Hormonlar testlər qrupu

Sinonim: Compound S

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: <8 ng/mL

İstifadəsi: 11 β-hidroksilaza çatış­maz­lığı ilə əlaqədar adrenokortikal hiperplaziya, adrenal karsinomalar və ACTH səviyyəsinin artdığı hal­larda serumda 11-deoksikortizolun səviyyəsi də artır

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq rit­mi var. Səhərlər 17-OH proqesteron səviyyəsi maksimum olur

İş prinsipi: Ekstraksiya + RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 17-Hidroksiproqesteron ilə eyni

İstifadəsi: Xüsusilə körpə yeni do­ğulan mərhələdə digər hormonların çarpaz reaksiya verməsi ilə əlaqədar olaraq 17-Hidroksiproqesteronun eks­­trak­­siyadan sonra təyini fay­da­lıdır. Ekstraksiya sayəsində yalançı yüksək nəticələrin qarşısı alınır

Sinonim: 17-OH progesteron

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı:200 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi var. Səhərlər 17-OH pro­qesteron səviyyəsi maksimum olur

İş prinsipi: RIA

Referens:

Göbək ciyəsi qanı	9.0-50.0 ng/mL
Yenidoğulan	0.3-5.6 ng/mL
<7 gün	0.2-2.3 ng/mL
7 gün-5 yaş	0.1-0.9 ng/mL
6-15 yaş	0.1-1.0 ng/mL
16-50	0.2-1.0 ng/mL
>50 yaş	0.2-0.5 ng/mL
Hamilə	0.2-1.0 ng/mL
Menopauza	0.1-0.5 ng/mL
Follikulyar faza	0.2-1.0 ng/mL
Pik	0.2-1.0 ng/mL
Lüteal faza	0.2-3.0 ng/mL

İstifadəsi: 11-Hidroksilaza və ya 21-Hidroksilaza çatışmazlığı ilə əlaqəli olan kongenital adrenal hiper­pla­zi­yalar üçün ən əlverişli skrininq test­dır. Hirşutizm və ya sonsuzluğu olan qadınlarda, adult-onset kongenital ad­renal hiperplaziyaların qiymətlən­diril­məsində və kongenital adrenal hiperplaziya səbəbi ilə qliko­kor­tikoid müalicəsi alan xəstələrin müşahidəsində istifadə olunur

Sinonim: 17-KS

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə toplanmalıdır. 6N HCL və ya bor turşusu üzərinə toplanan nümu­nələr də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidik miqdarı bildirilməlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens:

<1 yaş	<1 mg/gün
2-5 yaş	1-2 mg/gün
6-11 yaş	1-4 mg/gün
	Kişi	Qadın
12-15 yaş	5-12 mg/gün	3-10 mg/gün
16-30 yaş	9-22 mg/gün	6-15 mg/gün
>30 yaş	8-20 mg/gün	6-15 mg/gün

İstifadəsi: Kişilərdə androgen mən­şəli adrenal və testikuliyar, qadın­larda isə androgen mənşəli adrenal hormon sintezinin qiymətləndi­ril­mə­sində istifadə olunur. Bununla yanaşı adrenal androgen sintezinin qiymət­ləndirilməsində qanda DHEA-S miq­darının təyini daha qiymətlidir. Testikulyar şişlər, lütein hüceyrəli yümürtalıq karsinoması, Cushing xəstəliyi, ektopik ACTH sintez edən şişlər, adrenal şişlər, stres, hami­lə­liyin son trimesteri və Stein-Le­venthall sindromunda 17-KS sə­viy­yəsi artır, ikincili qadın hipoqo­nadizmi, hipotiroidizim və birincili hipoqonadizmində (Kleinifelter sind­romu, kastrasiya və s.) 17-KS səviyyəsi azalır

Sinonim: 17-KS

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə toplanmalıdır. 6N HCL və ya bor turşusu üzərinə toplanan nümu­nələr də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidik miqdarı bildirilməlidir

İş prinsipi: Xromatoqrafik, spektro­fotometrik

Referens:

<1 yaş	<1 mg/gün
2-5 yaş	1-2 mg/gün
6-11 yaş	1-4 mg/gün
	Kişi	Qadın
12-15 yaş	5-12 mg/gün	3-10 mg/gün
16-30 yaş	9-22 mg/gün	6-15 mg/gün
>30 yaş	8-20 mg/gün	6-15 mg/gün

İstifadəsi: Kişilərdə androgen mən­şəli adrenal və testikuliyar, qadın­larda isə androgen mənşəli adrenal hormon sintezinin qiymətləndi­ril­mə­sində istifadə olunur. Bununla yanaşı adrenal androgen sintezinin qiymət­ləndirilməsində qanda DHEA-S miq­darının təyini daha qiymətlidir. Testikulyar şişlər, lütein hüceyrəli yümürtalıq karsinoması, Cushing xəstəliyi, ektopik ACTH sintez edən şişlər, adrenal şişlər, stres, hami­lə­liyin son trimesteri və Stein-Le­venthall sindromunda 17-KS sə­viy­yəsi artır, ikincili qadın hipoqo­nadizmi, hipotiroidizim və birincili hipoqonadizmində (Kleinifelter sind­romu, kastrasiya və s.) 17-KS səviyyəsi azalır

Sinonim:5-OH triptamin

Nümunə növü: Serum

Nümunə< qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 2 mL

Xəstənin hazırlanması: Serotonin tərkilbi qoz, banan, badımcan, po­midor, fındıq, fıstıq, avokado və s. bəzi meyvə və tərəvəzlər son 72 saat ərzində yeyilməməlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Serum

>15 yaş

50-230 ng/mL

İstifadəsi: Karsinoid şişlərin di­aq­noz və müalicəsinin  müşahidəsində istifadə olunur. Karsinoid sindrom, miqren, şizofreniya, esensial hiper­ten­ziya, Huntington xəstəliyi və Duchenne əzələ distrofiyasında se­rumda serotonin miqdarıartır. Dum­ping sindromu, kəskin bağırsaq obstruksiyası, kistik fibrozis və kəs­kin miokard infarktında da se­rotonin səviyyəsində yüngül yüksəlmə ola bilər. Litium, MAO inhibitorları, me­tildopa, morfin və rezerpin isti­fadəsi serotonin səviyyəsinə tesir edə bilər

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Referens:

Səhər	<100 pg/ml
Axşam	<80 pg/ml

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Sinonim: Hidrokortizon; Compound F

Nümunə növü: Serum və ya EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), bənövşəyi qa­paqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma)

Nümunə miqdarı: 400μL

Nümunənin alınma qaydası: Sut­kalıq variasiyası olduğundan qan al­ma zamanı əhəmiyyətlidir. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksi­mum, günortadan sonra saat 16.00-a isə minimum səviyyədə olur. Nümu­nənin alındığı saat laboratoriyaya bildirilməlidir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarı­lıq

Referens:

Səhər	7.0-29.0 μg/dL
Axşam	7.0-17.5 μg/dL

İstifadəsi: Hipotalamus-hipofiz-ad­re­nal korteks əks əlaqəsinin qiymət­lən­­dirilməsində istifadə olunur. Cushing xəstəliyi, böyrəküstü vəzin adenomaları və karsinomaları, ekto­pik ACTH sindromu, hamiləlik və eksternal esterogen istifadəsi ilə se­rumda kortizolun səviyyəsi artır, Ad­dison  xəstəliyi, kongenital adrenal hiperplaziya və hipopituiterizmdə kortizolun səviyyəsi azalır. Kəskin stress, alkoqolizm, depressiya və bəzi dərmanlar normal sutkalıq va­riyasiyanı pozaraq bazal səviyyəyə təsir edir

Sinonim:SHBG; Testosteron-estra­diol-binding globulin; TeBG

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırzımı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi:FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

1-12 yaş	4.9-9.0 mg/L
13-15 yaş	1.8-9.0 mg/L
	Kişi	Qadın
16-50 yaş	0.9-6.3 mg/L	1.8-9.0 mg/L
51-60 yaş	0.6-4.7 mg/L	1.2-7.7 mg/L
>60 yaş	0.6-4.5 mg/L

İstifadəsi: Testesteron və estero­gen­lər mənşəli cinsi hormonlar SHBG tərəfindən birləşdirilirək qanda da­şınır. Hipertiroidizim, anoreksiya  ner­vosa, hamiləlik və sirrozda SHBG səviyyəsi azalır, hipoti­roidizim, hirşutizm, piylənmə və yu­murtalıqların polikistoz sindromunda isə bu göstərici artır

Sinonim: Karsinoembirionik antigen

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <4 ng/mL

İstifadəsi: Yoğun və düz bağırsaq, ağciyər, süd vəzi, qaraciyər, pan­kreaz, prostat, mədə və yumurtalıq xərçənglərində CEA səviyyəsi artır. Əsasən kolorektal xərçənglər və süd vəzi xərçənglərinin gec dövrlərinin müşahidəsində istifadə edilir. Xoş­xassəli qaraciyər xəstəlikləri, xoralı kolit və polipoz kimi bəzi xoşxassəli mədə-bağırsaq prosesləri, xoşxassəli süd vəzi xəstəlikləri, ağciyər in­fek­siyaları, emfizema və böyrək çatış­mazlıqlarında da CEA səviyyəsi arta bilər. Həmçinin siqaret çəkənlərdə də CEA səviyyəsində mülayim yük­səlmə qeyd edilir. Buna görə də skrininq testi kimi istifadə olun­mamalıdır

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Xərçəng antigeni 19-9; Karbohidrat antigeni 19-9

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <37 U/mL

İstifadəsi: Bütün qastrointestinal sistem xərçəngləri (mədəaltı vəz xərçəngləri, xolangiokarsinomalar, yogun bağırsaq xərçəngləri və s.) və digər adenokarsinomalarda  CA19-9-un səviyyəsi artır. Mədəaltı vəz xərçənglərində həssaslığı 70-80 %-dir. CA19-9 səviyyəsi ilə şişin kütləsi arasında əlaqə yoxdur. CEA ilə bərabər istifadə olunduqda mədə xərcənginin təkrarlanmasının təyi­nində həsaslığı 94 %-ə qədər yük­səlir. Həmçinin xroniki pankreatit, xolangit və sirroz kimi bəzi xoş­xa­sə­li proseslərdə də CA19-9 səviy­yə­sində yüksəlmə müşahidə oluna bi­lər. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Canser antigen 15-3, Xərçəng antigeni 15-3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <29 U/mL

İstifadəsi: Süd vəzi xərçənginin diaq­no­zunda, xəstəliyin təkrarlan­masının və müalicəsinin müşahi­dəsində isti­fa­də olunur. Xüsusilə metastatik süd və­zi xərçənglərinin 80%-də CA 15-3 sə­viyyəsi artır. Həmçinin bəzi bədxassəli törəmələr (mədəaltı vəz, ağciyər, yu­mur­talıq, yoğun bağırsaq, qaraciyər və s.), hepatit, sirroz, sarkoidoz, vərəm və SLE-də də CA 15-3 səviyyəsi yük­səlir. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Canser antigen 125, Xərçəng antigeni125

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Ovul­yasiya və menstruasiya mərhələləri nəzərə alınmalıdır

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <35 U/mL

İstifadəsi: Əsasən yumurtalıq xər­çənglərinin müşahidəsində istifadə olunan onkomarkerdir. Seroz, endo­metrial, şəffaf hüceyrəli və dif­fe­ren­siasiya etməyən yumurtalıq karsino­maları, endometrium və ya fallop bo­ru­larının adenokarsinomaları, bəzi qey­ri-genikoloji bədxassəli törəmələr və bəzi xoş xassəli hallarda (hami­lə­lik, menstruasiya, peritoneal və ya plev­ral iltihabi proseslər, yumurtalıq kistaları, endometrioz) CA 125-in sə­viy­yəsi artır. Həmçinin sağlam insanların 1%-də də CA 125 sə­viyyəsi yüksək ola bilər. Buna görə də normal hallarda skrininq məq­sədilə istifadə olunma­malıdır

Sinonim: C-21 steroid; P₄

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL
	Follikulyar faza	0.10-1.10 ng/mL
	Pik	0.10-1.10 ng/mL
	Lüteal faza	3.00-20.00 ng/mL
Kişi	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL

İstifadəsi:  Ovulyasiya, sarı cisimin funksiyaları və hamiləlikdə plasental funksiyaların qiymətləndirilməsi, in­duk­siyanın müşahidəsi, proqes­teron müalicəsinin və erkən abort riski olan xəstələrin müşahidəsində istifadə olu­nur. Anadangəlmə ad­re­nal hiper­pla­ziya, lipoid yumurtalıq şişləri, teka lütein kistası, molyar hamiləlik və yumurtalıq xorioepi­teliomalarında pro­qesteron səviyyəsi artır, düşük (abortus) riskində, bi­rin­cili və ya ikincili hipoqonadizm və qısa lüteal faza sindromunda isə azalır

Sinonim: Tubulyar fosfat reabsorb­siyası, TRP

Nümunə növü:  Səhər 2-4 saatlıq  sidik və eyni zamanda alınan serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum). Yığılan sidik so­yuq şəraitdə saxlanılmalı və gön­dərilməlidir

Nümunə miqdarı: 500 μL serum və 10 mL sidik

Xəstənin hazırlanması: Xəstə müa­yinədən  əvvəlki 5 gün ərzində nor­mal kalsium və fosfor tərkibli pəhriz qəbul etməlidir

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 78-91 %

İstifadəsi: Paratiroid vəzi funksi­ya­larının qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Hipoparatiroidizm və psev­dohipoparatiroidizmdə TRP ar­tır, hiperparatiroidizmdə isə azalır. Hiperparatiroidizmi olan xəstələrin 25 %-də yalançı neqativ nəticə əldə oluna bilər.
TRP %=100x(1– sidik fosforu x serum kreatinini / sidik kreatinini x serum fosforu)

Sinonim: Sümük gla proteini; BGP

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Səhər aclığı məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

