rin­geal karsinomada anticisim səviy­yələri uzun müddət yüksək qala bilər.

Klinik mərhələ	Heterofil anticisim	VCA IgM	VVA IgG	EBNA	EA (D)
Şübhəli	–	–	–	–	–
Çox erkən mərhələ	+/-	+/-	+/-	–	–
Erkən mərhələ	+	+	+	–	+/-
Mövcud infeksiya	+	+	+	+/-	+/-
Keçirilmiş infeksiya	–	–	+	+	+/-

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Testin tərkibi: VCA gp 125,VCA p19, EBNA-1, p22 və EA-D

İş prinsipi: Immunobolt

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: EBV infeksiyası geniş ya­yılsa da, uşaqlarda ilkin infeksiya adətən asimptomatik keçir. Sonrakı yaş dövrlərində isə infeksion mono­nukleoz klinikası meydana çıxır. Cəmiyyətdə insanların yaşadığıı müddət ərzində EBV infeksiyası keçirmə ehtimalı 90%-dən çoxdur. EBV infeksiyasının diaqnozunu mü­əyyən etmək bəzən çox çətin olur. Diaqnostikasında seroloji üsullardan dah çox istifadə olunur. Bu testlər hər zaman xəstənin klinik əlamətləri nəzərə alınaraq qiymətlən­diril­məli­dir. Burkitt limfoması və nazofa­rin­geal karsinomada anticisim səviy­yələri uzun müddət yüksək qala bilər.

Klinik mərhələ	Heterofil anticisim	VCA IgM	VVA IgG	EBNA	EA (D)
Şübhəli	–	–	–	–	–
Çox erkən mərhələ	+/-	+/-	+/-	–	–
Erkən mərhələ	+	+	+	–	+/-
Mövcud infeksiya	+	+	+	+/-	+/-
Keçirilmiş infeksiya	–	–	+	+	+/-

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Testin tərkibi: VCA gp 125,VCA p19, EBNA-1, p22 və EA-D

İş prinsipi: Immunobolt

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: EBV infeksiyası geniş ya­yılsa da, uşaqlarda ilkin infeksiya adətən asimptomatik keçir. Sonrakı yaş dövrlərində isə infeksion mono­nukleoz klinikası meydana çıxır. Cəmiyyətdə insanların yaşadığıı müddət ərzində EBV infeksiyası keçirmə ehtimalı 90%-dən çoxdur. EBV infeksiyasının diaqnozunu mü­əyyən etmək bəzən çox çətin olur. Diaqnostikasında seroloji üsullardan dah çox istifadə olunur. Bu testlər hər zaman xəstənin klinik əlamətləri nəzərə alınaraq qiymətlən­diril­məli­dir. Burkitt limfoması və nazofa­rin­geal karsinomada anticisim səviy­yələri uzun müddət yüksək qala bilər.

Klinik mərhələ	Heterofil anticisim	VCA IgM	VVA IgG	EBNA	EA (D)
Şübhəli	–	–	–	–	–
Çox erkən mərhələ	+/-	+/-	+/-	–	–
Erkən mərhələ	+	+	+	–	+/-
Mövcud infeksiya	+	+	+	+/-	+/-
Keçirilmiş infeksiya	–	–	+	+	+/-

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Testin tərkibi: VCA gp 125,VCA p19, EBNA-1, p22 və EA-D

İş prinsipi: Immunobolt

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: EBV infeksiyası geniş ya­yılsa da, uşaqlarda ilkin infeksiya adətən asimptomatik keçir. Sonrakı yaş dövrlərində isə infeksion mono­nukleoz klinikası meydana çıxır. Cəmiyyətdə insanların yaşadığıı müddət ərzində EBV infeksiyası keçirmə ehtimalı 90%-dən çoxdur. EBV infeksiyasının diaqnozunu mü­əyyən etmək bəzən çox çətin olur. Diaqnostikasında seroloji üsullardan dah çox istifadə olunur. Bu testlər hər zaman xəstənin klinik əlamətləri nəzərə alınaraq qiymətlən­diril­məli­dir. Burkitt limfoması və nazofa­rin­geal karsinomada anticisim səviy­yələri uzun müddət yüksək qala bilər.

Klinik mərhələ	Heterofil anticisim	VCA IgM	VVA IgG	EBNA	EA (D)
Şübhəli	–	–	–	–	–
Çox erkən mərhələ	+/-	+/-	+/-	–	–
Erkən mərhələ	+	+	+	–	+/-
Mövcud infeksiya	+	+	+	+/-	+/-
Keçirilmiş infeksiya	–	–	+	+	+/-

Sinonim: Echinococcus seroloji testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: Aqqlütinasiya

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Exinokokkoz xəstəliyi üçün seroloji skrininq testi kimi is­tifadə olunur. Xəstəyə dair anam­nestik məlumatlar, klinik simptomlar və radioloji məlumatlara əsasən diaq­noz müəyyən edilir. Kollagen to­xuma xəstəlikləri, sirroz, şisto­somoz və digər parazitar infeksiyalar yalançı pozitivliklərə səbəb ola bilər