6 ay-5 yaş	10-40 ng/mL
6-15 yaş	5-60 ng/mL
16-60 yaş	2-15 ng/mL
<50 yaş	Kişi: 2-10 ng/mL
	Qadın: 2-22 ng/mL

İstifadəsi: Serumda osteokalsin sə­viy­yəsi sümük sintezi ilə əlaqəlidir. Bu baxımdan osteokalsin səviy­yə­sinin yüksəlməsi osteoblastik aktiv­li­yin artdığını göstərir. Serumda os­teokalsin səviyyəsi qələvi fosfataza səviyyəsi ilə paralel dəyişir. Paget xəstəliyi, böyrək mənşəli os­teodistrofiya, birincili və ikincili hipertiroidizim, skelet metastazları və xroniki böyrək çatışmazlığında osteokalsinin səviyyəsi artır, birincili biliar sirroz, hamiləlik, qliko­kor­ti­koid müalicəsi və GH çatışmaz­lı­ğında isə bu göstərici azalır. Os­teoparozda isə osteokalsin səviyyəsi yüksək və ya aşağı ola bilər. Həmçinin kalsitriol müalicəsinin müşahidəsində də osteokalsin istifa­də oluna bilər

Sinonim: β-karoten; Karoten

Nümunə növü: Serum (işıqdan qo­ru­naraq göndərilməlidir)

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır. 0-6 ay arası yaş qrupu son 24 saat ərzində, daha böyüklər isə son 48 saat ərzində vitamin və ya A vitamini ilə zəngin olan yeməklərdən istifadə etməməlidirlər

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, daşınma müddətində nümu­nənin işığa məruz qalması

Referens: 60-200 μg/dL

İstifadəsi: Malabrosbsiya sind­ro­ma­ları və A vitaminin  hipervita­mi­no­zu­nun diaqnostikasında istifadə olu­nur. Qaraciyər xəstəlikləri, diabetes mellitus, hipotiroidizim, pəhriz ilə həddən artıq A vitaminin qəbulu, hiperlipidemiya, hamiləlik, yarım­kəskin tiroidit, miksedema, xroniki nefrit və nefrotik sindromda serumda β-karotinin səviyyəsi artır, yüksək temperatur, enteritlər, mukovissidoz və ağır malabsorsiyada isə bu gös­tərici azalır

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Birdəfəlik sidik (sə­hər ilk sidik məsləhət görülür)

Nümunə miqdarı: 2 mL

Nümunənin alınma qaydası: Soyuq şəraitdə saxlanılmalı və göndəril­mə­lidir

İş prinsipi: Strip

Referens: Neqativ

İstifadəsi: Hamiləliyin təyinində is­ti­fadə edilir

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA / MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	2 mIU/mL
	>12 yaş	6 mIU/mL
Kişi	<2 mIU/mL

İstifadəsi: Hamiləliyin təyini, ekto­pik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik süb­həsinin qiymətləndirilməsi və in vitro fertilizasiya xəstələrinin müşa­hidəsində istifadə olunur. Həmçinin mol hidatiform, koryo karsinoması, xayaların şişləri, yumurtalığın rü­şeym hüceyrəli şişlərinin qiymət­ləndirilməsi və müşahidəsində də istifadə olunur

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, Bir­dəfəlik sidik

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Si­diyin pH-ı <6.0 olarsa üzərinə 1M NaOH əlavə edilərək β₂M-nin sta­billiyi qorunmalıdır. Soyuq şəraitdə saxlanılmalıdır. 24 saatlıq sidik nü­mu­nələrinin götürülməsi daha əlve­riş­lidir. Sidik nümunələri menstu­ra­siya dövründə götürülməməlidir, 24 saatlıq sidiyin həcmi bildirilməlidir

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: pH-ı <6.0 olan sidik nümunələri

Referens: 0.02-0.25 mg/L

İstifadəsi: Normal insanlarda β₂M sabit sürətlə sintez olunur. Sonra böy­rəklərdə öncə filtirasiya olunur və ardınca reabsorbsiya edilir. Son olaraq β₂M proksimal tubulyar hü­ceyrələrdə katabolizmə uğrayır. Nor­mal halda sidikdə β₂M-in miqdarı çox az olur, lakin dərman, müxtəlif xəstəliklər, ağır metallar və s. səbəb­lərdən proksimal tubulyar hüceyrə zədələnməsi baş verdikdə sidiklə β₂M-in ifrazı artır. Bu baxımdan böy­rəklərin tubulyar funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur

Nümunə növü: BOM

Nümunə qabı: Gelsiz düz sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

İş prinsipi: MEIA

Referens: <2.4 mg/L

İstifadəsi: Mərkəzi sinir sistemini əhatə edən kəskin leykoz və limfo­malarda BOM-da β₂M arta bilər. Eyni zamanda serumdakı səviyyə­si­nin də təyin olunması daha məqsə­dəuyğundur

Sinonim: β₂M; Timotaksin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.6-3.8 mg/L

İstifadəsi: İltihab, autoimmun xəs­tlə­­liklər, limfa vəzilərinin bədxassəli şişləri (Məs. multiple myleoma) və vi­rus infeksiyalarında serumda β₂M səviyyəsi arta bilər. Xüsusilə, mul­tiple myelomada proqnostik əhə­miy­yətə malikdir. 4 mg/L-dən yüksək nəticələr mənfi proqnozu bildirir. Həmçinin tubulyar funksiya poz­ğunluğu olan xəstələrdə serumda β₂M miqdarı azalır, sidikdə β₂M miq­darı yüksək olur

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: Soyuq şəraitdə saxla­nılmalı və göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: 24 sa­at­lıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: RIA

Referens: 30-95 ng/gün

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşüsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğ­ramadan soyuq şəraitdə tez ayrıl­ma­lı və soyuq şəraitdə göndə­rilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Nümunə alın­­mazdan əvvəl xəstə 30 dəqiqə istirahət etməlidir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rı­lıq, nümunənin soyuq şəraitdə gön­də­rilməməsi və tam qan olaraq gön­dərilməsi

Referens:

1 ay-5 yaş	2-25 pmol/L
6-11 yaş	15-40 pmol/L
>12 yaş	20-40 pmol/L

İstifadəsi: Renin-angiotenzin siste­mi­nin qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Hipertoniya, renin ifraz edən şiş­lər, həcmin yükləməsi, konjestiv (dur­ğunluq) ürək çatışmazlığı və sirrozda plazmada angiotenzin II-nin miqdarı artır. Birincili aldoste­ro­nizm, Cushing sindromu və ACE in­hibitorları isə angiotenzin II-nin miq­darını azaldır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Gün­dəlik variasiyası var. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksimum, günortadan sonra saat 16.00-da isə minumum səviyyədə olur

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya və yaxın zamanda radioizotop istifadəsi

Referens: 0.4-4.5 ng/mL

İstifadəsi: Androstenedion androgen və esterogenlərin sintezində əsas pre­kursordur. Androgen pozğunluq­la­rının diaqnoqnozu və müşahidə­sində digər hormon testləri ilə bərabər isti­fadə olunur. Yumurtalıqların poli­kis­toz  sindromu, tüklənmə (hirşutizim), anadangəlmə adrenal hiper­plaziya, Cushing sindromu, ektopik ACTH sintez edən bədxassəli törəmələr və yumurtalıq şişlərində androstenedion səviyyəsi artır, əksinə oraq hüceyrəli anemiya, adrenal çatışmazlıq və yu­murtalıq çatıçmazlıqlarında isə aza­lır. Androstenedion nəticələri qiy­mət­lən­dirilərkən xəstənin digər kli­nik əlamətlərini də nəzərə almaq lazımdır

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

< 7 gün

100-270 mg/dL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik)

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik

Nümunə qabı: 24 saatlıq sidik ase­tat turşusu üzərinə yığılaraq  göndə­rilməlidir. Bor turşusu və 6 N HCl üzərinə yığılan sidik nümunələri, həm­çinin yığıldıqdan sonra soyuq şəraitdə saxlanan sidiklər də qəbul edilə bilər. Nümunələr labora­to­riya­ya soyuq şə­raitdə göndərilməlidir

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunə gö­türülməzdən əvvəl xəstə normal duzlu pəhriz saxlamalıdır

İş prinsipi: RİA

Referens:

< 12 yaş	1.0-11.0 μg/gün
>12 yaş	2.8-30.0 μg/gün

İstifadəsi: Böyrək funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xüsusilə hipertenziyanın qiy­mət­lən­dirilməsində və renal hiper­ten­ziya diaqnozunun təyinində əhə­miyyətlidir. Həmçinin birincili və ikincili aldosteronizmin tədqiqində istifadə olunur

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Normal duz­lu pəhriz verilən xəstə  son iki saat ey­ni vəziyyətdə durmalıdır (ayaqüstə və ya istirahət vəziyyətində). Bundan baş­qa son iki həftədə diuretik, esterogen və siklik progestasional dərmanlar  istifadə etməməlidir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

< 6 ay	20-1600 pg/mL
7-12ay	20-760 pg/mL
1-3 yaş	20-500 pg/mL
> 3yaş	20-240 pg/mL
İstirahət	10-180 pg/mL
Stresdən sonra < 1 ay	50-300 pg/mL
2-12ay	50-1600 pg/mL
>12 ay	50-300 pg/mL

İstifadəsi: Böyrək funksiyalarının qiymətləndrilməsində istifadə olu­nur. Aldosteron ifraz edən adeno­ma­lar, karsinomalar, pseudoprimer al­dosteronizm və ikincili aldoste­ro­nizmdə serumda aldosteron səviy­yə­si artır. İzolə aldosteron çatışmazlığı, Addison xəstəliyi və renin çatışmaz­lığında isə aldosteron səviyyəsi aza­lır. Aldosteron və renin miqdarının eyni zamanda təyini birincili-ikincili (primer-sekonder) hiperaldoste­ro­niz­­min differensiasiyası üçün əhə­miy­yətlidir

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

>6ay

<14ng/mL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik).

Sinonim: AFP; ∞ -Fetoprotein

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz və lipemiya

Referens:

>6ay

<14ng/mL

İstifadəsi: Hepatosellular rüşeym hüceyrəli (nonseminomalar) karsino­malarda istifadə olunan onko­mar­kerdir. Xüsusilə hepatosellular kar­sinomalarda proqnozun və müa­li­cənin effektivliyinin müşahidəsi ba­xımından çox faydalıdır. Rüşeym hü­ceyrəli karsinomaların təsnifatı və dərəcələndirilməsində hCG ilə bir­lik­tə istifadə olunur. Digər bəzi xər­çənglərdə də (məs. pankreas, mədə, yoğun bağırsaq, ağciyər və s.) AFP səviyyəsi yüksələ bilər. Həmçinin sirroz, hepatit və alkaqol ilə əlaqəli qaraciyər xəstəlikləri kimi bəzi xoş­xassəli proseslərdə də serumda AFP səviyyələrində yüksəlmə müşahidə oluna bilər (Bax Cədvəl-7). Ha­mi­ləlik müddətində maternal AFP sə­viyyəsinin ölçülməsidə əhəmiyyət­li­dir. Maternal AFP 12-ci həftədən eti­barən artmağa başlayır (hamiləlikdə AFP-nin istifadəsi üçün  bax: Üçlü skrininq testi və AFP – hamiləlik).

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­siz hemoliz, lipemiya, nümunənin tam qan formasında göndərilməsi

Referens:

Səhər	<100 pg/ml
Axşam	<80 pg/ml

İstifadəsi: Hipofiz vəzinin fun­kiyasını göstərir. Hiperkortizolizm (Cushing sindromu, ektopik ACTH sindromu və ektopik CRH ifrazı), hipokortizolizm (Addison xəstəliyi, ikincili  adrenal çatışmazlıq, hipota­lamus hormonlarının çatışmazlığı), kongenital adrenal hiperplaziya və adrenal karsinomaların differensial diaqnostikasında istifadə olunur

Sinonim: Compound S

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 100 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens: <8 ng/mL

İstifadəsi: 11 β-hidroksilaza çatış­maz­lığı ilə əlaqədar adrenokortikal hiperplaziya, adrenal karsinomalar və ACTH səviyyəsinin artdığı hal­larda serumda 11-deoksikortizolun səviyyəsi də artır

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO₄; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
1-12 yaş	100-835 ng/mL	100-995 ng/mL
13-15 yaş	700-2500 ng/mL	200-2500 ng/mL
16-20 yaş	700-4500 ng/mL	200-3500 ng/mL
21-30 yaş	700-4700 ng/mL	480-4000 ng/mL
31-40 yaş	540-2800 ng/mL	200-3400 ng/mL
41-50 yaş	520-2800 ng/mL	100-2800 ng/mL
51-60 yaş	215-2000 ng/mL	100-2500 ng/mL
>60 yaş	100-2000 ng/mL	100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO₄; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
1-12 yaş	100-835 ng/mL	100-995 ng/mL
13-15 yaş	700-2500 ng/mL	200-2500 ng/mL
16-20 yaş	700-4500 ng/mL	200-3500 ng/mL
21-30 yaş	700-4700 ng/mL	480-4000 ng/mL
31-40 yaş	540-2800 ng/mL	200-3400 ng/mL
41-50 yaş	520-2800 ng/mL	100-2800 ng/mL
51-60 yaş	215-2000 ng/mL	100-2500 ng/mL
>60 yaş	100-2000 ng/mL	100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

Sinonim: DHEA-S; DHEA-SO₄; DHEA-sulfat

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yaş	Kişi	Qadın
1-12 yaş	100-835 ng/mL	100-995 ng/mL
13-15 yaş	700-2500 ng/mL	200-2500 ng/mL
16-20 yaş	700-4500 ng/mL	200-3500 ng/mL
21-30 yaş	700-4700 ng/mL	480-4000 ng/mL
31-40 yaş	540-2800 ng/mL	200-3400 ng/mL
41-50 yaş	520-2800 ng/mL	100-2800 ng/mL
51-60 yaş	215-2000 ng/mL	100-2500 ng/mL
>60 yaş	100-2000 ng/mL	100-1100 ng/mL

İstifadəsi: Androgen azlığı və ya artıqlığının qiymətləndirilmısində is­ti­fadə olunur. Hirşutizm, amenoreya, yumurtalıqların polikistoz sindromu, anadangəlmə adrenal hiperplaziya və adrenal karsi­nomaların qiymət­lən­dirilməsində əhəmiyyətlidir. Digər androgenlərlə (testesteron və andro­stenedion) bərabər qiymətləndiril­məlidir

Sinonim: E₂ ; 17-β-estradiol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	2-18 pg/mL
	13-15 yaş	11-38 pg/mL
	16-50 yaş	30-119 pg/mL
	>50 yaş	10-35 pg/mL
	Menopauza	10-35 pg/mL
	Follikulyar faza	30-119 pg/mL
	Pik	149-350 pg/mL
	Luteal faza	97-216 pg/mL
	Ovulasiya müşahidəsi	29-97 pg/mL
Kişi	<12 yaş	2-18 pg/mL
	>12 yaş	11-38 pg/mL

İstifadəsi: Orqanizimdəki ən təsirli endogen esterogendir. Puberte pre­koks, amenoreya,  ovulyasiya  in­duk­siyasının müşahidəsi və kişilərdə gineko­mastiyanın qiymətlən­diril­mə­sində isitifadə olunur

Sinonim: E₃ ; Unkonjuge E₃ ; uE₃

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildiriləcəkdir

İstifadəsi: Fetoplasental dövrün qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur. Sərbəst E₃ miqdarı ümumi E₃-lə  mü­qa­yisədə daha spesifikdir. Nəticələr xəstədən asılı olaraq dəyişə bil­di­yindən bir neçə ardıcıl müayinə apa­rılmalıdır. Bundan başqa, səhərlər konsentrasiyası daha yüksək olur. Hamiləlik müddətində sərbəst E₃ daim yüksəlir, doğuşun başlaması ilə birlikdə daha kəskin yüksəlmə baş verir. Diabetli hamilələr, post-date hestasiya və bətndaxili inkişafın ge­dişinin qiymətləndirilməsində sər­bəst E₃ istifadə oluna bilər. Döldə mərkəzi sinir sisteminin malfor­ma­siyası, anadangəlmə qapaq xəstə­lik­ləri və ya Daun sindromunda se­rum­da sərbəst E₃  səviyyəsində azal­ma müşahidə oluna bilər. Hami­lə­liyin 35-36-cı həftələrində dölün yaşının hesablanmasında da sərbəst E₃ isti­fadə oluna bilər. Həmçinin II tri­mes­terdə hCG və AFP ilə birgə istifadə olunaraq risk skrininqi aparıla bilər

Sinonim: E₂ ; 17-β-estradiol

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<tdrowspan=’9′>Qadın</tdrowspan=’9′><tdrowspan=’2′>Kişi</tdrowspan=’2′>

<12yaş	2-18pg/mL
13-15yaş	11-38pg/mL
16-50yaş	30-119pg/mL
>50yaş	10-35pg/mL
Menopauza	10-35pg/mL
Follikulyarfaza	30-119pg/mL
Pik	149-350pg/mL
Lutealfaza	97-216pg/mL
Ovulasiyamüşahidəsi	29-97pg/mL
<12yaş	2-18pg/mL
>12yaş	11-38pg/mL

İstifadəsi: Orqanizimdəki ən təsirli endogen esterogendir. Puberte pre­koks, amenoreya,  ovulyasiya  in­duk­siyasının müşahidəsi və kişilərdə gineko­mastiyanın qiymətlən­diril­mə­sində isitifadə olunur

Sinonim: Plazma renin aktivliyi; PRA

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Az duzlu pəhriz, ayaq üstə durmaq, diuretiklər və hamiləlik plazmada reninin səviyyəsini artırır, yüksək duzlu pəhriz isə renin səviyyəsini azaldır

İş prinsipi:RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən attıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin soyuq şəraitdə göndərilməməsi

Referens:

<1 yaş	2.4-37.0 ng/mL/saat
2-3 yaş	1.7-11.2 ng/mL/saat
4-5 yaş	1.0-6.5 ng/mL/saat
6-12 yaş	0.5-5.9 ng/mL/saat
13-15 yaş	0.5-5.0 ng/mL/saat
>15 yaş	0.2-3.4 ng/mL/saat

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində istifadə olunur. Böyrək parenximasının xəstəlikləri, renin ifraz edən şişlər, oral kon­traseptiv mənşəli hipertenziya, feo­xro­masitoma, sirroz, hepatit, ürək ça­tışmazlığı, Bartter sindromu və elektrolit itkisi olan hallarda plaz­mada renin aktivliyi artır, birincili al­dosteronizm, psevdohipe­raldos­te­ro­nizm və hiperkalemiyada isə azalır

Sinonim: PTH; Parathyrin; Pa­rathormon

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma, serum

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma), qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum)

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin 1 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlanılması

Referens:10-65 pg/mL

İstifadəsi: Sadəcə bioloji baximdan intakt olan PTH molekulları ölçülür. İlkin hiperparatiroidizm və bəd­xas­səli törəmə mənşəli hiperkal­se­mi­yanın differensasiyasında istifadə olunur. İonlaşmış kalsium tərəfindən tənzimlənir

Sinonim: PSA; f/t PSA; Sər­bəst/total PSA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Test içeriği: Total və sərbəst PSA və onların bir-birinə nisbəti

Nümunənin alınma qaydası: Rektal müayinə və kateter istifadə­sindən sonra nümunənin alınması üçün 72 saat gözləmək lazımdır

Xəstənin hazırlanması: PSA sə­viyyəsi gündən-günə dəyişə bilər və yaşla birlikdə artır. Həmçinin ar­xasıüstdə vəziyyət PSA səviyyəsini azaldır, prostat manipulyasiyaları isə PSA səviyyəsində artıma səbəb olur

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

>20 yaş Total PSA	<4 ng/mL
Sərbəst PSA	<1 ng/mL

İstifadəsi: Prostat xəstəliklərinin (xüsusilə prostat karsinomaları və xoşxassəli prostat hiperplaziyası) diaqnoz və müşahidəsində istifadə olunur

Sinonim: PAP; Prostat spesifik turş fosfataza

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Nümunənin alınma qaydası: Rek­tal müayinə və kateter istifadəsin­dən sonra nümunə alınması üçün 72 saat gözləmək lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq və radioizotop istifadəsi

Referens: <3 ng/mL

İstifadəsi: Prostatdan ifraz olunan qlikoproteindir. Prostat vəzinin bəd­xassəli şişləri, biopsiya, kate­teri­zasiya, əlaqədən sonra, əməliyyatdan sonrakı dövr, xoşxassəli prostat hiperplaziyası, prostatit, prostat infarktı və s. hallarda prostatik turş fosfataza səviyyəsi artır. Prostat xərçəngləri üçün skrininq məqsədilə istifadə etmək olmaz. Klinik istifadəsi metastatik prostat vəzi xərçənglərinin təsdiqlənməsi və dərəcələndərilməsi ilə məhduddur. Həmçinin radikal prostatektomiyalı xəstələrdə təkrarlanmanın (rekur­rens) müşahidəsi və müalicəyə cavabın müşahidəsində də köməkçi testdir

Sinonim: PSA; f/t PSA; Sər­bəst/total PSA

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Test içeriği: Total və sərbəst PSA və onların bir-birinə nisbəti

Nümunənin alınma qaydası: Rektal müayinə və kateter istifadə­sindən sonra nümunənin alınması üçün 72 saat gözləmək lazımdır

Xəstənin hazırlanması: PSA sə­viyyəsi gündən-günə dəyişə bilər və yaşla birlikdə artır. Həmçinin ar­xasıüstdə vəziyyət PSA səviyyəsini azaldır, prostat manipulyasiyaları isə PSA səviyyəsində artıma səbəb olur

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

>20 yaş Total PSA	<4 ng/mL
Sərbəst PSA	<1 ng/mL

İstifadəsi: Prostat xəstəliklərinin (xüsusilə prostat karsinomaları və xoşxassəli prostat hiperplaziyası) diaqnoz və müşahidəsində istifadə olunur

Sinonim: C-21 steroid; P₄

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL
	Follikulyar faza	0.10-1.10 ng/mL
	Pik	0.10-1.10 ng/mL
	Lüteal faza	3.00-20.00 ng/mL
Kişi	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL

İstifadəsi:  Ovulyasiya, sarı cisimin funksiyaları və hamiləlikdə plasental funksiyaların qiymətləndirilməsi, in­duk­siyanın müşahidəsi, proqes­teron müalicəsinin və erkən abort riski olan xəstələrin müşahidəsində istifadə olu­nur. Anadangəlmə ad­re­nal hiper­pla­ziya, lipoid yumurtalıq şişləri, teka lütein kistası, molyar hamiləlik və yumurtalıq xorioepi­teliomalarında pro­qesteron səviyyəsi artır, düşük (abortus) riskində, bi­rin­cili və ya ikincili hipoqonadizm və qısa lüteal faza sindromunda isə azalır

Sinonim: PRL

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Yuxu, stress, idman, hamiləlik və cinsi əlaqədən (koitus) sonra prolaktin səviyyəsi artır. Səhərlər prolaktin səviyyəsi maksimum olur. Buna görə də xəstə oyandıqdan 3-4 saat sonra nümunə alınmalıdır.  Həmçinin xəs­tənin acqarına  olması məsləhətdir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Göbək ciyəsi qanı	<5650 ng/mL
Yenidoğulmuş	<330 ng/mL
<7 gün	<495 ng/mL
7 gün-1 ay	<125 ng/mL
Yaş	Qadın	Kişi
2-12 ay	8.25-41.25 ng/mL	8.25-24.75 ng/mL
1-3 yaş	3.00-19.75 ng/mL	4.60-16.50 ng/mL
4-15 yaş	5.25-29.50 ng/mL	4.60-18.00 ng/mL
16-60 yaş	6.50-30.00 ng/mL	3.50-20.00 ng/mL
>60 yaş	4.50-25.00 ng/mL	3.50-20.00 ng/mL
Follikulyar faza	6.50-30.00 ng/mL
Pik	6.50-30.00 ng/mL
Lüteal faza	6.50-33.00 ng/mL

İstifadəsi: Prolaktin ifraz edən şişlər, hipotalamo-hipofizar xəstəlik­lər, birincili hipotiroidizim, ano­reksiya nervosa, yumurtalıqların po­likistoz sindromu, böyrək çatış­mazlığı, insulin mənşəli hipo­qli­ke­miya və böyrəküstü vəzin çatışmaz­lığında serumda prolaktin səviyyəsi artır, Sheehan sindromunda isə prolaktin səviyyəsi azalır. Prolaktin ifraz edən şişlərdə müalicənin müşahidəsində əhəmiyyətlidir

Sinonim: PRL

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Yuxu, stress, idman, hamiləlik və cinsi əlaqədən (koitus) sonra prolaktin səviyyəsi artır. Səhərlər prolaktin səviyyəsi maksimum olur. Buna görə də xəstə oyandıqdan 3-4 saat sonra nümunə alınmalıdır.  Həmçinin xəs­tənin acqarına  olması məsləhətdir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Göbək ciyəsi qanı	<5650 ng/mL
Yenidoğulmuş	<330 ng/mL
<7 gün	<495 ng/mL
7 gün-1 ay	<125 ng/mL
Yaş	Qadın	Kişi
2-12 ay	8.25-41.25 ng/mL	8.25-24.75 ng/mL
1-3 yaş	3.00-19.75 ng/mL	4.60-16.50 ng/mL
4-15 yaş	5.25-29.50 ng/mL	4.60-18.00 ng/mL
16-60 yaş	6.50-30.00 ng/mL	3.50-20.00 ng/mL
>60 yaş	4.50-25.00 ng/mL	3.50-20.00 ng/mL
Follikulyar faza	6.50-30.00 ng/mL
Pik	6.50-30.00 ng/mL
Lüteal faza	6.50-33.00 ng/mL

İstifadəsi: Prolaktin ifraz edən şişlər, hipotalamo-hipofizar xəstəlik­lər, birincili hipotiroidizim, ano­reksiya nervosa, yumurtalıqların po­likistoz sindromu, böyrək çatış­mazlığı, insulin mənşəli hipo­qli­ke­miya və böyrəküstü vəzin çatışmaz­lığında serumda prolaktin səviyyəsi artır, Sheehan sindromunda isə prolaktin səviyyəsi azalır. Prolaktin ifraz edən şişlərdə müalicənin müşahidəsində əhəmiyyətlidir

Sinonim: Plazma renin aktivliyi; PRA

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Az duzlu pəhriz, ayaq üstə durmaq, diuretiklər və hamiləlik plazmada reninin səviyyəsini artırır, yüksək duzlu pəhriz isə renin səviyyəsini azaldır

İş prinsipi:RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən attıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin soyuq şəraitdə göndərilməməsi

Referens:

<1 yaş	2.4-37.0 ng/mL/saat
2-3 yaş	1.7-11.2 ng/mL/saat
4-5 yaş	1.0-6.5 ng/mL/saat
6-12 yaş	0.5-5.9 ng/mL/saat
13-15 yaş	0.5-5.0 ng/mL/saat
>15 yaş	0.2-3.4 ng/mL/saat

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində istifadə olunur. Böyrək parenximasının xəstəlikləri, renin ifraz edən şişlər, oral kon­traseptiv mənşəli hipertenziya, feo­xro­masitoma, sirroz, hepatit, ürək ça­tışmazlığı, Bartter sindromu və elektrolit itkisi olan hallarda plaz­mada renin aktivliyi artır, birincili al­dosteronizm, psevdohipe­raldos­te­ro­nizm və hiperkalemiyada isə azalır