Sinonim: Echinococcus spesifik IgE

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: FEIA

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Exinokokoz xəstəliyinin diaqnoz və müalicəsinin müşahi­dəsində istifadə olunur

Nümunə növü: BOM

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: Coxsackie A və B, ECHO-virus, poliovirus, enterovirus 68-71 və s. bütün enteroviruslar

İş prinsipi: RT-PZR

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Enteroviruslar, Picorna­vi­ri­dae fəsiləsinə məxsusdurlar və 70-dən çox serotipi (Coxsackie A və B, ECHO-virus, poliovirus, ente­rovirus 68-71 və s.) var. Bunların çoxu fekal-oral yolla yoluxsa da, yuxarı tənəffüs yolları ilə də yo­lux­ma mümkündür. Non-polio entero­viruslar adətən yuxarı tənəffüs yol­ları infeksiyaları və səpkilərlə ya­naşı, aseptik meningit və ensefalitə də səbəb ola bilərlər

Sinonim: ECP

Nümunə növü: Serum (Qan nümu­nəsi vakkumlu sınaq şüşəsinə götü­rülərək, bir neçə dəfə çevirməklə qrışdırıldıqdan sonra, 60-120 dəqiqə 20-24^oC-də saxlanılmalıdır. Sonra isə 1000-1300 Xg-də sentrifuqadan keçirilərək serumu ayrılmalı, təmiz sınaq şüşəsinə köçürülərək göndə­rilməlidir.)

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: FEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

1-15 yaş	<20 μg/L
>15 yaş	<16 μg/L

İstifadəsi: Serumda ECP-nin sə­viy­yəsi astmanın kəskinləşmə dərəcəsi haqqında məlumat verir. Həmçinin müalicənin müşahidəsində də isti­fadə olunur

Sinonim: EMA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

İstifadəsi: Seliakiya (Celiac sprue) və dermatitis herpetiformis-in diaq­noz və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. IgA quruluşunda olan bu anticisimlər dermatitis her­petiformis-də 70 %, aktiv selaiki­yada isə 100% nisbətində tapılır. Müalicə və ya qlütensiz pəhrizlə anticisimin titri adətən azalır və ya neqativləşir. Qlüten tərkibli pəhrizə başladıqda isə 2-3 ay müddətində EMA yenidən pozitivləşir

Sinonim: Extractable nuclear anti­gen anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Testin tərkibi: nRNP/Sm,Sm (Smith), SS-A(Anti-Ro), Ro-52, SS-B (Anti-La ), Scl-70, PM-Scl, Jo-1, CENP B, PCNA, dsDNT, Nukleo­somlar, Histonlar, ribosomal P-Proteini, AMA-M2

İş prinsipi: Western Blot

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: SLE, Sjögren sindromu, proqressiv sistemli skleroz, poli­mio­zit, dermatomiozit, overlap sindro­mu, sharp sindromu (qarışıq birləş­dirici toxuma xəstəliyi) və ilkin biliar sirroz kimi autoimmun xəstə­liklərin diaqnostikasında istifadə olunur. Jo-1 antigenləri xüsusilə intersitisial ağciyər fibrozunda və simmetrik poliartiriti olan poli­mio­zitli xəstələrin diaqnozunda istifadə olunur. Jo-1 antigenləri pozitiv olan xəstələrdə ağciyər zədələnməsi riski daha yüksəkdir.
RNP anticisimləri isə SLE, qarışıq birləşdirici toxuma xəstəliyi, Sjögren sindromu və sklerodermiyada tapılan ENA qrupundan olan anticisimlərdir. SCL-70 anticisimləri topoizomeraza I-yə qarşı əmələ gəlir və SCL-70 antisimi pozitiv olan xəstələrin ANA boyanma  tipləri adətən ləkəli olur.
Sm (Smith) antisisimləri SLE-nin diaqnozunda istifadə olunur və SLE üçün spesifikliyi yüksəkdir. Dərman mənşəli SLE, revmatoid artrit, skle­ro­dermiya və Sjögren sindromunda da Sm anticisim pozitivliyi ola bilər.
SS-A və SS-B antisimləri Sjögren sindromu, SLE və revmotoid artritin diaqnozunda istifadə olunur. SS-B anticisiminin pozitiv olması xəstə­liyin klinikasının daha yüngül keçə biləcəyinə əsas verir. Bu xəstələrdə xüsusilə böyrək zədələnməsi çox yüngül olur və ya heç olmur

Sinonim: EMA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: IFR

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq və konta­minasiya

İstifadəsi: Seliakiya (Celiac sprue) və dermatitis herpetiformis-in diaq­noz və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. IgA quruluşunda olan bu anticisimlər dermatitis her­petiformis-də 70 %, aktiv selaiki­yada isə 100% nisbətində tapılır. Müalicə və ya qlütensiz pəhrizlə anticisimin titri adətən azalır və ya neqativləşir. Qlüten tərkibli pəhrizə başladıqda isə 2-3 ay müddətində EMA yenidən pozitivləşir