Sinonim: Plazma renin aktivliyi; PRA

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Az duzlu pəhriz, ayaq üstə durmaq, diuretiklər və hamiləlik plazmada reninin səviyyəsini artırır, yüksək duzlu pəhriz isə renin səviyyəsini azaldır

İş prinsipi:RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən attıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin soyuq şəraitdə göndərilməməsi

Referens:

<1 yaş	2.4-37.0 ng/mL/saat
2-3 yaş	1.7-11.2 ng/mL/saat
4-5 yaş	1.0-6.5 ng/mL/saat
6-12 yaş	0.5-5.9 ng/mL/saat
13-15 yaş	0.5-5.0 ng/mL/saat
>15 yaş	0.2-3.4 ng/mL/saat

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində istifadə olunur. Böyrək parenximasının xəstəlikləri, renin ifraz edən şişlər, oral kon­traseptiv mənşəli hipertenziya, feo­xro­masitoma, sirroz, hepatit, ürək ça­tışmazlığı, Bartter sindromu və elektrolit itkisi olan hallarda plaz­mada renin aktivliyi artır, birincili al­dosteronizm, psevdohipe­raldos­te­ro­nizm və hiperkalemiyada isə azalır

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	13-15 yaş	1.0-8.0 mIU/mL
	16-50 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	51-60 yaş	20.0-140.0 mIU/mL
	>60 yaş	30.0-118.0 mIU/mL
	Follikulyar faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Pik	8.5-30.0 mIU/mL
	Lüteal faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Hamilə	2.0-10.0 mIU/mL
	Menopauza	20.0-140.0 mIU/mL
Kişi	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7 ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	>12 yaş	1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

Sinonim: PTH; Parathyrin; Pa­rathormon

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma, serum

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma), qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum)

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin 1 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlanılması

Referens:10-65 pg/mL

İstifadəsi: Sadəcə bioloji baximdan intakt olan PTH molekulları ölçülür. İlkin hiperparatiroidizm və bəd­xas­səli törəmə mənşəli hiperkal­se­mi­yanın differensasiyasında istifadə olunur. İonlaşmış kalsium tərəfindən tənzimlənir

Sinonim: PTH; Parathyrin; Pa­rathormon

Nümunə növü:  EDTA-lı plazma, serum

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma), qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi (serum)

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq və nümunənin 1 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlanılması

Referens:10-65 pg/mL

İstifadəsi: Sadəcə bioloji baximdan intakt olan PTH molekulları ölçülür. İlkin hiperparatiroidizm və bəd­xas­səli törəmə mənşəli hiperkal­se­mi­yanın differensasiyasında istifadə olunur. İonlaşmış kalsium tərəfindən tənzimlənir

Sinonim: C-21 steroid; P₄

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL
	Follikulyar faza	0.10-1.10 ng/mL
	Pik	0.10-1.10 ng/mL
	Lüteal faza	3.00-20.00 ng/mL
Kişi	<12 yaş	0.10-0.31 ng/mL
	>12 yaş	0.10-1.00 ng/mL

İstifadəsi:  Ovulyasiya, sarı cisimin funksiyaları və hamiləlikdə plasental funksiyaların qiymətləndirilməsi, in­duk­siyanın müşahidəsi, proqes­teron müalicəsinin və erkən abort riski olan xəstələrin müşahidəsində istifadə olu­nur. Anadangəlmə ad­re­nal hiper­pla­ziya, lipoid yumurtalıq şişləri, teka lütein kistası, molyar hamiləlik və yumurtalıq xorioepi­teliomalarında pro­qesteron səviyyəsi artır, düşük (abortus) riskində, bi­rin­cili və ya ikincili hipoqonadizm və qısa lüteal faza sindromunda isə azalır

Sinonim: Sümük gla proteini; BGP

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Səhər aclığı məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

6 ay-5 yaş	10-40 ng/mL
6-15 yaş	5-60 ng/mL
16-60 yaş	2-15 ng/mL
<50 yaş	Kişi: 2-10 ng/mL
	Qadın: 2-22 ng/mL

İstifadəsi: Serumda osteokalsin sə­viy­yəsi sümük sintezi ilə əlaqəlidir. Bu baxımdan osteokalsin səviy­yə­sinin yüksəlməsi osteoblastik aktiv­li­yin artdığını göstərir. Serumda os­teokalsin səviyyəsi qələvi fosfataza səviyyəsi ilə paralel dəyişir. Paget xəstəliyi, böyrək mənşəli os­teodistrofiya, birincili və ikincili hipertiroidizim, skelet metastazları və xroniki böyrək çatışmazlığında osteokalsinin səviyyəsi artır, birincili biliar sirroz, hamiləlik, qliko­kor­ti­koid müalicəsi və GH çatışmaz­lı­ğında isə bu göstərici azalır. Os­teoparozda isə osteokalsin səviyyəsi yüksək və ya aşağı ola bilər. Həmçinin kalsitriol müalicəsinin müşahidəsində də osteokalsin istifa­də oluna bilər

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, bir­dəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə top­lanılmalıdır. Asetat turşusu üzərinə toplanan sidiklər də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Test içeriği: Metanefrin, Norme­tanefrin

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Yaş	Metanefrin	Normetanefrin
3 ay	5.9-37.0 μg/gün	47.0-156.0 μg/gün
4-6 ay	6.1-42.0 μg/gün	31.0-111.0 μg/gün
7-12 ay	8.5-101.0 μg/gün	23.0-103.0 μg/gün
1-3 yaş	6.7-52-0 μg/gün	32.0-118.0 μg/gün
4-5 yaş	11.0-99.0 μg/gün	50.0-111.0 μg/gün
6-12 yaş	54.0-198.0 μg/gün	47.0-176.0 μg/gün
13-15 yaş	39.0-243.0 μg/gün	53.0-290.0 μg/gün
15 yaş	52.0-341.0 μg/gün	88.0-444.0 μg/gün

İstifadəsi: Feoxromasitoma və nev­rogen şişlərin diaqnoz və müşa­hidəsində istifadə olunur. Feoxro­masitoma üçün skrininq test kimi istifadə oluna biləcək ən əlverişli test­dir. Hipertenziv şəxslərdə də si­diklə ifraz olunan metanefrin səviy­yəsi artır. Stres, buspiron, MAO inhibitorları, amfetaminlər, kofein, klonidin, deksametazon, diure­tiklər, metildopa, tsiklik antidepressantlar və vazodilatatorlar yalançı yüksək nəticələrə səbəb ola bilər

Nümunə növü: Xüsusi kağıza hopdurulmuş qan

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin doğuşdan 3 gün sonra alınması daha əlverişlidir. Yenidoğulanlarda do­ğuş­dan sonra 15-ci günə qədər neotanal TSH təyin oluna bilər. Bu müddətdən sonra TSH-ın serumda təyini məsləhət görülür

İş prinsipi: ELISA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­parinli və ya EDTA-lı kapillyar sı­naq şüşələrindən xüsusi kağıza hopdurulmuş nümunələr, qanın mü­vafiq şəkildə kağıza hopdurulması

Referens: <20 mIU/L

İstifadəsi: Anadan gəlmə hipotiroid skrinqində istifadə olunur. Pozitiv nəticələr, klinik əlamətlər və digər biokimyəvi testlər ilə dəqiqləş­dirilməlidir

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, bir­dəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə top­lanılmalıdır. Asetat turşusu üzərinə toplanan sidiklər də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Test içeriği: Metanefrin, Norme­tanefrin

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Yaş	Metanefrin	Normetanefrin
3 ay	5.9-37.0 μg/gün	47.0-156.0 μg/gün
4-6 ay	6.1-42.0 μg/gün	31.0-111.0 μg/gün
7-12 ay	8.5-101.0 μg/gün	23.0-103.0 μg/gün
1-3 yaş	6.7-52-0 μg/gün	32.0-118.0 μg/gün
4-5 yaş	11.0-99.0 μg/gün	50.0-111.0 μg/gün
6-12 yaş	54.0-198.0 μg/gün	47.0-176.0 μg/gün
13-15 yaş	39.0-243.0 μg/gün	53.0-290.0 μg/gün
15 yaş	52.0-341.0 μg/gün	88.0-444.0 μg/gün

İstifadəsi: Feoxromasitoma və nev­rogen şişlərin diaqnoz və müşa­hidəsində istifadə olunur. Feoxro­masitoma üçün skrininq test kimi istifadə oluna biləcək ən əlverişli test­dir. Hipertenziv şəxslərdə də si­diklə ifraz olunan metanefrin səviy­yəsi artır. Stres, buspiron, MAO inhibitorları, amfetaminlər, kofein, klonidin, deksametazon, diure­tiklər, metildopa, tsiklik antidepressantlar və vazodilatatorlar yalançı yüksək nəticələrə səbəb ola bilər

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik, bir­dəfəlik sidik

Nümunə qabı: 6N HCl üzərinə top­lanılmalıdır. Asetat turşusu üzərinə toplanan sidiklər də qəbul edilir

Nümunə miqdarı: 10 mL

Test içeriği: Metanefrin, Norme­tanefrin

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Yaş	Metanefrin	Normetanefrin
3 ay	5.9-37.0 μg/gün	47.0-156.0 μg/gün
4-6 ay	6.1-42.0 μg/gün	31.0-111.0 μg/gün
7-12 ay	8.5-101.0 μg/gün	23.0-103.0 μg/gün
1-3 yaş	6.7-52-0 μg/gün	32.0-118.0 μg/gün
4-5 yaş	11.0-99.0 μg/gün	50.0-111.0 μg/gün
6-12 yaş	54.0-198.0 μg/gün	47.0-176.0 μg/gün
13-15 yaş	39.0-243.0 μg/gün	53.0-290.0 μg/gün
15 yaş	52.0-341.0 μg/gün	88.0-444.0 μg/gün

İstifadəsi: Feoxromasitoma və nev­rogen şişlərin diaqnoz və müşa­hidəsində istifadə olunur. Feoxro­masitoma üçün skrininq test kimi istifadə oluna biləcək ən əlverişli test­dir. Hipertenziv şəxslərdə də si­diklə ifraz olunan metanefrin səviy­yəsi artır. Stres, buspiron, MAO inhibitorları, amfetaminlər, kofein, klonidin, deksametazon, diure­tiklər, metildopa, tsiklik antidepressantlar və vazodilatatorlar yalançı yüksək nəticələrə səbəb ola bilər

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1mL

İş prinsipi: PEG çöktürmə+ ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildirilir

İstifadəsi: Klinik əlamətlərlə uyğun olmayan hiperprolaktinemiyalı xəs­tə­lərdə makroprolaktinin təyinində istifadə olunur.  Prolaktinin IgG ilə əlaqəli olan və fizioloji baximdan inaktiv formasıdır. Əhali arasında makroprolaktin rastgəlmə tezliyi 1,5% olsa da, hiperprolaktinemiyası olan şəxslərdə bu rəqəm daha yüksəkdir. Hiperprolaktinemiyanın deferensial diaqnozunda makro­prolaktin varlığı inkar edilməlidir

Sinonim: LH; Lutotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı:Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq variasiyası  var. Xüsusilə pubertat dövründə yuxuda ifraz olunan LH miqdarı yüksək olur

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<6ay	1.0-18.0 mIU/mL
	7 ay-5 yaş	0.2-5.0 mIU/mL
	6-12 ya	0.1-5.0 mIU/mL
	>12 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	13-15 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	16-50 yaş	2.0-15.0 mIU/mL
	>50 yaş	20.0-90.0 mIU/mL
	Hamilə	2.0-15.0 mIU/mL
	Menopauza	10.0-90.0 mIU/mL
	Follikulyar faza	2.0-15.0 mIU/mL
	Pik	12.0-80.0 mIU/mL
	Luteal faza	5.0-20.0 mIU/mL
	Ovulyasiyanın müşahidəsi	2.0-15.0 mIU/mL
Kişi	<6 ay	1.0-18.0 mIU/mL
	6 ay-12 yaş	0.2-5.0 mIU/mL
	>12 yaş	2.0-10.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipotalamus və hipofizin funksiyalarının qiymətlən­diril­mə­sin­də və birincili-ikincili cinsi çatışmaz­lığın differensasiyasında istifadə olu­nur. Birincili qonadal disfunksiyalar, PKOS və postmeno­pauzada LH sə­viyyəsi artır, hipofiz və ya hipo­talamusun zədələnməsi, Kallmann sindromu (izolyasiya olunmuş qona­dotropik çatışmazlıq), anoreksiya ner­voza, stress, malnutrisiya və xroniki xəstəliklərdə LH-ın səviyyəsi azalır

Sinonim: LH; Lutotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı:Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq variasiyası  var. Xüsusilə pubertat dövründə yuxuda ifraz olunan LH miqdarı yüksək olur

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<6ay	1.0-18.0 mIU/mL
	7 ay-5 yaş	0.2-5.0 mIU/mL
	6-12 ya	0.1-5.0 mIU/mL
	>12 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	13-15 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	16-50 yaş	2.0-15.0 mIU/mL
	>50 yaş	20.0-90.0 mIU/mL
	Hamilə	2.0-15.0 mIU/mL
	Menopauza	10.0-90.0 mIU/mL
	Follikulyar faza	2.0-15.0 mIU/mL
	Pik	12.0-80.0 mIU/mL
	Luteal faza	5.0-20.0 mIU/mL
	Ovulyasiyanın müşahidəsi	2.0-15.0 mIU/mL
Kişi	<6 ay	1.0-18.0 mIU/mL
	6 ay-12 yaş	0.2-5.0 mIU/mL
	>12 yaş	2.0-10.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipotalamus və hipofizin funksiyalarının qiymətlən­diril­mə­sin­də və birincili-ikincili cinsi çatışmaz­lığın differensasiyasında istifadə olu­nur. Birincili qonadal disfunksiyalar, PKOS və postmeno­pauzada LH sə­viyyəsi artır, hipofiz və ya hipo­talamusun zədələnməsi, Kallmann sindromu (izolyasiya olunmuş qona­dotropik çatışmazlıq), anoreksiya ner­voza, stress, malnutrisiya və xroniki xəstəliklərdə LH-ın səviyyəsi azalır

Sinonim: LH; Lutotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı:Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq variasiyası  var. Xüsusilə pubertat dövründə yuxuda ifraz olunan LH miqdarı yüksək olur

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<6ay	1.0-18.0 mIU/mL
	7 ay-5 yaş	0.2-5.0 mIU/mL
	6-12 ya	0.1-5.0 mIU/mL
	>12 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	13-15 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	16-50 yaş	2.0-15.0 mIU/mL
	>50 yaş	20.0-90.0 mIU/mL
	Hamilə	2.0-15.0 mIU/mL
	Menopauza	10.0-90.0 mIU/mL
	Follikulyar faza	2.0-15.0 mIU/mL
	Pik	12.0-80.0 mIU/mL
	Luteal faza	5.0-20.0 mIU/mL
	Ovulyasiyanın müşahidəsi	2.0-15.0 mIU/mL
Kişi	<6 ay	1.0-18.0 mIU/mL
	6 ay-12 yaş	0.2-5.0 mIU/mL
	>12 yaş	2.0-10.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipotalamus və hipofizin funksiyalarının qiymətlən­diril­mə­sin­də və birincili-ikincili cinsi çatışmaz­lığın differensasiyasında istifadə olu­nur. Birincili qonadal disfunksiyalar, PKOS və postmeno­pauzada LH sə­viyyəsi artır, hipofiz və ya hipo­talamusun zədələnməsi, Kallmann sindromu (izolyasiya olunmuş qona­dotropik çatışmazlıq), anoreksiya ner­voza, stress, malnutrisiya və xroniki xəstəliklərdə LH-ın səviyyəsi azalır

Sinonim: Sidikdə sərbəst kortizol

Nümunə növü:  24 saatlıq sidik

Nümunə miqdarı: 5 mL

Nümunənin alınma qaydası: Bor turşusu üzərinə toplanılmalıdır. Asetat turşusu üzətinə yığılan və yığılma ərəfəsində soyuq şəraitdə saxlanılan sidiklər də qəbul edilir. Soyuq şəraitdə göndərilməlidir

İş prinsipi: RIA

Referens:

<12 yaş	2-27 μg/gün
13-15 yaş	5-55 μg/gün
Koproporfirin III	75 mg/gün
>15 yaş	10-100 μg/gün

Sinonim: Hidrokortizon; Compound F

Nümunə növü: Serum və ya EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), bənövşəyi qa­paqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma)

Nümunə miqdarı: 400μL

Nümunənin alınma qaydası: Sut­kalıq variasiyası olduğundan qan al­ma zamanı əhəmiyyətlidir. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksi­mum, günortadan sonra saat 16.00-a isə minimum səviyyədə olur. Nümu­nənin alındığı saat laboratoriyaya bildirilməlidir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarı­lıq

Referens:

Səhər	7.0-29.0 μg/dL
Axşam	7.0-17.5 μg/dL

İstifadəsi: Hipotalamus-hipofiz-ad­re­nal korteks əks əlaqəsinin qiymət­lən­­dirilməsində istifadə olunur. Cushing xəstəliyi, böyrəküstü vəzin adenomaları və karsinomaları, ekto­pik ACTH sindromu, hamiləlik və eksternal esterogen istifadəsi ilə se­rumda kortizolun səviyyəsi artır, Ad­dison  xəstəliyi, kongenital adrenal hiperplaziya və hipopituiterizmdə kortizolun səviyyəsi azalır. Kəskin stress, alkoqolizm, depressiya və bəzi dərmanlar normal sutkalıq va­riyasiyanı pozaraq bazal səviyyəyə təsir edir

Sinonim: ACTH; Kortikotropin

Nümunə növü: EDTA-lı plazma

Nümunə qabı:  Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­molizə uğramadan soyuq şəraitdə dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir. Nümunənin alınma zamanı əhəmiyyətlidir. Plazmadakı ACTH miqdarı  saat 06.00 – 08.00 arasında maksimum, 21.00 – 22.00 arasında isə minimum səviyyədə olur. Bundan başqa hamiləlik, mens­trual sikl və stres zamanı da plaz­madakı səviyyə dəyişir

İş prinsipi: RIA

Referens:

Səhər	<100 pg/ml
Axşam	<80 pg/ml

Nümunə növü: 24 saatlıq sidik, birdəfəlik sidik

Nümunə qabı: Asetat turşusu üzə­rinə yığılmalıdır. 6N HCl və bor turşusu üzərinə yığılan sidiklər də qəbul olunur

Nümunə miqdarı: 10 mL

Testin tərkibi: Epinefrin, Nore­pinefrin, Dopamin

undefined

Nümunənin alınma qaydası: 24 saatlıq sidiyin miqdarı bildiril­məlidir

Xəstənin hazırlanması: Əgər müm­künsə bir həftə əvvəlcədən isifadə olunan bütün dərmanlar kəsilməlidir

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Epinefrin	<1yaş	2.5 mg/gün
	1-3 yaş	3.5 mg/gün
	4-5 yaş	6.0 mg/gün
	6-11 yaş	10.0 mg/gün
	>11 yaş	20.0 mg/gün
Norepinefrin	<1 yaş	10 mg/gün
	1-3 yaş	1-17 mg/gün
	4-5 yaş	4-29 mg/gün
	6-11 yaş	13-65 mg/gün
	>11 yaş	15-80 mg/gün
Dopamin	<1 yaş	85 mg/gün
	2-3 yaş	10-140 mg/gün
	4-5 yaş	40-260 mg/gün
	>5 yaş	60-400 mg/gün

İstifadəsi: Katexolamin sintezinin qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. İdman hərəkətləri, stres, siqaret istifadəsi və ağrı sidiklə ifraz olunan katexolomin səviyyəsini artırır. Ka­texolamin ifrazı gecələr minumum səviyyədə olur. Həmçinin menstrual tsiklin luteal fazasında epinefrin və norepinefrin ifrazı artdığı halda, ovul­yasion fazada ən aşağı sə­viyyəyə enir. Kəskin hipertonik krizin qiymətləndirilməsi üçün kriz zamanı alınan birdəfəlik sidikdə müayinə məsləhətdir

Nümunə növü: Heparinli plazma

Nümunə qabı: Yaşıl qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 3 mL

Testin tərkibi: Epinefrin, Nore­pinefrin, Dopamin

Nümunənin alınma qaydası:  Nü­mu­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­lizə uğramadan dərhal ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün xəstə acqarına ol­malıdır. Qan alma stresi və ayaqüstə durma ilə plazmada katexolamin səviyyəsi artır. Bu səbəbdən venoz kateter ilə səhər 30 dəqiqə istirahətin ardından uzanmış vəziyyətdə qan alınmalıdır. Həmçinin trisiklik anti-depressantların iki həftə əvvəlcədən, L-dopa, katexolamin tərkibli bəzi dərmanlar (məs. dekongestanlar), amtefaminlər, buspion, psixoaktiv dərmanlar, metildopa, etanol və benzodiazepinlərin qəbulu isə bir həftə əvvəlcədən dayandırılmalıdır. Amfetaminlər və amfetaminə bənzər birləşmələr, iştah kəsicilər, brom­kriptin, buspiron, kafein, karbidopa-levadopa, klonidin, deksametazon, diuretiklər, etanol, izoprotenol, lebo­tolol, metildopa, MAO inhibitorları, nikotin, burun damcıları, rezerpin, pro­pafenone, teofillin, trisiklik anti­depressantlar və vazodilatatorların ka­texolaminlərin təyinində (ölçül­məsində) interferensiyaya səbəb ola bilmə ehtimalı nəzərə alınmalıdır. Bununla yanaşı, bu dərmanların katexolamin səviyyəsinə təsiri öncə­dən təxmin edilə bilməz

İş prinsipi: HPLC

Referens:

Epinefrin	<60 pg/mL
Norepinefrin	120-680 pg/mL
Dopamin	<87 pg/mL

Referens aralığı bir müddət oturaq vəziyyətdə dincəlmiş şəxslər üçün keçərlidir. Ayaq üstə duranlarda norepinefrin səviyyəsinin 700 pg/mL, epinefrin səviyyəsinin isə 900 pg/mL-ə qədər yüksələ biləcəyi nəzərə alınmalıdır. Dopamin səviy­yəsi isə vəziyyətə görə dəyişmir. Həm­çinin qan alma zamanı streslə əla­qəli olaraq katexolamin səviyyə­sində artım baş verə bilər

İstifadəsi: Hipertenziyanın qiymət­lən­dirilməsində və feoxroma­sitoma, neyroblastoma və qanqlioney­ro­ma­ların diaqnoz və müalicə­sinin mü­şahidəsində istifadə olunur. Selektiv venoz nümunələmə ilə şişin loka­li­zasiyasında da qiymətlidir. Orto­statik hipotenziyalı xəstə­lərin diaq­nozunda isə plazmadakı norepinefrin səviyyəsinin ölçülməsi faydalıdır. Ayaq üsdə durmaqla norepinefrin səviyyəsinin artmaması simpatik si­nir sistemində pozğunluq olduğunu göstərir. Neyroblas­toma, qanqlioney­roblastoma və paraqanqliomalar, AMI, stres, idman hərəkətləri, ayaq üstə dayanma, hipotiroidizim və diabetik ketoasi­dozda plazmada ka­texolamin səviyyəsi artdığı halda, avtonom neyropatiyalarda plazmada katexolomin səviyyəsi azalır

Sinonim: Karsinoembirionik antigen

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <4 ng/mL

İstifadəsi: Yoğun və düz bağırsaq, ağciyər, süd vəzi, qaraciyər, pan­kreaz, prostat, mədə və yumurtalıq xərçənglərində CEA səviyyəsi artır. Əsasən kolorektal xərçənglər və süd vəzi xərçənglərinin gec dövrlərinin müşahidəsində istifadə edilir. Xoş­xassəli qaraciyər xəstəlikləri, xoralı kolit və polipoz kimi bəzi xoşxassəli mədə-bağırsaq prosesləri, xoşxassəli süd vəzi xəstəlikləri, ağciyər in­fek­siyaları, emfizema və böyrək çatış­mazlıqlarında da CEA səviyyəsi arta bilər. Həmçinin siqaret çəkənlərdə də CEA səviyyəsində mülayim yük­səlmə qeyd edilir. Buna görə də skrininq testi kimi istifadə olun­mamalıdır

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Xərçəng antigeni 19-9; Karbohidrat antigeni 19-9

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <37 U/mL

İstifadəsi: Bütün qastrointestinal sistem xərçəngləri (mədəaltı vəz xərçəngləri, xolangiokarsinomalar, yogun bağırsaq xərçəngləri və s.) və digər adenokarsinomalarda  CA19-9-un səviyyəsi artır. Mədəaltı vəz xərçənglərində həssaslığı 70-80 %-dir. CA19-9 səviyyəsi ilə şişin kütləsi arasında əlaqə yoxdur. CEA ilə bərabər istifadə olunduqda mədə xərcənginin təkrarlanmasının təyi­nində həsaslığı 94 %-ə qədər yük­səlir. Həmçinin xroniki pankreatit, xolangit və sirroz kimi bəzi xoş­xa­sə­li proseslərdə də CA19-9 səviy­yə­sində yüksəlmə müşahidə oluna bi­lər. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Canser antigen 15-3, Xərçəng antigeni 15-3

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <29 U/mL

İstifadəsi: Süd vəzi xərçənginin diaq­no­zunda, xəstəliyin təkrarlan­masının və müalicəsinin müşahi­dəsində isti­fa­də olunur. Xüsusilə metastatik süd və­zi xərçənglərinin 80%-də CA 15-3 sə­viyyəsi artır. Həmçinin bəzi bədxassəli törəmələr (mədəaltı vəz, ağciyər, yu­mur­talıq, yoğun bağırsaq, qaraciyər və s.), hepatit, sirroz, sarkoidoz, vərəm və SLE-də də CA 15-3 səviyyəsi yük­səlir. Skrininq testi kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: Canser antigen 125, Xərçəng antigeni125

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Ovul­yasiya və menstruasiya mərhələləri nəzərə alınmalıdır

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <35 U/mL

İstifadəsi: Əsasən yumurtalıq xər­çənglərinin müşahidəsində istifadə olunan onkomarkerdir. Seroz, endo­metrial, şəffaf hüceyrəli və dif­fe­ren­siasiya etməyən yumurtalıq karsino­maları, endometrium və ya fallop bo­ru­larının adenokarsinomaları, bəzi qey­ri-genikoloji bədxassəli törəmələr və bəzi xoş xassəli hallarda (hami­lə­lik, menstruasiya, peritoneal və ya plev­ral iltihabi proseslər, yumurtalıq kistaları, endometrioz) CA 125-in sə­viy­yəsi artır. Həmçinin sağlam insanların 1%-də də CA 125 sə­viyyəsi yüksək ola bilər. Buna görə də normal hallarda skrininq məq­sədilə istifadə olunma­malıdır

Sinonim: Tirokalsitonin; hCT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Tiroid müayinəsindən sonra nümunə alın­ma­malıdır

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin bir gecəlik aclıqdan sonra alınması məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­mo­liz, lipemiya, sarılıq (xüsusilə hemoliz yalançı yüksək nəticələrə səbəb olur)

Referens: <30 pg/mL

İstifadəsi: Medullyar tiroid karsino­ma­­larının diaqnoz və kalsium me­ta­bo­lizminin qiymətləındirilməsində isti­fa­də olunur. Bəzi ağciyər, süd vəzi və mə­dəaltı vəz xərçəngləri, Zollinger-Elli­son sindromu, per­nisioz anemiya, xroniki böyrək ça­tışmazlığı, psevdo­hi­popa­ratiroidizm, APUD hüceyrəli şiş­lər, karsinoid sindrom, alkoqol mən­şəli sirroz, ha­miləlik və xoşxassəli ağciyər xəs­təliklərində serumda kal­sitoninin səviyyəsi yüksəlir

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Müalicə hə­­kiminin istəyindən asılı olaraq ac və ya toxqarına işlənilə bilər. Ac­qarına insulin miqdarının təyinində nümu­nənin alınması üçün 8-12 sa­at­lıq aclıq tələb olunur. Eyni za­manda xəstə oral hipoqlikemik dər­man və insulin istifadə etməmiş olmalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Aclıq	<7 gün	3-20 μIU/mL
	>7 gün	5-25 μIU/mL
Toxluq		16-166 μIU/mL

İstifadəsi: I və II tip şəkərli diabet, hipoqlikemiya, insulinoma və insu­linə rezistent diabetin qiymətləndiril­məsində istifadə olunur. İnsulinoma, reaktiv hipoqlikemiya, həddindən ar­tıq insulin qəbulu, Cushing sind­romu, I tip şəkərli diabet, feoxro­masitoma və akromeqaliya zamanı insulin miqdarı artır, pankreas beta-hüceyrə zədələnməsində isə insulin miqdarı azalır. Acqarına insulin testi ilə yanaşı acqarına qanda şəkər testi də istənildikdə insulin rezistentliyi üçün HOMA-IR dəyəri hesablanaraq verilir

Sinonim: IGF-14 İnsulin-like gro­wth faktor; Growth faktor 1; GF-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Growth hor­monun əksinə gün ərzində və yeməklərdən sonra somatomedin C səviyyəsi sabit olur

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<3 yaş	50-143 ng/mL
4-5 yaş	51-218 ng/mL
6-12 yaş	106-250 ng/mL
13-15 yaş	140-496 ng/mL
16-20 yaş	150-562 ng/mL
21-25 yaş	84-376 ng/mL
26-30 yaş	90-271 ng/mL
31-35 yaş	90-226 ng/mL
36-50 yaş	90-210 ng/mL
>50 yaş	70-197 ng/mL

İstifadəsi: GH sekresiyasını və təsi­rini təqib etmək üçün istifadə olunur. IGFBP3 ilə birlikdə istifadə olun­duqda klinik həssaslıq və spesifikliyi GH funksiya testlərindən daha yüksək olur. IGF-1 akromeqaliyada yüksək, GH çatışmazlığı, anoreksiya nervosa və malnutrisiyası olan şəxs­lərdə isə aşağı olur. Qidalanma və­ziyyətinin qiymətləndirilməsində prealbumin, RBP və ya transfer­rin­dən daha həssas olması Soma­to­medin C-nin başqa bir xüsusiy­yətidir

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA / MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	2 mIU/mL
	>12 yaş	6 mIU/mL
Kişi	<2 mIU/mL

İstifadəsi: Hamiləliyin təyini, ekto­pik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik süb­həsinin qiymətləndirilməsi və in vitro fertilizasiya xəstələrinin müşa­hidəsində istifadə olunur. Həmçinin mol hidatiform, koryo karsinoması, xayaların şişləri, yumurtalığın rü­şeym hüceyrəli şişlərinin qiymət­ləndirilməsi və müşahidəsində də istifadə olunur

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Müalicə hə­­kiminin istəyindən asılı olaraq ac və ya toxqarına işlənilə bilər. Ac­qarına insulin miqdarının təyinində nümu­nənin alınması üçün 8-12 sa­at­lıq aclıq tələb olunur. Eyni za­manda xəstə oral hipoqlikemik dər­man və insulin istifadə etməmiş olmalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Aclıq	<7 gün	3-20 μIU/mL
	>7 gün	5-25 μIU/mL
Toxluq		16-166 μIU/mL

İstifadəsi: I və II tip şəkərli diabet, hipoqlikemiya, insulinoma və insu­linə rezistent diabetin qiymətləndiril­məsində istifadə olunur. İnsulinoma, reaktiv hipoqlikemiya, həddindən ar­tıq insulin qəbulu, Cushing sind­romu, I tip şəkərli diabet, feoxro­masitoma və akromeqaliya zamanı insulin miqdarı artır, pankreas beta-hüceyrə zədələnməsində isə insulin miqdarı azalır. Acqarına insulin testi ilə yanaşı acqarına qanda şəkər testi də istənildikdə insulin rezistentliyi üçün HOMA-IR dəyəri hesablanaraq verilir

Sinonim: Hidrokortizon; Compound F

Nümunə növü: Serum və ya EDTA-lı plazma

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum), bənövşəyi qa­paqlı sınaq şüşəsi (EDTA-lı plazma)

Nümunə miqdarı: 400μL

Nümunənin alınma qaydası: Sut­kalıq variasiyası olduğundan qan al­ma zamanı əhəmiyyətlidir. Səhər saat 06.00-08.00 arasında maksi­mum, günortadan sonra saat 16.00-a isə minimum səviyyədə olur. Nümu­nənin alındığı saat laboratoriyaya bildirilməlidir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarı­lıq

Referens:

Səhər	7.0-29.0 μg/dL
Axşam	7.0-17.5 μg/dL

İstifadəsi: Hipotalamus-hipofiz-ad­re­nal korteks əks əlaqəsinin qiymət­lən­­dirilməsində istifadə olunur. Cushing xəstəliyi, böyrəküstü vəzin adenomaları və karsinomaları, ekto­pik ACTH sindromu, hamiləlik və eksternal esterogen istifadəsi ilə se­rumda kortizolun səviyyəsi artır, Ad­dison  xəstəliyi, kongenital adrenal hiperplaziya və hipopituiterizmdə kortizolun səviyyəsi azalır. Kəskin stress, alkoqolizm, depressiya və bəzi dərmanlar normal sutkalıq va­riyasiyanı pozaraq bazal səviyyəyə təsir edir

Sinonim: β-hCG; Human chorionic gonadotropin; Hamiləlik testi

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA / MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:

Qadın	<12 yaş	2 mIU/mL
	>12 yaş	6 mIU/mL
Kişi	<2 mIU/mL

İstifadəsi: Hamiləliyin təyini, ekto­pik (uşaqlıqdan kənar) hamiləlik süb­həsinin qiymətləndirilməsi və in vitro fertilizasiya xəstələrinin müşa­hidəsində istifadə olunur. Həmçinin mol hidatiform, koryo karsinoması, xayaların şişləri, yumurtalığın rü­şeym hüceyrəli şişlərinin qiymət­ləndirilməsi və müşahidəsində də istifadə olunur

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

Sinonim: IGF-14 İnsulin-like gro­wth faktor; Growth faktor 1; GF-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Growth hor­monun əksinə gün ərzində və yeməklərdən sonra somatomedin C səviyyəsi sabit olur

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<3 yaş	50-143 ng/mL
4-5 yaş	51-218 ng/mL
6-12 yaş	106-250 ng/mL
13-15 yaş	140-496 ng/mL
16-20 yaş	150-562 ng/mL
21-25 yaş	84-376 ng/mL
26-30 yaş	90-271 ng/mL
31-35 yaş	90-226 ng/mL
36-50 yaş	90-210 ng/mL
>50 yaş	70-197 ng/mL

İstifadəsi: GH sekresiyasını və təsi­rini təqib etmək üçün istifadə olunur. IGFBP3 ilə birlikdə istifadə olun­duqda klinik həssaslıq və spesifikliyi GH funksiya testlərindən daha yüksək olur. IGF-1 akromeqaliyada yüksək, GH çatışmazlığı, anoreksiya nervosa və malnutrisiyası olan şəxs­lərdə isə aşağı olur. Qidalanma və­ziyyətinin qiymətləndirilməsində prealbumin, RBP və ya transfer­rin­dən daha həssas olması Soma­to­medin C-nin başqa bir xüsusiy­yətidir

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

Sinonim: FT₄; Sərbəst tiroksin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yeni doğulmuş	18.0-40.0 pmol/L
<7 gün	8.5-40.5 pmol/L
>7gün	9.0-25.0 pmol/L

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzi funk­siyalarının qiymətləndirilməsində is­tifadə olunur. Hipertiroidizimdə se­rumda FT₄ səviyyəsi yüksəlir, hipo­ti­roidizimdə azalır. Total T₄ miqda­rının təxminən 0.02-0.04%-i FT₄-dür

Sinonim: FT₃; Sərbəst triyodotironin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 3-9 pmol/L

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzi funk­siyalarının qiymətləndirilməsində is­ti­fadə olunur. Hipertiroidizim və T₃ tirotoksikozunda serumda FT₃ sə­viyyəsi yüksəlir, hipotiroidizimdə isə azalır. Həmçinin xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış şəxslər eutiroid olsalar belə FT₃ səviyyəsi aşağı ola bilər. Total T₃ miqdarının təxminən 0.2-0.5 %-i FT₃-dür

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	13-15 yaş	1.0-8.0 mIU/mL
	16-50 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	51-60 yaş	20.0-140.0 mIU/mL
	>60 yaş	30.0-118.0 mIU/mL
	Follikulyar faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Pik	8.5-30.0 mIU/mL
	Lüteal faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Hamilə	2.0-10.0 mIU/mL
	Menopauza	20.0-140.0 mIU/mL
Kişi	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7 ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	>12 yaş	1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	13-15 yaş	1.0-8.0 mIU/mL
	16-50 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	51-60 yaş	20.0-140.0 mIU/mL
	>60 yaş	30.0-118.0 mIU/mL
	Follikulyar faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Pik	8.5-30.0 mIU/mL
	Lüteal faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Hamilə	2.0-10.0 mIU/mL
	Menopauza	20.0-140.0 mIU/mL
Kişi	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7 ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	>12 yaş	1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

Sinonim: FSH; Follitropin; Pituiter gonadotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: MEIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­moliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Qadın	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	13-15 yaş	1.0-8.0 mIU/mL
	16-50 yaş	2.0-10.0 mIU/mL
	51-60 yaş	20.0-140.0 mIU/mL
	>60 yaş	30.0-118.0 mIU/mL
	Follikulyar faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Pik	8.5-30.0 mIU/mL
	Lüteal faza	2.0-10.0 mIU/mL
	Hamilə	2.0-10.0 mIU/mL
	Menopauza	20.0-140.0 mIU/mL
Kişi	<6 ay	1.0-4.0 mIU/mL
	7 ay-12 yaş	0.2-3.0 mIU/mL
	>12 yaş	1.0-15.0 mIU/mL

İstifadəsi: Hipofiz funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Xü­susilə ilkin və ikincili yu­murtalıq çatış­mazlığının differen­siasiyası üçün qiy­mət­lidir. İlkin qonadal çatışmazlıq, ova­rial və tes­ti­kulyar agenez, Turner və Kleinifelter sidnromu, kastrasiya, alko­qo­­lizm, me­nopauza və orxit za­manı serumda FSH səviyyəsi yüksəlir, hipo­fizin ön payının hipofunksiyası, hipo­ta­la­mu­sun xəstəlikləri, hamiləlik, ano­rek­sia nervosa, yumurtalıqların polikistoz sind­romu, hemaxromatoz, oraq hü­cey­rəli anemiya, hiperprolak­ti­ne­mi­ya və es­­te­rogen və ya andro­gen­lərlə müalicə edilən xəstələrdə isə FSH səviyyəsi azalır

Sinonim: E₃ ; Unkonjuge E₃ ; uE₃

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildiriləcəkdir

İstifadəsi: Fetoplasental dövrün qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur. Sərbəst E₃ miqdarı ümumi E₃-lə  mü­qa­yisədə daha spesifikdir. Nəticələr xəstədən asılı olaraq dəyişə bil­di­yindən bir neçə ardıcıl müayinə apa­rılmalıdır. Bundan başqa, səhərlər konsentrasiyası daha yüksək olur. Hamiləlik müddətində sərbəst E₃ daim yüksəlir, doğuşun başlaması ilə birlikdə daha kəskin yüksəlmə baş verir. Diabetli hamilələr, post-date hestasiya və bətndaxili inkişafın ge­dişinin qiymətləndirilməsində sər­bəst E₃ istifadə oluna bilər. Döldə mərkəzi sinir sisteminin malfor­ma­siyası, anadangəlmə qapaq xəstə­lik­ləri və ya Daun sindromunda se­rum­da sərbəst E₃  səviyyəsində azal­ma müşahidə oluna bilər. Hami­lə­liyin 35-36-cı həftələrində dölün yaşının hesablanmasında da sərbəst E₃ isti­fadə oluna bilər. Həmçinin II tri­mes­terdə hCG və AFP ilə birgə istifadə olunaraq risk skrininqi aparıla bilər

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün	0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş	0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş	0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş	0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş	0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

Sinonim:SHBG; Testosteron-estra­diol-binding globulin; TeBG

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırzımı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi:FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

1-12 yaş	4.9-9.0 mg/L
13-15 yaş	1.8-9.0 mg/L
	Kişi	Qadın
16-50 yaş	0.9-6.3 mg/L	1.8-9.0 mg/L
51-60 yaş	0.6-4.7 mg/L	1.2-7.7 mg/L
>60 yaş	0.6-4.5 mg/L

İstifadəsi: Testesteron və estero­gen­lər mənşəli cinsi hormonlar SHBG tərəfindən birləşdirilirək qanda da­şınır. Hipertiroidizim, anoreksiya  ner­vosa, hamiləlik və sirrozda SHBG səviyyəsi azalır, hipoti­roidizim, hirşutizm, piylənmə və yu­murtalıqların polikistoz sindromunda isə bu göstərici artır

Sinonim: TPO anticisimləri; Anti-Tpo

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <60 U/mL

İstifadəsi: Autoimmun tiroid xəstə­liklərinin (Xaşimoto tiroiditi, idio­pa­tik miksödem, Graves xəstəliyi və s.) təyinində istifadə olunur. Auto­im­mun tiroid xəstəliyi olan şəxslərdə, TPO konsentrasiyası xəstəliyin şid­dəti ilə düz mütənasibdir. Həmçinin digər bəzi autoimmun xəstəliklər za­manı da (Addison xəstəliyi, perni­sitoz  anemiya, I tip şəkərli diabet və s.) pozitiv nəticələr əldə oluna bilər

Sinonim: Total triiodothyronine; TT₃

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<1 yaş	0.79-2.60 ng/mL
2-12 yaş	0.79-2.80 ng/mL
13-15 yaş	0.70-2.40 ng/mL
>15 yaş	0.60-1.95 ng/mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT₃ hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış xəstələr eutiroid olsalar belə TT₃ səviyyəsi aşağı ola bilər. Həmçinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s.) serum TT₃ səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azaldığı hallarda (genetik TBG çatışmazlığı, nefrotik sindrom və s.) aşağı enə bilər. T₃ autoanticisimlərinin olduğu haıllarda isə TT₃  yüksək, TT₄ nor­mal təyin oluna bilər

Sinonim: Total triiodothyronine; TT₃

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<1 yaş	0.79-2.60 ng/mL
2-12 yaş	0.79-2.80 ng/mL
13-15 yaş	0.70-2.40 ng/mL
>15 yaş	0.60-1.95 ng/mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT₃ hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış xəstələr eutiroid olsalar belə TT₃ səviyyəsi aşağı ola bilər. Həmçinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s.) serum TT₃ səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azaldığı hallarda (genetik TBG çatışmazlığı, nefrotik sindrom və s.) aşağı enə bilər. T₃ autoanticisimlərinin olduğu haıllarda isə TT₃  yüksək, TT₄ nor­mal təyin oluna bilər

Sinonim: Total tiroksin; TT₄

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş	7.40-13.00 μg/dL
<7 gün	11.80-22.60 μg/dL
7gün-1 yaş	7.80-17.85 μg/dL
2-12 yaş	7.00-15.50 μg/dL
13-15 yaş	5.85-14.00 μg/dL
>15 yaş	5.00-11.50 μg/dL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT₃ hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Tiroksin əvəzedici müalicə alan şəxs­lərdə TT₄ yüksək ola bilər. Həm­çinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s) serum TT₄ səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azal­dığı hallarda (genetik TBG çatış­mazlığı, nefrotik sindrom və s.) TT₄ səviyyəsi enə bilər. T₄  autoan­tici­simlərinin olduğu haıllarda isə TT₄  yüksək, TT₃ normal təyin oluna bilər

Sinonim: Total tiroksin; TT₄

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş	7.40-13.00 μg/dL
<7 gün	11.80-22.60 μg/dL
7gün-1 yaş	7.80-17.85 μg/dL
2-12 yaş	7.00-15.50 μg/dL
13-15 yaş	5.85-14.00 μg/dL
>15 yaş	5.00-11.50 μg/dL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT₃ hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Tiroksin əvəzedici müalicə alan şəxs­lərdə TT₄ yüksək ola bilər. Həm­çinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s) serum TT₄ səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azal­dığı hallarda (genetik TBG çatış­mazlığı, nefrotik sindrom və s.) TT₄ səviyyəsi enə bilər. T₄  autoan­tici­simlərinin olduğu haıllarda isə TT₄  yüksək, TT₃ normal təyin oluna bilər

Sinonim: Total triiodothyronine; TT₃

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<1 yaş	0.79-2.60 ng/mL
2-12 yaş	0.79-2.80 ng/mL
13-15 yaş	0.70-2.40 ng/mL
>15 yaş	0.60-1.95 ng/mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur. Belə ki, TT₃ hipertiroidizm za­manı artır, hipotiroidizmdə isə azalır. Xroniki xəstəliyi olan və ya uzun müddət xəstəxanada yatmış xəstələr eutiroid olsalar belə TT₃ səviyyəsi aşağı ola bilər. Həmçinin TBG-nin atrmasına səbəb olan hallarda (oral kontraseptiv istifadəsi, hamiləlik və s.) serum TT₃ səviyyəsi yüksələ bildiyi halda, TBG-nin azaldığı hallarda (genetik TBG çatışmazlığı, nefrotik sindrom və s.) aşağı enə bilər. T₃ autoanticisimlərinin olduğu haıllarda isə TT₃  yüksək, TT₄ nor­mal təyin oluna bilər

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün	0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş	0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş	0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş	0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş	0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

Sinonim: Tiroqlobulin anticisimləri

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq

Referens:  <60 U/mL

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzin au­to­immun xəstəliklərinin qiymət­ləndi­rilməsində istifadə olunur. TPO anti­cisimləri ilə müqayisədə əhə­miyyəti azdır. Hashimito ti­roiditi, Graves xəs­təliyi, qalxa­na­bənzər vəz karsino­maları, idiopatik miksedema, per­nisioz anemiya, SLE və de-Quervain yarımkəskin ti­roiditində anti-tiro­qlobulin an­ti­cism­lərinin miqdarı ar­tır. Normal poulyasiyanın 10%-də az mirdarda yüksək ola bilər. Həmçinin ti­ro­qlobulin səviyyəsi aşağı olan xəs­tələrdə də anti-tiroqlobulin sə­viy­yə­­si­nə baxılmalıdır. Tiro­qlo­bulin anti­ci­simlərinin olması, ti­roqlo­bu­linin ölçülməsində in­ter­ferensiyaya (dəyi­şikliyə) səbəb ola bilər

Sinonim: Tg

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Qal­xa­nabənzər vəzin müayinəsindən sonra nümunə alınmamalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <85 ng/mL

İstifadəsi: Qalxana bənzər vəzin xər­çəngi olan xəstələrin müşa­hi­dəsində istifadə olunur. Follikulyar və papilyar tiroid karsinomaları, hipertiroidizim və yarımkəskin tiro­iditdə tiroqlobulin səviyyəsi artır. Bu xəstələrdə müalicə ilə tiroqlobulin səviyyəsi azaldığı halda, metastazın baş verməsi ilə yenidən yüksəlir

Sinonim: TBG

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş	36-96 μg/mL
<1 ay	36-66 μg/mL
2-12 ay	31-56 μg/mL
1-5 yaş	29-54 μg/mL
6-12 yaş	25-50 μg/mL
13-15 yaş	21-46 μg/mL
>15 yaş	15-34 μg/mL
Hamiləlik	21-70 μg/mL

İstifadəsi: T₃ və T₄ hormonlərının plazmada birləşdiyi daşıyıcı zülaldır. Əsasən TSH səviyyəsi ilə uyğun olmayan TT₃ və TT₄ səviyyələrinin, TT₄ və FT₄ səviyyələri arasındakı uyğunsuzluq hallarının, həddindən çox artmış və ya azalmış TT₄ səviy­yələrinin və anadangəlmə TBG ça­tışmazlıqlarının qiymətləndiril­mə­sin­də istifadə olunur. İnfeksion hepa­titlər, kəskin fasiləli porfiriya, ha­miəlik və hipotiroidizmdə TBG sə­viyyəsi artır, xroniki xəstəliklər, cərrahi stres və nefrotik sindromda isə TBG səviyyəsi azalır

Sinonim: Tirokalsitonin; hCT

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Tiroid müayinəsindən sonra nümunə alın­ma­malıdır

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin bir gecəlik aclıqdan sonra alınması məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: He­mo­liz, lipemiya, sarılıq (xüsusilə hemoliz yalançı yüksək nəticələrə səbəb olur)

Referens: <30 pg/mL

İstifadəsi: Medullyar tiroid karsino­ma­­larının diaqnoz və kalsium me­ta­bo­lizminin qiymətləındirilməsində isti­fa­də olunur. Bəzi ağciyər, süd vəzi və mə­dəaltı vəz xərçəngləri, Zollinger-Elli­son sindromu, per­nisioz anemiya, xroniki böyrək ça­tışmazlığı, psevdo­hi­popa­ratiroidizm, APUD hüceyrəli şiş­lər, karsinoid sindrom, alkoqol mən­şəli sirroz, ha­miləlik və xoşxassəli ağciyər xəs­təliklərində serumda kal­sitoninin səviyyəsi yüksəlir

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün	0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş	0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş	0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş	0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş	0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

Sinonim: TPO anticisimləri; Anti-Tpo

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <60 U/mL

İstifadəsi: Autoimmun tiroid xəstə­liklərinin (Xaşimoto tiroiditi, idio­pa­tik miksödem, Graves xəstəliyi və s.) təyinində istifadə olunur. Auto­im­mun tiroid xəstəliyi olan şəxslərdə, TPO konsentrasiyası xəstəliyin şid­dəti ilə düz mütənasibdir. Həmçinin digər bəzi autoimmun xəstəliklər za­manı da (Addison xəstəliyi, perni­sitoz  anemiya, I tip şəkərli diabet və s.) pozitiv nəticələr əldə oluna bilər

Sinonim: Tg

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Nümunənin alınma qaydası: Qal­xa­nabənzər vəzin müayinəsindən sonra nümunə alınmamalıdır

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <85 ng/mL

İstifadəsi: Qalxana bənzər vəzin xər­çəngi olan xəstələrin müşa­hi­dəsində istifadə olunur. Follikulyar və papilyar tiroid karsinomaları, hipertiroidizim və yarımkəskin tiro­iditdə tiroqlobulin səviyyəsi artır. Bu xəstələrdə müalicə ilə tiroqlobulin səviyyəsi azaldığı halda, metastazın baş verməsi ilə yenidən yüksəlir

Sinonim:SHBG; Testosteron-estra­diol-binding globulin; TeBG

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırzımı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi:FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

1-12 yaş	4.9-9.0 mg/L
13-15 yaş	1.8-9.0 mg/L
	Kişi	Qadın
16-50 yaş	0.9-6.3 mg/L	1.8-9.0 mg/L
51-60 yaş	0.6-4.7 mg/L	1.2-7.7 mg/L
>60 yaş	0.6-4.5 mg/L

İstifadəsi: Testesteron və estero­gen­lər mənşəli cinsi hormonlar SHBG tərəfindən birləşdirilirək qanda da­şınır. Hipertiroidizim, anoreksiya  ner­vosa, hamiləlik və sirrozda SHBG səviyyəsi azalır, hipoti­roidizim, hirşutizm, piylənmə və yu­murtalıqların polikistoz sindromunda isə bu göstərici artır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

Xəstənin hazırlanması: Total tes­tes­teron səviyyəsi saat 07.00 da mak­simum, 20.00 da isə minimum sə­viyyədə olur. İdmandan sonra total testesteron səviyyəsi artır, immo­bi­li­zasiya və şəkər yükləməsindən sonra isə azalır. 50 yaşından yuxarı şəxs­lərdə isə proqressiv azalma baş verir

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Kişi	<12 yaş	0.1-0.2 ng/mL
	13-15 yaş	1.0-6.0 ng/mL
	16-20 yaş	3.0-6.0 ng/mL
	>20 yaş	3.0-10.0 ng/mLL
Qadın	<12 yaş	0.1-0.2 ng/mLL
	13-15 yaş	0.1-0.4 ng/mL
	>15 yaş	0.1-0.9 ng/mL

İstifadəsi: Adrenal hiperplaziya, ad­re­nokortikal şişlər, testikulyar femi­nizasiya, idiopatik hirşutizm və vi­rilizasiya edici yumurtalıq şişlərində total testesteron səviyyəsi artdığı halda, Down sindromu, birincili və ikincili hipoqonadizm, uremiya, mio­tonik distrofiya, qaraciyər çatış­mazlığı, kriptorxizm və cinsi yetiş­kənliyin gecikməsində isə total testesteron səviyyəsi azalır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 150 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Kişi	<5 yaş	0.15-0.60 pg/mL
	6-12 yaş	0.60-5.70 pg/mL
	>12 yaş	12.00-30.00 pg/mL
Qadın	<3 ay	0.10-0.60 pg/mL
	4 ay-12yaş	0.15-0.60 pg/mL
	>12 yaş	1.10-3.10 pg/mL

İstifadəsi: Sərbəst testosteron sə­viyyəsi, testosteron daşıyıcı zülal olan SHBG konsentrasiyalarındakı dəyişkənliklərdən asılı deyil. Buna görə də SHBG səviyyəsinin yüksək (hipertiroidizim, hamiləlik, oral kon­traseptiv istifadəsi və s.) və aşağı (hipotiroidizim, androgen çatış­maz­lığı, piylənmə və s.) olduğu hallarda sərbəst testosteronun təyini total testosterondan daha əhəmiyyətlidir. Hirşutizm, böyrəküstü vəzin virili­zasiya edici şişlərində, yumurtaqların polikistozu sindromunda və andro­gen rezistentlik hallarında sərbəst testosteron səviyyəsi artır, hipo­qo­nadizm və P-450 fermentinin çatış­mazlıqlarında isə sərbəst testosteron səviyyəsi azalır

Sinonim: TBG

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yenidoğulmuş	36-96 μg/mL
<1 ay	36-66 μg/mL
2-12 ay	31-56 μg/mL
1-5 yaş	29-54 μg/mL
6-12 yaş	25-50 μg/mL
13-15 yaş	21-46 μg/mL
>15 yaş	15-34 μg/mL
Hamiləlik	21-70 μg/mL

İstifadəsi: T₃ və T₄ hormonlərının plazmada birləşdiyi daşıyıcı zülaldır. Əsasən TSH səviyyəsi ilə uyğun olmayan TT₃ və TT₄ səviyyələrinin, TT₄ və FT₄ səviyyələri arasındakı uyğunsuzluq hallarının, həddindən çox artmış və ya azalmış TT₄ səviy­yələrinin və anadangəlmə TBG ça­tışmazlıqlarının qiymətləndiril­mə­sin­də istifadə olunur. İnfeksion hepa­titlər, kəskin fasiləli porfiriya, ha­miəlik və hipotiroidizmdə TBG sə­viyyəsi artır, xroniki xəstəliklər, cərrahi stres və nefrotik sindromda isə TBG səviyyəsi azalır

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: FT₄; Sərbəst tiroksin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 400 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

Yeni doğulmuş	18.0-40.0 pmol/L
<7 gün	8.5-40.5 pmol/L
>7gün	9.0-25.0 pmol/L

İstifadəsi: Qalxanabənzər vəzi funk­siyalarının qiymətləndirilməsində is­tifadə olunur. Hipertiroidizimdə se­rumda FT₄ səviyyəsi yüksəlir, hipo­ti­roidizimdə azalır. Total T₄ miqda­rının təxminən 0.02-0.04%-i FT₄-dür

Sinonim: Sümük gla proteini; BGP

Nümunə növü:  Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Səhər aclığı məsləhət görülür

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

6 ay-5 yaş	10-40 ng/mL
6-15 yaş	5-60 ng/mL
16-60 yaş	2-15 ng/mL
<50 yaş	Kişi: 2-10 ng/mL
	Qadın: 2-22 ng/mL

İstifadəsi: Serumda osteokalsin sə­viy­yəsi sümük sintezi ilə əlaqəlidir. Bu baxımdan osteokalsin səviy­yə­sinin yüksəlməsi osteoblastik aktiv­li­yin artdığını göstərir. Serumda os­teokalsin səviyyəsi qələvi fosfataza səviyyəsi ilə paralel dəyişir. Paget xəstəliyi, böyrək mənşəli os­teodistrofiya, birincili və ikincili hipertiroidizim, skelet metastazları və xroniki böyrək çatışmazlığında osteokalsinin səviyyəsi artır, birincili biliar sirroz, hamiləlik, qliko­kor­ti­koid müalicəsi və GH çatışmaz­lı­ğında isə bu göstərici azalır. Os­teoparozda isə osteokalsin səviyyəsi yüksək və ya aşağı ola bilər. Həmçinin kalsitriol müalicəsinin müşahidəsində də osteokalsin istifa­də oluna bilər

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

Sinonim: GH; Somatotropin; STH

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin səhər acqarına və 30 dəqiqə istira­hətdən sonra alınması məsləhətdir

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <20 μIU/mL

İstifadəsi: Hipofizin funksiyasının qiymətləndirilməsi, uşaqlarda dwar­fizm (nanizm) və giqantizmin, bö­yük­lərdə isə akromeqaliyanın diaq­no­zunda və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Uşaqlarda GH çatışmazlığının qiymətləndirilmə­sin­də bazal dəyərlər yetərsiz ola bilər, ona görə də bəzən stimuliyasiya testlərinə ehtiyac yaranır

Sinonim: TSh; s-TSH; Tirotropin

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Sutkalıq ritmi vardır. Saat 02.00-04.00 ara­sın­da maksimum, 17.00-18.00 arasında isə minimum səviyyədə olur

İş prinsipi:ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<7 gün	0.5-20.0 μIU-mL
7 gün-1 yaş	0.5-10.0 μIU-mL
2-12 yaş	0.5-6.5 μIU-mL
13-15 yaş	0.5-5.5 μIU-mL
>15 yaş	0.3-4.0 μIU-mL

İstifadəsi: Tiroid funksiyalarının qiy­mətləndirilməsi və müalicəsinin müşahidəsində istifadə olunur. Hipo­tiroidizim, Xaşimoto tiroiditi, ekto­pik TSH ifraz olunan hallar, yarım­kəskin tiroidit və tiroid hormon re­zis­tentliyində serumda TSH səviy­yə­si artır, hipotalamus və hipofiz mən­şəli hipotiroidizim və hiperti­ro­idi­zimdə isə TSH səviyyəsi azalır

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İşləmə zamanı: Çərşənbə axşamı, Cümə

Nəticə vermə zamanı: Həmin gün saat 18.00

İş prinsipi: Radio receptor assay

Nümunədən imtina səbəbləri: Həddən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <10 U/L

İstifadəsi: Hipertiroidizm səbəbinin araşdırılmasında istifadə olunur. Xü­­su­silə Graves xəstəliyi ilə hiper­tiroidizmin differensasiyası və anti-tiroid dərman müalicəsinə cavabın qiymətləndirilməsində istifadə olu­nur

Sinonim: Xərçəng antigeni 72-4; TAG 72; Tumor associated glico­pro­tein 72

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 300 μL

İş prinsipi: ECLIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: <6.9 U/mL

İstifadəsi:Qastrointestinal sistem, yumurtalıq və süd vəzi toxumasının ilkin adenokarsinomalarının təkrar­lan­ması və müalicəsinin müşahi­də­sində istifadə olunur. Xüsusilə meta­statik mədə karsinomalarında CA72-4 səviyyəsi yüksəlir. Həmçinin bəzi xoşxassəli halarda da (pankreatit, qaraciyər sirrozu, ağciyər xəs­tə­lik­ləri, revmatoid xəstə­liklər, ginekoloji xəstəliklər, qastrointestinal sistem xəstəlikləri və s.) CA72-4 səviyyəsi arta bilər. Skrininq test kimi istifadə olunmamalıdır

Sinonim: E₃ ; Unkonjuge E₃ ; uE₃

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

İş prinsipi: FIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: Nəticədə bildiriləcəkdir

İstifadəsi: Fetoplasental dövrün qiy­mətləndirilməsində istifadə olunur. Sərbəst E₃ miqdarı ümumi E₃-lə  mü­qa­yisədə daha spesifikdir. Nəticələr xəstədən asılı olaraq dəyişə bil­di­yindən bir neçə ardıcıl müayinə apa­rılmalıdır. Bundan başqa, səhərlər konsentrasiyası daha yüksək olur. Hamiləlik müddətində sərbəst E₃ daim yüksəlir, doğuşun başlaması ilə birlikdə daha kəskin yüksəlmə baş verir. Diabetli hamilələr, post-date hestasiya və bətndaxili inkişafın ge­dişinin qiymətləndirilməsində sər­bəst E₃ istifadə oluna bilər. Döldə mərkəzi sinir sisteminin malfor­ma­siyası, anadangəlmə qapaq xəstə­lik­ləri və ya Daun sindromunda se­rum­da sərbəst E₃  səviyyəsində azal­ma müşahidə oluna bilər. Hami­lə­liyin 35-36-cı həftələrində dölün yaşının hesablanmasında da sərbəst E₃ isti­fadə oluna bilər. Həmçinin II tri­mes­terdə hCG və AFP ilə birgə istifadə olunaraq risk skrininqi aparıla bilər

Sinonim: ADH; Vazoperssin; Argi­nin vazopressin hormon; AVP

Nümunə növü: EDTA-lı Plazma

Nümunə qabı: Bənövşəyi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 1 mL

Nümunənin alınma qaydası: Nü­mu­­nə alındıqdan sonra plazma he­mo­­lizə uğramadan soyuq şəraitdə tə­cili ayrılmalı və soyuq şəraitdə gön­dərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Plazmadakı ADH səviyyəsinə təsir edən bir çox fak­­tor var. Ayaq üstə durmaq, ağrı, sters, gimnastika, plazma osmol­yar­lı­ğının (osmolalite) artması və qanın həc­minin, yaxud, arterial təzyiqin azal­ması və gecələr ADH ifrazı artır, isti­ra­hət, hipoosmolyarlıq, qanın həc­­minin art­ması və hipertenziya zamanıisə aza­lır. Həmçinin xlor­pro­pa­mid, tiazid, di­u­retk­lər və s. dər­manlar da ADH ifrazını artırır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sa­rılıq və nümunənin tam qan olaraq göndərilməsi

Referens: <8 pg/mL

İstifadəsi: Ektopik ADH ifraz edən şiş­lər, kəskin intermittant porfiriya, Gu­illian-Barre sindromu, beyin şiş­ləri, vas­kulyar və infeksion beyin xəs­təlik­lə­ri, pnevmoniya, ağciyər və­rəmi, və­rəm meningiti və beyin mən­şəli şə­kər­siz diabet, psixogen poli­dipsiya və nef­rotik sindromda ADH səviyyəsi azalır. Mərkəzi və nefro­gen şəkərsiz diabet və ya psixogen polidipsiyanın diffe­ren­sial diaqnos­i­kası üçün ADH stimuli­yasiya testləri istifadə olunur

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

Sinonim: IGF-14 İnsulin-like gro­wth faktor; Growth faktor 1; GF-1

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250 μL

Xəstənin hazırlanması: Growth hor­monun əksinə gün ərzində və yeməklərdən sonra somatomedin C səviyyəsi sabit olur

İş prinsipi: IRMA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens:

<3 yaş	50-143 ng/mL
4-5 yaş	51-218 ng/mL
6-12 yaş	106-250 ng/mL
13-15 yaş	140-496 ng/mL
16-20 yaş	150-562 ng/mL
21-25 yaş	84-376 ng/mL
26-30 yaş	90-271 ng/mL
31-35 yaş	90-226 ng/mL
36-50 yaş	90-210 ng/mL
>50 yaş	70-197 ng/mL

İstifadəsi: GH sekresiyasını və təsi­rini təqib etmək üçün istifadə olunur. IGFBP3 ilə birlikdə istifadə olun­duqda klinik həssaslıq və spesifikliyi GH funksiya testlərindən daha yüksək olur. IGF-1 akromeqaliyada yüksək, GH çatışmazlığı, anoreksiya nervosa və malnutrisiyası olan şəxs­lərdə isə aşağı olur. Qidalanma və­ziyyətinin qiymətləndirilməsində prealbumin, RBP və ya transfer­rin­dən daha həssas olması Soma­to­medin C-nin başqa bir xüsusiy­yətidir

Sinonim: Hageman faktoru

Nümunə növü: Sitratlı plazma

Nümunə qabı: Mavi qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 500 μL

Nümunənin alınma qaydası: Nümunə alındıqdan sonra plazma hemolizə uğramadan tez ayrılmalı və soyuq şəraitdə göndərilməlidir

Xəstənin hazırlanması: Risk qiymətləndirmə aparıldıqdan sonra heparin müalicəsi müayinədən 2 gün əvvəl kəsilməlidir

İş prinsipi:Koaqulometrik

Nümunədən imtina səbəbləri: Uy­ğun olmayan qan/antikoaqulyant nis­bəti, laxtalı, hemolizli, heparinli nümunələr

Referens:

Normal aktivliyin %-i	<7gün	25-50
	7gün-1ay	30-70
	2-3ay	40-100
	4-6ay	50-130
	>60ay	50-150

İstifadəsi: İrsi XII faktor çatış­maz­lığı olan xəstələrin əksəriyyətində qan­axma problemləri olmadığı hal­da, trombembolik problemlər daha çox rast gəlinir. Bu xəstələrdə PT normal, APTT uzanmış olur

Sinonim: İnsulin C-peptid; CPR; Birləşdirici peptid; C-peptid reak­tivliyi)

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 200 μL

Xəstənin hazırlanması: Nümunənin alınması üçün 10 saatlıq səhər aclığı lazımdır

İş prinsipi: RIA

Nümunədən imtina səbəbləri: Həd­dindən artıq hemoliz, lipemiya, sarılıq

Referens: 0.15-1.30 pmol/mL

İstifadəsi: C-peptid yalnız  mədəaltı vəzin β hüceyrələrindən ifraz olun­duğu üçün, xüsusilə ekzogen insulin istifadə edən diabet xəstələrində, en­dogen insulin ifrazının qiymətlən­dirilməsində istifadə olunur. İnsu­linoma, oral hipoqlikemik də­r­man­lar, böyrək çatışmazlığı, II tip şəkərli diabet, qlükoza qəbulu, azan sinirin sti­muliyasiyası, tirotoksikoz, Cu­shing sindromu, hipokalemiya, ha­miləlik və akromeqaliya zamanı se­rumda C-peptid səviyyəsi artır, I tip  şəkərli diabet, insulin müalicəsi, tiazid qrupundan olan diuretiklər, alkaqol qəbulu və pan­kreatek­to­mi­yadan sonra isə C-peptid səviyyəsi azalır

Sinonim: NSE

Nümunə növü: Serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sınaq şüşəsi

Nümunə miqdarı: 250μL

Nümunənin alınma qaydası:  Nü­munə alındıqdan sonra hemolizə uğramadan serum dərhal ayrılmalıdır

İş prinsipi: IRMA

Referens: <12.5 μg/dL

İstifadəsi: APUD hüceyrəli neyro­endokrin şişlərə (məs. neyro­blas­toma, retinoblastoma, tiroid medullar karsinoması, karsinoid şişlər, feoxro­mositoma və kiçik hüceyrəli ağciyər karsinoması) spesifik markerdir. Bu şişlərin diaqnoz və müşahidəsində NSE istifadə olunur. Xüsusilə neyro­blastoma və ağciyər ca üçün həs­saslığı yüksəkdir. Həmçinin septik şok, pnevmoniya və sinir travmaları da NSE səviyyəsində yüksəlməyə səbəb ola bilər

Sinonim: Tubulyar fosfat reabsorb­siyası, TRP

Nümunə növü:  Səhər 2-4 saatlıq  sidik və eyni zamanda alınan serum

Nümunə qabı: Qırmızı qapaqlı sı­naq şüşəsi (serum). Yığılan sidik so­yuq şəraitdə saxlanılmalı və gön­dərilməlidir

Nümunə miqdarı: 500 μL serum və 10 mL sidik

Xəstənin hazırlanması: Xəstə müa­yinədən  əvvəlki 5 gün ərzində nor­mal kalsium və fosfor tərkibli pəhriz qəbul etməlidir

İş prinsipi: Spektrofotometrik

Referens: 78-91 %

İstifadəsi: Paratiroid vəzi funksi­ya­larının qiymətləndirilməsində isti­fa­də olunur. Hipoparatiroidizm və psev­dohipoparatiroidizmdə TRP ar­tır, hiperparatiroidizmdə isə azalır. Hiperparatiroidizmi olan xəstələrin 25 %-də yalançı neqativ nəticə əldə oluna bilər.
TRP %=100x(1– sidik fosforu x serum kreatinini / sidik kreatinini x serum fosforu)